Actieweek Gezond binnen
van 24 november tot en met 30 november 2014
Gemiddeld brengen we in Vlaanderen 85% van onze tijd binnenshuis door, waarvan het grootste deel in onze eigen woning. De binnenlucht die we gedurende al die tijd inademen kan een invloed hebben op onze gezondheid en ons welzijn. Onderzoek toont bovendien aan dat de lucht binnen in gebouwen vaak sterker vervuild is dan de buitenlucht.
Een gezond binnenmilieu ?
Voor een groot deel bepalen wij zelf hoe het gesteld is met het binnenmilieu (de omgeving binnenin gebouwen) door de keuzes die we maken en door ons eigen gedrag. De mate en de manier waarop wij onze school-, werk-, leef- en slaapruimtes ventileren en verluchten zijn bepalend voor de kwaliteit van ons binnenmilieu (de lucht en zijn chemische bestanddelen) :
- Veel chemische stoffen komen vrij die afkomstig kunnen zijn van poetsproducten, bouwmaterialen, meubels, vloerbekleding, verf, enz…
- Vocht stapelt zich op in een gebouw dat onvoldoende verlucht wordt waardoor schimmel kan ontstaan. Vocht is bijvoorbeeld afkomstig van douchen, koken of de was binnen drogen.
- Bepaalde brandstoffen, binnenshuis roken en verkeerde stookgewoontes kunnen ook een belangrijke bron van vervuiling zijn.
- Net als de vervuilde buitenlucht (bijvoorbeeld langs een drukke weg) die bij onvoldoende ventileren en verluchten binnen blijft hangen.
- In een ruimte waar veel mensen aanwezig zijn (bv. school of kinderopvang) op een beperkte oppervlakte zijn de mensen een bron van vervuilende stoffen (geuren, …)
-
Luxe villa-appartementen in het afgesloten parkdomein “Hoofs veld”
Ventileren én verluchten
Vanuit het oogpunt van gezondheid is het nodig om continu te ventileren gecombineerd met korte periodes van verluchten. Enkel verluchten en niet ventileren is onvoldoende. Het effect van verluchten is maar van korte duur (ongeveer 20 minuten) indien er niet continu wordt geventileerd.
Als vuistregel geven we daarom mee “Ventileer 24u op 24 en verlucht minstens twee keer 15 minuten per dag”.
Ventileren is het 24 u op 24 aanvoeren van verse lucht. Dat kan via een mechanisch ventilatiesysteem of door ventilatieroosters. Eventueel kan je ook ventileren door een raam op kiepstand of op een kier te zetten, maar dit is moeilijk 24u op 24 te realiseren.
Verluchten betekent het verversen van een grote hoeveelheid lucht op korte termijn door bijvoorbeeld je raam of buitendeur op te zetten. Eventueel kan een raam in kiepstand soms al voldoende zijn. Dit doe je best tijdens en na klusactiviteiten in huis en bij nieuw meubilair. Heb je geen ventilatiesysteem (mechanisch of via roosters), dan verlucht je best extra na het douchen, bij het koken zonder dampkap, bij het schoonmaken, tijdens het drogen van de was en bij het opstaan.
In de praktijk hangt de duur van het verluchten af van de kwaliteit en ligging van je woning, de grootte van je vensters, de wind, het temperatuurverschil, de mate van vervuiling, de aanwezigheid van een ventilatiesysteem of niet, … .
Voor meer informatie rond ventilatiesystemen en de wettelijke verplichtingen bij nieuwbouw en verbouwingen kan u terecht op www.bouwgezond.be.
Kwetsbare doelgroepen
Vooral kinderen, oudere mensen en zieke mensen zijn extra gevoelig voor de gezondheidsrisico’s van een slechter binnenmilieu. Zij verblijven vaak veel langer in een woning en kunnen sneller ziek worden dan een gemiddeld, gezond persoon. Daarnaast zijn er ook maatschappelijk kwetsbare groepen, zoals mensen in armoede, die vaak wonen in huizen van slechte kwaliteit. In een huis van slechtere kwaliteit is het dan ook niet evident om werk te maken van een gezond binnenmilieu.
Binnenmilieu en gezondheidseffecten
De luchtkwaliteit in de woning wordt vooral bepaald door de ligging van de woning en de woning zelf, bijvoorbeeld de toegepaste bouwmaterialen en de ventilatie – en isolatievoorzieningen. Maar ook de manier waarop je de woning bewoont, kan een belangrijke invloed hebben op de kwaliteit van het binnenmilieu.
Er zijn heel wat factoren in onze woning die onze gezondheid kunnen beïnvloeden. Denk maar aan vocht en schimmel, onvoldoende verluchten en/of ventileren, tabaksrook, asbest, loden leidingen, luchtverfrissers of verbrandingsgassen zoals koolstofmonoxide (CO).
Een beperkte binnenmilieuvervuiling zorgt voor hoofdpijn, moeiheid, … een verminderde levenskwaliteit. De gezondheidseffecten van de binnenmilieuvervuiling kunnen in sommige omstandigheden ook groter zijn: vooral hart- en vaatziekten, astma en het ‘sick building syndroom’ (een verzameling van klachten die te maken hebben met het gebouw) wegen hierbij het zwaarst door op de ziektelast in Europa. Astma en allergie zijn de meest voorkomende chronische aandoeningen bij kinderen. In België heeft ongeveer 15% van de kinderen astma. Bij volwassenen is dat 8%. Ongeveer 20 tot 30% van de bevolking heeft last van een allergie. Vocht- en schimmelproblemen kunnen luchtwegaandoeningen veroorzaken of verergeren.
Maatschappelijke ontwikkelingen
Ook enkele maatschappelijke ontwikkelingen doen het belang van een gezond binnenmilieu toenemen:
- In de eerste plaats is er de vergrijzing van de bevolking. Oudere mensen zijn gevoeliger voor de invloed van bepaalde (binnen)milieufactoren. Bovendien zien we een tendens dat mensen steeds vaker en langer thuis verzorgd worden.
- Thuiswerken zal – als flexibele werkwijze – steeds meer ingang vinden de komende jaren. We brengen dan niet alleen meer tijd in onze woning door, maar ook de aard van deze activiteiten kan een invloed hebben op de kwaliteit van de binnenlucht .
- Nieuwe stoffen, materialen en technologieën zullen hun intrede blijven doen. Het kunnen bronnen zijn voor ongezonde vluchtige stoffen die vervuilend kunnen zijn voor het binnenmilieu en de gezondheid van de inwoners. Deze ontwikkelingen lopen vaak vooruit op de kennis van de (mogelijke) gezondheidseffecten en de bijhorende regelgeving.
Binnenmilieu en energie
In een verwarmde ruimte zal ventileren en verluchten zorgen voor energieverlies, er komt namelijk koudere lucht binnen. Het energieverlies bij het verluchten en ventileren van een woning, is echter meestal kleiner dan gedacht.
Dit heeft 2 redenen :
- Door te verluchten of te ventileren ververs je vochtige lucht door droge lucht. Droge lucht warmt sneller op dan vochtige lucht. Je hebt dus minder energie nodig om droge lucht op te warmen dan vochtige lucht.
- Een verwarmd gebouw neemt een deel van de warmte op in de muren, vloeren en plafond. Wanneer we slechts gedurende korte tijdspannes (15 minuten) gaan verluchten dan is er uiteraard een verlies aan warmte maar deze is beperkt. De warmte opgeslagen in het gebouw blijft immers aanwezig en zorgt ervoor dat de temperatuur niet sterk daalt. Verlucht in de winter daarom ook niet onnodig lang.
Je moet dus een evenwicht vinden tussen ventileren en verwarmen. Je kan bijvoorbeeld de kier beperkt houden. Idealiter investeer je in een ventilatiesysteem of nieuwe ramen met een ventilatierooster of een ventilatierooster in de buitenmuur of boven het venster.
Ventileren en verluchten tijdens koude periodes zonder mechanisch ventilatiesysteem zal altijd een afweging zijn tussen een betere binnenlucht of een (beperkt) energieverlies. Wil je een gezonde binnenlucht dan is blijven ventileren en verluchten de boodschap.
Binnenmilieu op de agenda
Een verloren zaak ? Allerminst ! Internationaal staat binnenmilieu al enige tijd op de agenda, onder meer bij de Wereldgezondheidsorganisatie en het Actieprogramma Milieu en Gezondheid van de Europese Unie. In 2000 erkende de Wereldgezondheidsorganisatie het recht om gezonde lucht in te ademen in woningen als een fundamenteel recht. Het Vlaamse Binnenmilieubesluit uit 2004 legde richt- en interventiewaarden vast voor een reeks vervuilende stoffen, met als voornaamste doel gezondheidsrisico’s voor de bewoners of gebruikers van een woning of publiek toegankelijk gebouw te verminderen of weg te nemen.
Ook jij, als lokale ambtenaar, thuisverpleegkundige, leerkracht of sociaal werker, kan meewerken aan een gezondere binnenlucht. Doe mee aan de actieweek ‘Gezond binnen’ en zet het thema extra in de kijker !
Verdere info op www.gezondbinnen.be .