Jules Gheude, een andere Waalse stem (deel I)
Door Paul Muys – www.doorbraak.be
Volgens Jules Gheude wordt de toekomst van België steeds onzekerder. De toekomst van Wallonië ziet hij in Frankrijk. Paul Muys interviewde deze opmerkelijke Franstalige stem, dit is het eerste deel van het interview.
‘De opheffing van België wordt geen apocalyps’, voorspelt Jules Gheude, schrijver, wallingant, veeltalig francofiel en initiatiefnemer van de Etats-Généraux de Wallonie. Gheude die ook in Vlaanderen geen onbekende is (zie zijn columns in Knack bijvoorbeeld), is bovendien zowat de geestelijk erfgenaam van de vorig jaar overleden politicus en denker François Perin, met wie hij trouwens nauw bevriend was. Net als Perin gelooft Gheude stellig in de toekomst van Wallonië als volwaardige regio binnen de Franse republiek. In een periode waarin zelfs de N-VA de communautaire problematiek voor vijf jaar in de koelkast stopt roept dat geloof vragen op.
Gheude : ‘Die opname van Wallonië in Frankrijk, dat was voor Perin op het einde van zijn leven de uitweg uit de impasse die België heet. In zijn laatste interview met Le Soir verklaarde hij “dat hij graag zou zien dat Vlaanderen zijn onafhankelijkheid zou uitroepen, dat Brussel een stadstaat zou worden met een internationale roeping en dat Wallonië zich bij Frankrijk zou aansluiten.”’
Doorbraak : Die evolutie lijkt nu wel ernstige vertraging op te lopen nu de meerderheids-partijen het erover eens zijn dat de communautaire discussies voor 5 jaar in de koelkast blijven, vindt u ook niet ?
‘Dat is juist, maar wat als de regering Michel valt ? Je merkt dat er nu al serieuze spanningen zijn. De bonden mobiliseren. Onwillekeurig denkt een mens hierbij terug aan de periode van de grote staking van 1960-61 tegen de Eenheidswet van Gaston Eyskens. Zoveel is zeker, een nieuwe regeringscrisis van 541 dagen kan dit land zich niet meer veroorloven. Dan zou er een situatie kunnen ontstaan waarin een confederatie (nog los van de precieze inhoud die men aan dit begrip wil geven) al snel een gepasseerd station zou zijn en dan gaan we voor een Bye Bye Belgium-scenario zoals de RTBF dat enkele jaren geleden al borstelde.’
Is de federale weg die België heeft gekozen voor u dan een vergissing gebleken ?
‘Ook ikzelf heb mee geijverd voor het federalisme, maar we zagen al vrij snel dat dit voor Vlaanderen geen eindstation was, maar slechts een middel om de onafhankelijkheid te verwerven. Je kan er niet omheen dat we er ondanks al onze staatshervormingen maar niet in slagen van België een hecht en harmonieus geheel te maken. Vlaanderen is een ‘natie’, zo staat het ook uitdrukkelijk in de preambule van het 2 jaar geleden door het Vlaamse parlement eenparig goedgekeurde Handvest voor Vlaanderen. In 1973 gaf Manu Ruys zijn boek De Vlamingen al als motto mee : Een volk in beweging. Een natie in wording. Welnu, die natie is er nu. En om het nog eens met François Perin te zeggen : “In dit kleine koninkrijk is er geen plaats voor twee naties : een Belgische, voor zover die ooit al bestaan heeft !, én een Vlaamse”’.
Maar de aansluiting bij Frankrijk krijgt dus alleen maar een kans als Vlaanderen België de rug toekeert ? Als de Vlaamse meerderheid genoegen neemt met een ver doorgedreven federalisme, dan is van die aanhechting van Franstalig België bij Frankrijk dus geen sprake meer ?
‘De Vlamingen gaan stapsgewijs te werk, van federalisme, over confederalisme naar onafhankelijkheid … zoals blijkt uit de statuten van de N-VA. Als de regering Michel voortijdig valt, dan gaan we zelfs direct van federalisme naar separatisme. En ook als Michel stand houdt kan je niet voorbij aan het feit dat alvast N-VA, CD&V en Open VLD gewonnen zijn voor confederalisme, ook al zijn ze niet allemaal even duidelijk over de inhoud van dat begrip. Maar die drie partijen samen, dat is een forse meerderheid in Vlaanderen. Yves Leterme beschouwt Belgïe als un accident de l’histoire. In 2002, toen hij voorzitter van de Vlaamse liberalen was, voorspelde Karel De Gucht overigens dat België op termijn zou verdwijnen, dat het zou verdampen en dat het voor Vlaanderen inmiddels geen enkele meerwaarde had. Oud-minister Stefaan De Clerck van CD&V zei onlangs dat christendemocratie en nationalisme onverbrekelijk verbonden zijn in het Vlaamse DNA. Dacht u dat we dat in Wallonië niet gehoord hadden ? Dit confederalisme lijkt me dan ook de wachtkamer naar het separatisme, het einde van België.’
Toegegeven dat er rond het begrip ‘confederalisme’ nogal veel mist is gespoten. Maar in de voorbije maanden, vooral rond de parlementsverkiezingen van 25 mei, is toch wel gebleken dat voor de Vlaamse meerderheidspartijen het begrip confederalisme min of meer hetzelfde betekent. Ze bedoelen er een ‘uitgeklede’ centrale staat mee (met zeggenschap over het leger en enkele restbevoegdheden) en maximale beslissingsmacht voor de deelstaten.
‘In het internationaal recht slaat ‘confederalisme’ op de samenwerking waartoe soevereine staten besluiten. In ons geval zou dat betekenen dat België eerst moet ophouden te bestaan ! Dit dient niet verward met een ver doorgedreven federalisering.’
Laten we het eerst over Wallonië hebben. Daar haalde het Rassemblement Wallonie-France (RWF) niet eens 1% van de stemmen in de jongste parlementsverkiezingen !
‘Ikzelf was nooit lid van het RWF. Perin evenmin trouwens. Hij heeft Paul-Henry Gendebien de oprichting van dat partijtje uit het hoofd willen praten, maar dat is niet gelukt. Ik citeer wat Perin daarover in 2006 aan een Luiks lid van die partij schreef (haalt een document uit een knipselmap) : “Per definitie kon de partij (het RWF) geen programma voorleggen en was hierdoor tot mislukking gedoemd. Ze bereikte precies het tegendeel van wat ze beoogde : ze toonde met cijfers aan dat 99% van de Walen die aanhechting bij Frankrijk niet zagen zitten. Dat is toch te gek voor woorden ! De mensen stemmen om allerlei redenen voor de traditionele partijen, bijvoorbeeld omwille van hun sociaaleconomisch beleid, om fiscale, en zelfs uit familiale overwegingen. Maar bij al die kiezers zijn er ook zeer velen die betwijfelen of België voor eeuwig blijft bestaan en die uw uiteindelijke doelstelling bepaald niet afwijzen.”’
Dat mag dan waar zijn, maar het is toch afwachten geblazen of er wel degelijk een meerderheid is voor de afscheiding.
‘Aan zo’n opname van Wallonië als regio in Frankrijk, het mag hoe dan ook geen annexatie zijn, zou zeker een referendum moeten voorafgaan, zowel in Frankrijk als hier in Wallonië. In 2008 heeft Le Soir, samen met La Voix du Nord, gepeild naar wat hun lezers vonden wat er moest gebeuren als België zou verdwijnen, welnu : 49% van de Walen zagen hun landsdeel liefst opgaan in Frankrijk. En volgens een peiling van Ifop/France-Soir in 2010, zouden 66% van de Fransen (75% in de grensstreken) de aanhechting van Wallonië verwelkomen. Er is nauwelijks reden om aan te nemen dat een nieuwe peiling gunstiger voor België zou uitvallen.’
U ziet dus de ontmanteling van België als een onafwendbaar proces ?
‘Absoluut. In 2010 heeft de commissie Buitenlandse Zaken van de Franse Nationale Vergadering twee van zijn leden (één van de meerderheid, een andere van de oppositie) met een studie over de Belgische situatie belast. De conclusie van het rapport is duidelijk : de toekomst van België wordt steeds onzekerder.’
Dit is het eerste deel van het interview. het tweede deel kan u hier morgen lezen.
Coverfoto : Jules Gheude (c) RTBF