Charlotte van Bourbon krijgt plechtig tweede graf in de Antwerpse kathedraal
ANTWERPEN
Op zaterdag 24 januari 2015 werd in de Sint Antoniuskapel van de Onze-Lieve-Vrouwe-kathedraal van Antwerpen onder grote belangstelling van een 300 tal aanwezigen de grafsteen van Charlotte van Bourbon (1546-1582) plechtig onthuld. Zij was de derde vrouw van Willem van Nassau, prins van Oranje. Als katholieke prinses werd ze op de leeftijd van 13 jaar abdis in Jouarre nabij Parijs; ze trad uit, ging in 1572 over tot het calvinisme, vluchtte naar de keurvorst van de Palts en huwde drie jaar later in Heidelberg met de prins. Als prinses van Oranje en Landsvrouwe der Nederlanden verbleef ze vijf jaar in Antwerpen met haar man die er de opstand tegen het Spaanse bewind aanvoerde. Vier van hun dochters Catharina Belgica (1578), Charlotte Flandria (1579), Charlotte Brabantina (1580) en Emilia II Antwerpiana (1581) werden in de Scheldestad geboren. Op 9 mei 1582 vond Charlotte, die voor de zevende keer zwanger was, de dood in de nasleep van de mislukte terreuraanslag op haar man.
Het oorspronkelijke grafmonument in de toen protestants geworden kathedraal moet tijdens de Contrareformatie na de val van Antwerpen in 1585 zijn vernield (Bron : Rob Van Roosbroeck, Willem de Zwijger, Mercatorfonds, Antwerpen, 1974). De nieuwe grafsteen geeft de volledige tekst weer van de oorspronkelijke grafsteen, aangetroffen in de Nederlandse Geschiedzangen van J. Volens (uitgave Frederik Muller, Amsterdam, 1852), waaruit volgende passage :
Int bloeisel van haer jaren ; Charlotte van Bourbon
Wettige huisvrouwe van Nassouwe
Vruchtbarighe ranke, totter doot getrouwe, manierich van seden;
Haer presentie was soet boven ’s hemels douwe,
Den vijfden dach Mey sy haer einde dede, met geduldichede,
En was begraven tot deser stede
Het Algemeen Nederlands Verbond (ANV), afdeling Vlaanderen, heeft jaren geleden het plan opgevat om de grafsteen te herscheppen en te herplaatsen in de kathedraal om het verblijf van het gezin van Oranje in Antwerpen te gedenken, de verbondenheid van de Lage Landen in de verf te zetten en de oecumenische gedachte in de praktijk te brengen. Daarvoor was het wachten op de komst van Mgr. Bonny als bisschop van Antwerpen. De herplaatsing gebeurde met instemming van en in overleg met de bisschop, het kathedraalbestuur, het stadsbestuur en de provincie. Tijdens het slot van de manifestatie zongen een grote groep aanwezigen het Wilhelmus en het Gebed voor het Vaderland. Bart De Wever, Hugo Coveliers, Luk Lemmens, de aanwezige N-VA-schepenen, vele ANV-ers en andere aanwezigen zongen uit volle borst mee, havenschepen Marc Van Peel keek wat rond … hij dacht reeds aan zijn volgende whiskey …
Het project kreeg financiële ondersteuning van de stad Antwerpen maar ook van de Vlaamse regering, de Nederlandse regering, de provincie Antwerpen, het ANV zelf, de Marnixring Internationale Serviceclub, de Stichting Noord en Zuid en de Belgisch-Nederlandse Vereniging Benev. Het oorspronkelijke idee kwam van voormalig ANV-voorzitter, Theo Lansloot uit Deurne, de laatste ambassadeur van België in de DDR. ANV-Vlaanderen o.l.v. Piet Jongbloet, Annemie Stoop en Benny Marissens werkten het plan uit.
De nieuwe grafsteen met de oorspronkelijke inscriptie is van de hand van beeldhouwer Jef Van Leeuw. Hij werd gezamenlijk onthuld door burgemeester Bart De Wever, havenschepen Marc Van Peel, bisschop Johan Bonny en dr. Dick Wursten, vertegenwoordiger van de protestantse kerken in Antwerpen.
Op het Antwerpse stadhuis
Na de plechtigheid in de kathedraal ging er nog een receptie door op “het Schoon Verdiep” van het Antwerpse stadhuis, Grote Markt. Wat opviel was de latente terreurdreiging. Aan de ingang van het stadhuis stonden drie zwaar bewapende politieagenten met machinegeweer in de aanslag en een politiehond doorzocht een aantal tassen. Binnenin het stadhuis was de bewaking van de burgemeester zeker niet te onderschatten : twee agenten in burger vergezelden de burgemeester bij iedere stap die hij deed. Gelukkig waren het allemaal brave mensen van het ANV die in het stadhuis zaten. De stouteriken zullen wel twee maal nadenken als ze deze beschermingsmaatregelen zien.
In zijn gelegenheidstoespraak stak burgemeester Bart De Wever zijn vreugde niet onder stoelen of banken. Het was eraan te zien dat hij een schare van trouwe en zelfs zeer trouwe supporters rond hem had staan. We citeren enkele fragmenten uit zijn toespraak :
…/…
De prins van Oranje had zijn hoofdkwartier in Antwerpen, hoofdstad van de Vrije Nederlanden. Hij zetelde in dezelfde zaal waarin wij ons thans bevinden.
…/…
Ondanks dit alles veroorloof ik me toch graag een kwinkslag die ik ontleen aan het meermaals bekroonde televisieprogramma ‘Wat als’.
Wat als katholieken en protestanten zo verstandig en slim waren geweest om naar verzoening en eendracht te streven ? Wat als we ons samen hadden willen bevrijden van het Spaanse juk ?
Dan waren geen naar schatting 100.000 Brabanders en Vlamingen – niet zelden de besten onder de onzen – met de noorderzon vertrokken. Dan zouden we onder het Huis van Oranje een grote mogendheid zijn geweest en een factor van vrede in Europa. Het heeft niet mogen zijn…
…/…
Vandaag kan de as Brussel-Antwerpen-Rotterdam-Amsterdam de as van de toekomst zijn.
…/…
Vandaag kijkt burgemeester Marnix van Sint-Aldegonde op mijn bureau toe op alles wat ik doe. En werk ik met in gedachten de spreuk die op het Vlaams Cultureel Centrum ‘De Brakke Grond’ in Amsterdam is aangebracht : “Hoecondick U mijn broeders oyt vergeten daar wij toch zijn in eenen tronck geplant”.
…/…
Als geschiedkundige weet de burgemeester natuurlijk waar de klepel hangt in dit dossier. Spijtig genoeg is dat zeker niet het geval met een deel van de aanwezige journalisten, zeker met de jonge dames van de aanwezige stadszender ATV. De burgemeester moest hen nog eerst een elementaire les in de geschiedenis geven vooraleer hij hen te woord kon staan. Zo is een groot deel van onze intelligentia misvormt. Wat moeten we dan van de gewone man in de straat verwachten en van de doorsnee kiezer ? Te veel Vlamingen vergeten immers tot welk volk we behoren – als we het woord ‘volk’ al mogen uitspreken van de politiek correcten ? – welke taal we spreken (of horen te spreken) en van welke beschavingskring wij deel uitmaken.
Op de door de stad Antwerpen aangeboden receptie kwamen vele aanwezigen oude bekenden terug tegen en werden vriendschapsbanden van over de grens weer aangehaald. Er waren vertegenwoordigers uit het socio-cultureel, politiek, geestelijk en maatschappelijk leven aanwezig. Een interessante kruisbestuiving. Waarvoor recepties allemaal goed zijn !
Algemeen-Nederlands Verbond (A.N.V.)
Binckhorstlaan, 36
M509
NL 2516 BE Den Haag
Nederland
tel. 00/31/70/324.55.14. – info@anv.nl – www.anv.nl
Het Algemeen-Nederlands Verbond brengt Vlamingen en Nederlanders samen om elkaar beter te leren kennen, de belangstelling voor elkaar te vergroten en de samenwerking te verbeteren.
Foto’s (c) Gazet van Hove.