We hebben al vermeld dat er moet worden bespaard op (bijna) alles. Op het vlak van justitie is dit niet anders. Ondanks het chronische tekort in personeel door de werkoverlast moet ook justitie significante middelen afstaan. Naast het personeelstekort heeft het Belgisch filiaal van dame Justitia ook nog eens een grote gerechtelijke achterstand en meer dan 100 miljoen euro open staan aan onbetaalde rekeningen. Het budget voor justitie gaat van 2 miljard euro naar 1,6 miljard euro. Dat is een besparing van maar liefst 20 %. Een zure pil voor een patiënt die er al niet te veel suiker gewend is.
Minder rechters voor Vlaanderen
De gewestelijke verdeling van het aantal inwoners per rechter is een al even heikel punt. In 2003 vroeg toenmalig VU-parlementslid Geert Bourgeois in een parlementaire vraag naar het aantal rechters relatief aan het aantal inwoners. Uit het antwoord bleek dat de Belgische justitie met een ernstige discrepantie te maken had : in Vlaanderen waren er per rechter in Eerste Aanleg op dat moment 18.718 inwoners, in Wallonië waren dat er slechts 15.335. De Belgische politiek vond deze problematiek niet de moeite waard om aan te pakken. De Vlaamse magistraten des te meer. In 2012 trok Edward Smeets, ondervoorzitter van de Hasseltse rechtbank, nog eens aan de alarmbel. Hij onderzocht zelf eens de cijfers aan de hand van het aantal inwoners per rechter. Daaruit bleek het gemiddeld aantal inwoners per rechter voor het hele Belgische grondgebied 15.055 te zijn. Opnieuw met significante verschillen over Vlaanderen en Wallonië. We verwerkten even de resultaten van Smeets. Een gemiddeld Vlaams arrondissement heeft per rechter 18.364 inwoners, een gemiddeld Waals arrondissement per rechter 13.310 inwoners. Vlaanderen zijn ratio bleef dus betrekkelijk stabiel (en even ernstig) terwijl Wallonië zijn ratio sterk zag verbeteren.
Meer lasten voor Vlaanderen
In de statistieken van de Belgische begroting kunnen we de middelen vinden die naar personeel gaan, maar niet specifiek voor rechters (in Eerste Aanleg). Wanneer we zelf een berekening maken gebaseerd op het gemiddeld brutoloon van een rechter in Eerste Aanleg komen we op een totale Belgische loonkost van 55.379.616 euro per jaar voor de rechters in Eerste Aanleg.
Uit de studie van Vives weten we dat Vlaanderen een groter gedeelte van de federale belastingopbrengsten ophoest. Over Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is de verdeling van de federale lasten respectievelijk 60 % -30 % -10 %. De Vlaamse last bedraagt dus in deze 33.227.770 euro (60 % van bovengenoemd bedrag). Gezien Vlaanderen proportioneel minder rechters in Eerste Aanleg heeft, krijgt het via de verloning van haar rechters maar 26.330.473 euro terug. Dat is een netto transfer van 6.897.297 euro.
Het totale plaatje
Het eindigt helaas niet met een fikse miljoenenrekening voor Vlaanderen. Zoals al bleek uit de parlementaire vraag uit 2003 was de productiviteit van de Vlaamse rechters toen al hoger (pagina 148). Toenmalig minister voor Justitie, Laurette Onkelinx, liet het volgende weten : “Een verschil in cijfers inzake de afgeleverde uitspraken maakt derhalve nog geen ongelijkheid uit. Dergelijke conclusies kunnen pas getrokken worden na een echte werklastmeting die op een wetenschappelijk verantwoorde manier wordt uitgevoerd. Momenteel zijn mij dan ook geen redenen gekend die een bijzonder initiatief van mijn kant zouden nodig maken.” Eerst vertellen dat er geen conclusies kunnen worden getrokken inzake divergerende werklast en vervolgens vertellen dat er geen reden is om op een degelijke manier de zaken te onderzoeken, dat moet een logica zijn die boven ons boerenverstand gaat.
Toen Smeets met zijn cijfers naar buiten kwam, beloofde de toenmalige minister van Justitie Anemie Turtelboom wel een degelijk onderzoek naar de werklast.
Na veel vijven en zessen kwam het er dan van. Het laatste onderzoek doet (helaas) geen verbazende onthullingen. Er is nationaal gesproken een personeelstekort van 34 %. Inzake het juridisch personeel hebben alle rechtbanken van Eerste Aanleg een significant personeelstekort. Voor het administratief personeel is er niet voor alle arrondissementen een tekort. Hoe al die tekorten (en surplussen) precies zijn verdeeld over de arrondissementen (en dus de gewesten) komen we niet te weten :
“Toegankelijkheid tot gegevens. Dit rapport bevat globale resultaten. Bijlage 1 bevat meer bijkomende en gedetailleerde informatie die enkel beschikbaar wordt gesteld aan de voorzitters en hoofdgriffiers van de rechtbanken van Eerste Aanleg en aan de betrokken beheers- en beleidsverantwoordelijken nl. het (Voorlopig) College van Hoven en Rechtbanken én aan de Minister van Justitie.”
Zouden die bevindingen ons kunnen verbazen ?
Dat achter een vaststelbare Vlaams-Waalse financiële transfer een ongelijkheid in rechtsbedeling zit ten voordele van het Franstalige ‘zusje Justitia’ wordt graag op z’n Belgisch verzwegen.
www.vvb.org
Foto’s : (C) Reporters.