Van 1931 tot 1933 vond in Europa één van de meest omvangrijke genocides van de moderne geschiedenis plaats. Die genocide raakte bekend onder de Oekraïense naam Holodomor. Het woord ‘holod’ betekent honger en ‘domor’ staat voor het doden en uitroeien. Die volkerenmoord was het gevolg van een kunstmatig veroorzaakte hongersnood, die minstens een vierde van de Oekraïense bevolking wegmaaide. Het land maakte toen deel uit van de Sovjet-Unie en leed onder de tirannie van Stalin en zijn bende. De omvang en de gruwelijkheid ervan tarten het menselijk voorstellingsvermogen.
Gruwelijk vooral door de methode van uitroeien : hongersnood, georganiseerd door de eigen machthebbers. De hongersnood maakte deel uit van een politiek beleid : de zegepraal en vestiging van een communistisch bewind. Met die hongersnood wilde Stalin twee doelstellingen verwezenlijken : het hardhandig opleggen van de collectivisering van de landbouw en het breken van de ruggengraat van het Oekraïense nationalisme, dat bij het uitbreken van de revolutie even een zelfstandige staat werd. Dat nationalisme zag hij vooral bij de koelakken. Die boeren vertegenwoordigden zowat drie vierde van de bevolking, en waren van generatie op generatie dragers van het Oekraïense erfgoed en cultuur. Eigenlijk waren de koelakken meestal gewone landbouwers die in hun eigen noden konden voorzien, zichzelf en hun familie konden onderhouden met wat ze bezaten en verbouwden. Ze hadden een eigen boerderij en wat grond. Zij waren ook de eersten die zich verzetten tegen de gedwongen collectivisatie.
Robert Conquest
Door een commissie van communistische ‘experts’, die doorgaans niets van landbouw kenden, kregen de boeren buitensporige quota opgelegd. Quota die zo hoog lagen dat ze niet gehaald werden. Daarop werd manu militari beslag gelegd op de hele oogst en voorraad. Ook het zaaigoed werd in beslag genomen, waardoor de koelakken het jaar daarop niet meer konden zaaien. Indien ze hun vee zelf al niet gedood hadden, werd het in beslag genomen. Zo werden hele dorpen (een paar duizend in totaal) van de buitenwereld afgegrendeld en aan hun lot overgelaten. Langzaam stierven ze de hongerdood. Immers, op hulp van buitenaf dienden ze niet te hopen. De oogsten gingen naar de steden of naar het buitenland tegen harde valuta. Het aantal slachtoffers wordt geschat tussen vijf en zes miljoen. Op die manier werd een hele bevolkingsklasse uitgeroeid. Ook elders, zoals in Kazachstan, werden door Stalin en zijn bendeleden dergelijke hongersnoden gecreëerd.
100 miljoen mensen stierven onder deze ideologie
De Vlaamse Patti (Patricia) Gomme heeft met haar boek over de Holodomor, bij mijn weten, het eerste oorspronkelijke boek in het Nederlands over dat onderwerp geschreven. Een non-conformistisch boek dat bijwijlen de lezer naar de keel grijpt, vooral wanneer ze de getuigenissen van een aantal overlevenden weergeeft.
Terecht merkt ze op dat er al tienduizenden boeken over de Holocaust geschreven werden doch nauwelijks een paar tientallen over de Holodomor. We worden overspoeld door tientallen tv-programma’s over het lot van de Joden tijdens de oorlog, maar zag u al een reportage op VRT of VTM over de tragedie van de koelakken in de jaren 1932-33 ? Het is alsof journalisten en historici dergelijke onderwerpen uit de weg gaan. Enkele uitzonderingen, zoals de verdienstelijke historicus Robert Conquest, niet te na gesproken. Het boek van Patti Gomme zal veel (vooral jongere) lezers de ogen openen. Een boek dat we zonder meer een ruime verspreiding toewensen. Of het echter in onze politiek correcte ‘kwaliteitspers’ besproken zal worden ? U mag éénmaal raden.
Patti Gomme, “Holodomor : Stalins genocide in Oekraïne 1931-1933”, Uitgeverij Aspekt, Soesterberg (NL), 2015, 182 blz., 16,95 euro.
Maekeblyde
In
Foto’s © Reporters – Coverfoto : Voorbijgangers naast een stervende man in de straten van Kharkiv, 1932. Foto © wikipedia.