www.vosnet.org
Dit land draait vierkant. Het zat al fout van bij het prille begin. In het jonge, oligarchische België hield de rijke Franstalige elite door de koppeling van het stemrecht aan de belastingen de touwtjes stevig in handen. Enkel een select clubje mannen had inspraak. Pas in 1948, toen vrouwen volwaardige politieke rechten kregen, was de democratie een feit. Althans in de formeel-juridische zin van het woord.
Een volwaardige democratie vereist meer dan een verzameling procedures en regels. Zonder maatschappelijke randvoorwaarden zoals een voldoende welvaartsverspreiding blijven de mogelijkheden tot politieke participatie beperkt. Die betrokkenheid wordt echter bemoeilijkt door corrumperende effecten van machtsuitoefening en door systeem-verdrukking.
België kan model staan voor de ontaarding van de democratie en systeemdwang. Vriend en vijand erkennen dat het land gaandeweg is gespleten. Eigen noden en behoeften op eigen maat brachten een staatshervormingsproces op gang. In een aantal domeinen werd zo een Vlaams beleid mogelijk, maar voor welvaartsvastheid is meer nodig. De blokkeringsmechanismen in het Belgische systeem maken dat grotendeels onmogelijk.
Gezien de middelpuntvliedende krachten stoot het Belgische systeem op zijn grenzen. Het eens zo geroemde Belgische compromis wordt een blok aan het been. Wie kan er zich nog identificeren met een hopeloos ingewikkeld land dat van het ene conflict naar het andere holt, tenzij met haar voetbalploeg ?
Wie een optie wil nemen op de toekomst, moet de Vlaamse kaart trekken. Vlaanderen is de beste uitvalsbasis voor verandering, met meer aandacht voor de koppeling van welvaart en welzijn, een transparante solidariteit met derden en ecologische duurzaamheid. Binnen de Vlaamse publieke ruimte kan de democratie worden geherwaardeerd om in te spelen op de grote uitdagingen van vandaag.
Laat ons het Belgische systeem niet vervangen door een Europees, wars van inspraak van de burger en van het middenveld
De beslissingsmacht ligt heden in grote mate bij Europa. Voor inspraak is hier weinig ruimte, tenzij voor kapitaalkrachtige lobbygroepen. Het is tijd om Europa een spiegel voor te houden. Vlaanderen is goed geplaatst om samen met andere regio’s bij Europa respect te bedingen voor de enorme taal-culturele rijkdom binnen zijn grenzen. De Angelsaksische pletwals is immers nefast voor die verscheidenheid.
De armoede in Vlaanderen is onaanvaardbaar hoog, in Europa is de toestand nog dramatischer. De financiële crisis diepte de kloof tussen de Noordwest-Europese en de andere landen nog uit. De middenklasse krijgt over heel Europa klappen, terwijl de uiterste inkomensgroepen aandikken. Het sociale Europa is nog veraf. Europa drukte de vrijhandelsprincipes door in de wapenhandel, waardoor de leveringen aan kwalijke regimes nog dreigen toe te nemen. Voor welke ethiek staat Europa ?
Zonder te vervallen in een plat Euroscepticisme is er dringend nood aan meer Europese introspectie. Laat ons het Belgische systeem niet vervangen door een Europees, wars van inspraak van de burger en het middenveld. Het subsidiariteitsbeginsel biedt een alternatief. Hogere overheden moeten niet ingrijpen in aangelegenheden die beter op een lager niveau en dus op mensenmaat kunnen worden afgehandeld. Dat is investeren in de democratie en dus in de toekomst.
Ivo Coninx
Algemeen voorzitter Verbond VOS
Foto’s (c) Reporters.