EDEGEM
In 2007 werd in Edegem gestart met ‘Op de koffie bij…’, een reeks van lezingen over mens en maatschappij. De allereerste gast was Jacqueline Goossens. Exact tien jaar later zet men een punt achter het concept en voor de gelegenheid werd opnieuw de in New York wonende ras-vertelster naar de Andreas Vesaliusschool gehaald. In oktober 1980 trok de Maldegemse samen met haar man, Tom Ronse, naar Amerika om er voor De Morgen en Het Vrije Volk de verkiezingen te volgen. Ze zijn er meteen gebleven. Ze publiceerde een aantal boeken en reisgidsen over New York, ‘haar’ stad. Ze is officiële stadsgids en begeleidt landgenoten die de Metropool willen ontdekken. Hoe heeft ze New York zien veranderen ? Waarom blijft het een magneet voor miljoenen Amerikanen, migranten en toeristen ?
‘New York is de laatste jaren ten goede veranderd. In 1975 was men bijna bankroet. In de jaren ’80 bespaarde de stad op alles en nog wat. Doordat de bewoners er wegvluchtten was het er wel goedkoop om te wonen. Het beeld dat je kreeg was niet fraai. Er liepen 26.000 politieagenten rond en veel daklozen waren zichtbaar in het straatbeeld. Gelukkig zorgt men nu voor een behoorlijke opvang. Veel mensen hadden schrik om de metro te nemen. Nu is dat geen probleem meer. Times Square is kindvriendelijk geworden en verkeersvrij. In de jaren ’70-’80 werd er om de 47 seconden een misdaad gepleegd. In 1990 ging NY volledig ‘op zijn gat’. Er woonden nog zeven miljoen mensen – men kwam van acht miljoen – en er werden 2.265 moorden gepleegd, een absoluut record en de enige maal dat het aantal zo hoog opliep. 1,5 miljoen personen maakten dagelijks gebruik van de metro. Nu zijn dat er 26 miljoen. Niettegenstaande de bevolking opnieuw is aangegroeid daalde het aantal moorden in 2016 naar 338. New York verwelkomde vorig jaar bijna 60 miljoen bezoekers. Momenteel zijn er 107.000 hotelkamers. De volgende drie jaar zijn er nog 25.000 hotelkamers gepland. De bedoeling is dat in 2030 de bevolking nogmaals met een miljoen zal aangroeien.’ De story van New York is de laatste jaren een succesverhaal. Is het daarom het aangewezen moment om er op bezoek te gaan ? ‘Absoluut. De prijzen voor een hotelkamer zijn relatief goedkoop. Je betaalt zo’n 200 tot 300 dollar. Bovendien heb je een aantal Budget Hotels met Limited Services. Omdat de stad veel veiliger is geworden kan je overal vastgoed kopen. Wie meer dan één miljoen dollar investeert heeft recht op een Green Card, waardoor je een volwaardig inwoner van de States wordt.’ 
TIJDELIJKE MUREN OM APPARTEMENTEN BETAALBAAR TE HOUDEN
Hoe komt het dan dat New York aan de rand van het faillissement heeft gebalanceerd ? ‘’Wij’ hadden één van de grootste havens ter wereld. Weet je trouwens dat New York ook 30 kilometer strand bezit ? Vroeger waren er 900 dokken actief en telde men 34.000 dokwerkers, nu nog 3.400. De Amerikaanse burgemeester Rudy Giuliani voerde in 2001 de nultolerantie in. Dit is echter niet de échte reden van de verandering. Hij had gewoon geluk dat de economie aan het heropleven was. De misdaadcijfers daarentegen bleven stijgen en vanuit Washington werd de opdracht gegeven om strengere straffen in te voeren. Nu zitten er 2,2 miljoen mensen in de gevangenis. In de jaren ‘60-’70 zijn een aantal grote psychiatrische instellingen gesloten over heel het land. Dit vanwege besparingen en de opkomst van medicatie voor psychische aandoeningen. Het plan was om dagcentra voor psychiatrische patiënten te openen. Dit is maar gedeeltelijk gelukt. Dit falen, gecombineerd met stijgende huurprijzen heeft voor een groeiende dakloosheid gezorgd onder de zwaksten. In de jaren ’80 vormde de combinatie van crack (een geconcentreerde vorm van cocaïne) en AIDS voor heel wat slachtoffers. Er waren behoorlijk wat weeskinderen. Ook dat is verbeterd. The South Bronx werd in 2016 door de New York Times op haar lijst gezet van ’50 places to be’. Uiteindelijk heeft immigratie New York gered. Je vindt er een bonte mengeling van hippe restaurants. De stad investeert vele miljoenen in watervoorzieningen. Het water is niet gerecycleerd. Het komt van reservoirs ten noorden van New York. Ik drink altijd stadswater, ook om de berg plastiek niet te doen groeien. Flesjeswater kunnen in een aantal buurten waar veel toeristen komen belachelijk duur zijn.’
Omdat jonge mensen ook wel eens kinderen krijgen is het systeem van de ‘Temporary Walls’ opgedoken. ‘Je ziet vaak bestelwagens die tijdelijke muren gaan zetten in een bestaand appartement. Hiervan wordt vooral gebruik gemaakt wanneer men aan gezinsuitbreiding doet. Specialisten trekken een tijdelijke muur op, waardoor je kamer niet wordt beschadigd. In New York zijn er 25.000 AirBNB’s. De leegstand bedraagt 1,2%. Ruim de helft van de New-Yorkers betaalt meer dan 35% van haar inkomen aan huur. Dit is financieel een zeer riskante situatie. Er is een wachtlijst van acht jaar voor wie een sociale woning wil. De stad probeert bouwpromotoren met allerlei incentives over de streep te trekken om 1/3de van hun projecten opzij te zetten voor mensen met lage inkomens. Appartementen worden verkocht via een loterij. Het aantal jeugdherbergen is fel afgenomen door grotere controle van de stad op brandveiligheid en overbevolking. Daarbij heeft de stad er ook enkele overgenomen om daklozen in onder te brengen. Andere voormalige jeugdherbergen worden omgebouwd tot luxe flats of duurdere hotels. Belangrijk is wel dat New York leeft. In de zomer vinden er enorm veel festivals plaats in één van de 1.200 parken waarvoor je niet hoeft te betalen. Alle New-Yorkers wonen op minder dan tien minuten wandelen van een park. In 1980 waren heel veel parken verwaarloosd, waaronder Central Park. Nu kan je er van de grond eten. Dat komt omdat de inwoners in 1983 het heft zelf in handen hebben genomen. Vorig jaar kostte het onderhoud 65 miljoen dollar. De stad betaalde 18%, de rest kwam uit giften. Het juweel van The Big Apple is de Public Library. Die bestaat sinds 1911 en is een echt pareltje.’
ZIEKTEVERZEKERING TIENMAAL DUURDER DAN IN BELGIË
Toch blijft er een groot verschil tussen mensen die in armoede wonen en de pracht en praal van Broadway. ‘Officieel worden er 65.000 daklozen opgevangen, waarvan 22.000 kinderen. In werkelijkheid mag je dat makkelijk verdrievoudigen omdat men geen kijk heeft wie er allemaal in de appartementen woont. Dat staat in contrast met de glamour en glitter van Broadway. De theaterstukken trekken er dertien miljoen bezoekers. De kaskraker is Hamilton, een stuk dat loopt sinds 2015. De wachttijd voor een plaatsje bedraagt één jaar. Het stuk is gebaseerd op het leven van Alexander Hamilton, de eerste minister van financiën, die in 1784 de Bank van New York oprichtte. Het wordt gebracht in een rapversie en is dus bijzonder populair bij de jongeren. Gemiddeld lopen er per dag 35 stukken in musicalhallen of theaters. De vraag naar tickets is enorm, waardoor ze uiteraard ook erg duur zijn. De beste plaatsen voor Hamilton kosten 2.000 dollar. Gelukkig heb je TKTS (een Theatre Development Fund) waar je dikwijls kaartjes kan kopen aan de helft van de prijs. Je staat er vaak uren in de rij maar je kan ook terecht in Downtown, waar er meestal minder dan 30 mensen staan aan te schuiven. Mag ik je één goede raad geven ? Ga nooit naar Times Square op oudejaarsavond. Dat is gekkenwerk. Je wordt plat gedrumd door 1,5 miljoen mensen en ik hoef je niet te vertellen hoe die hun plasje moeten doen. Het topseizoen in New York loopt vanaf de laatste donderdag van november (Thanksgiving) tot het einde van het jaar.’ Wie aan de Verenigde Staten denkt, denkt meteen aan wapens. New York vormt een uitzondering hierop. ‘Wij hebben de strengste wapenwetgeving van heel het land. De politie doet er alles aan om binnenlandse wapenhandel te bekampen. Amerika telt 335 miljoen inwoners, maar er zijn meer revolvers en geweren. Er zijn drie keer meer Chinese restaurants in New York dan vestigingen van Burger King en McDonald’s samen.’ 
‘9/11 heeft inderdaad zijn sporen nagelaten maar vergeet niet dat de doortocht van de orkaan Sandy veel meer schade heeft aangebracht. Die wordt geraamd op 55 miljard dollar. Wat de ziektezorg betreft kan ik maar één ding zeggen : die is nergens beter dan in België. De gewone ziekteverzekering in de Verenigde Staten ligt tien keer hoger dan bij ons. Ik geef toe dat Tom en ik jarenlang niet verzekerd waren omdat we het niet konden betalen. Onze medische verzorging was onder Bush gestegen tot ruim 700 dollar per persoon en per maand. Nu kan je opteren voor Obamacare waarbij de kostprijs varieert van 365 tot 730 dollar, naargelang de formule waarvoor je kiest. Wij namen de goedkoopste (bronzen) vorm. Je hebt altijd een vrijstelling van 20 procent. Vorig jaar heb ik welgeteld twaalf uur in het hospitaal gelegen. Ik heb er dus niet overnacht. ’s Morgens was ik domweg gestruikeld in mijn badkamer waardoor ik twee ribben had gebroken en er een geschonden aangezicht aan overhield. Achteraf kreeg ik de rekening toegestuurd : 25.000 dollar, waarvan ik dus zelf 5.000 dollar moest ophoesten. Een vriendin van mij had borstkanker. Het amputeren van één borst kostte één miljoen dollar. Ik kan me kwaad maken wanneer mensen zeggen dat Amerikanen voor Trump hebben gestemd. Dat is helemaal niet zo. 40% van de mensen is thuisgebleven en in absolute cijfers behaalde Clinton meer voorkeurstemmen dan hij. Ik woon nu 36 jaar in New York en vind zijn aanstelling echt niet grappig maar ik troost me met de gedachte dat slechts vijftien procent van de inwoners uit mijn stad hun stem aan hem gaven.’
(EM) Foto’s (c) Reporters & Gazet van Hove .