Ze stond eerst aan de kant van de nobiljon en dan aan die van de katoenbaron maar steeds aan die van de franskiljon (vrij naar het Geuzenlied van Miel Cools op het Vlaams Nationaal Zangfeest 1966).
De prelaat is beschaamd
Het was te verwachten. Zowel aartsbisschop De Kesel als de paus zelf hadden het beide nodig gevonden ons tijdens de kerstnachtmis te berispen omwille ons “gebrek aan respect” ten opzichte van illegale vluchtelingen. De bisschop van Luik, een zekere Jean-Pierre Delville, kon dus niet achter blijven. Hij vond het dan ook enkele dagen geleden dringend nodig om in de media flink tekeer te gaan tegen het “veel te strenge” regeringsbeleid met betrekking tot de illegale migranten (onder meer op 12/2 in een RTBF interview). Hij nam tegelijkertijd de negatieve gevoelens op de korrel die een groot deel van de bevolking tegen de migranten zou koesteren. Dat kwam volgens hem neer op een “zich terugplooien op zichzelf”. Hij verkondigde bovendien dat de extreem linkse Franse activist en schrijver Regis Debray (die hij nominatim citeerde) overschot van gelijk had toen hij verklaarde dat een identiteitsgevoel niets meer dan een soort tribalisme is. Net zoals de loge “Le Droit Humain” het reeds eerder had gedaan, veroordeelde hij bovendien scherp de uitwijzingspolitiek en verklaarde zich gechoqueerd door de zo fel besproken politie-inval bij een Brusselse vzw tijdens dewelke een tiental hier illegaal verblijvende ‘artiesten’ opgepakt werden en naar een gesloten opvangcentrum gebracht werden ( wie de reacties van een aantal weldenkende clubjes en partijen hierover leest, moet wel de indruk krijgen dat er naast een diplomatieke immuniteit er ook een voor kunstenaars bestaat die door de politie tijdens de betrokken operatie zwaar geschonden werd). De monseigneur vatte tenslotte zijn commentaar in een korte zin samen “j’ai honte” (ik ben beschaamd).
De kerk heeft het dus weer eens nodig gevonden zich te mengen in een louter maatschappelijk debat waarin ze niets te zoeken heeft. Ze beseft blijkbaar nog steeds niet dat ze zich hierdoor op zeer glad ijs begeeft. Men kan zich immers de vraag stellen waarom in een democratisch systeem, waarin iedereen geacht wordt gelijk te zijn, het standpunt van een kerkvorst waardevoller en belangrijker zou zijn dan dat van een gewone burger. Het is bovendien overduidelijk dat de bisschop van Luik met zijn in het openbaar gedane uitspraken het politiek beleid probeert te beïnvloeden.
Hier bestaat een naam voor : KLERIKALISME.
Van de vierde eeuw tot op vandaag
Men hoeft geen geschiedenisspecialist te zijn om te weten dat de Kerk, die steeds beweerd heeft dat ze de bezorgdheid voor de zwakkeren hoog in het vaandel voert, door de eeuwen heen en bijna vanaf haar ontstaan, telkens ze er de kans toe zag, de kant van de macht heeft gekozen (1) en dat ze die steeds weer, zodra het maar enigszins mogelijk was, in dienst van haar eigen doelstellingen heeft willen gebruiken.
Keizer Constantijn heeft in 313 met het edict van Milaan toegestaan dat het christendom in het Romeinse rijk vanaf dan niet langer zou vervolgd worden en dus vrij mocht beleden worden. Die eeuw was echter nog niet teneinde toen de kerk er al in slaagde zijn opvolgers ervan te overtuigen dat ze het beoefenen van de oude heidense religie moesten verbieden en dat wie het toch deed, vervolgd moest worden.
Het zal wel niet toevallig zijn dat kerkelijke inquisiteurs het Franse leger hebben begeleid toen het onder het mom van een kruistocht tegen de katharen tot de verovering van Occitanië voor de Franse kroon overging. In onze Nederlanden leverde de Spaanse inquisitie hand- en spandiensten aan Alva en zijn opvolgers tijdens de bevrijdingsoorlog die we in de zestiende eeuw tegen Spanje voerden.
In Vlaanderen is niemand vergeten hoe in het conflict tussen de sociaal geëngageerde en Vlaamsgezinde priester Daens en de franskiljonse reactionaire minister Charles Woeste de Kerk voor deze laatste partij koos en zelfs het Vaticaan inschakelde om Daens het zwijgen op te leggen Sommigen weten nog dat de beruchte kardinaal Mercier zich met hand en tand tegen de vernederlandsing van het onderwijs in Vlaanderen verzette en dat hij overtuigd was van de superioriteit van het Frans als cultuur- en wetenschapstaal.
Het jammerlijk verhaal van de scholierenbeweging AKVS (Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond) is echter wel bijna in een vergeetput van de geschiedenis terechtgekomen. Het hoort nochtans in de context van dit artikel thuis en het is dan ook passend dat er aan herinnerd wordt. Het A.K.V.S., oorspronkelijk de scholierenafdeling van het K.V.H.V. (Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond), was bijzonder religieus geïnspireerd. Het was echter ook zeer sterk Vlaams nationaal geëngageerd en maakte bijgevolg geen deel uit van de sterk door de Kerk gecontroleerde “Katholieke Aktie” waartoe al de organisaties die zich op het Roomse geloof beriepen, behoorden toe te treden. Het AKVS was dus een doorn in het oog van de hogere kerkelijke hiërarchie die haar dan ook radicaal te lijf ging. De werking van die scholierenbeweging werd in alle colleges verboden en de leerlingen die zich hier niet bij neerlegden, werden gewoon aan de deur gezet. In sommige gevallen werd hen zelfs de communie geweigerd, iets wat bij de diepgelovige jonge mensen uit die tijd bijzonder traumatiserend overkwam. Ten slotte stichtte de Kerk een tegenbeweging : de KSA die zich dan wel bij de Katholieke Aktie aansloot en zich gedisciplineerd naar de bisschoppelijke richtlijnen richtte. Als compensatie mocht ze zich KSA Jong Vlaanderen noemen en werd een afbeelding van een blauwvoet voorzien op de koppelriem die deel uitmaakte van het uniform van haar leden.
Er mag aan herinnerd worden dat de bisschop van Brugge het bij de verkiezingen van 1958 nodig vond om van op de kansel te laten afroepen dat het doodzonde zou zijn om voor de Volksunie te stemmen.
Deze lijst kan dit jaar minder dan ooit afgesloten worden zonder een verwijzing naar de strijd voor Leuven Vlaams van precies een halve eeuw terug. Ook toen heeft de katholieke Kerk voor het regime partij gekozen en de rechtmatige Vlaamse eisen fel bestreden. Dit is haar nochtans niet meegevallen want het staat buiten kijf dat een groot deel van de ontkerkelijking die zich de jongste decennia bij ons heeft voorgedaan ongetwijfeld toen ten gevolge van haar halsstarrige houding een aanvang heeft genomen. De hier aangevoerde argumenten tonen duidelijk aan dat, zoals reeds gezegd de Kerk, wanneer het er op aankomt de kant van de macht kiest.
Niet in het dispuut omtrent de illegalen, zult u zeggen, want in dit geval schopt ze keihard tegen het zere been van de regering. U verliest dan wel uit het oog dat ze zich hierdoor aan de kant van de heersende ideologieën schaart en die zijn in de huidige maatschappij machtiger dan om het even welke regering …
Wanneer men hen deze argumenten voor de voeten werpt, luidt het antwoord van haar woordvoerders steevast dat de Kerk niet aan politiek doet maar morele standpunten verdedigt. Gemakkelijk gezegd, want al wat in de politiek gebeurt heeft steeds van ver of van nabij iets met moraal te maken. Het argument zou misschien een beetje overtuigender klinken indien de Kerk zich de laatste jaren niet telkens zo discreet zou hebben opgesteld, wanneer er over politieke beslissingen, die essentieel met moraal te maken hadden, gedebatteerd werd. Men moest het met haar niet eens te zijn om er begrip voor op te brengen dat ze zich bijvoorbeeld zou hebben laten horen in de debatten omtrent het al dan niet legaliseren van abortus of van het homohuwelijk. Maar de standpunten die ze dan conform haar eigen leer had moeten innemen zouden met die van de heersende ideologieën hebben gebotst en ze hield zich dus zeer gedeisd …
Quod demonstrandum erat.
Zou de Kerk zich in de toekomst niet beter aan die bekende uitspraak van haar stichter houden : Geef aan de keizer wat des keizers is en aan God wat van God is (Matteüs, 22 15-22)
1) Ook al valt niet te ontkennen dat het regelmatig gebeurde dat bepaalde priesters en leken hier niet aan meededen. Maar die werden dan meestal door de kerkelijke hiërarchie zwaar op de vingers getikt, zoals priester Daens.
Francis Van den Eynde
in © Knooppunt Delta vzw.
Foto’s © Gazet van Hove.