www.doorrbaak.be – door Jan Van Peteghem .

Wat maken mensen zich toch problemen over onbetekenende zaken! Het weigeren van een handdruk mag toch geen punt zijn, dat gebaar kan toch gemakkelijk vervangen worden door een hoofdknik (dixit oud-rector Rik Torfs), en het dragen van een hoofddoek doet toch niemand kwaad (stelt ongeveer heel progressief België) ?

Wie het wat intellectueler ziet, slaagt er zelfs in deze problematiek volledig weg te rationaliseren, de Filistijnen hebben duidelijk hun sporen in alle culturen achtergelaten. Het niet geven van een handdruk wordt dan een uiting van ‘respect voor de vrouw’ (staat er op deze webstek te lezen in een bijdrage van Othman El Hammouchi) – en wanneer een dame een hoofddoekje, zelfs een boerka draagt toont ze alleen maar hoe onafhankelijk en zelfbewust ze is, stellen door de wol geverfde feministen als Eva Brems.

Voorbij de uiterlijkheden

Inderdaad, het al dan niet geven van een hand of dragen van een hoofddoekje is onbelangrijk

Inderdaad, het al dan niet geven van een hand of dragen van een hoofddoekje is onbelangrijk. Iedereen die daar een beetje nuchter over denkt gaat ermee akkoord : dit zijn volkomen onbeduidende details. De essentie van de zaak is evenwel dat beide uiterlijke gedragsregels beperkend worden opgelegd aan één bepaalde groep medeburgers, en dát is wel degelijk een groot probleem. Moslimmannen moeten zich klaarblijkelijk niet houden aan kledijvoorschriften, en het weigeren van een hand geldt ook alleen maar ten aanzien van vrouwen – net zoals het handdrukverbod voor een gelovige hindoe ook niet van toepassing is tussen leden van de verschillende kasten, maar wel bestemd is voor klassenloze paria’s, want die mag je zelfs niet aanraken. De onaanvaardbaarheid van deze veruitwendigingen van diepgewortelde ideologieën zit hem dáár, onder de oppervlakte van het op zichzelf onschuldige geritualiseerde gedrag.

 wanneer het om religieuze of anderszins niet-inheemse cultureel bepaalde praktijken gaat, blijft afwijkend gedrag ogenschijnlijk wél toegelaten

Eén van de beginregels in élke moderne en open samenleving luidt immers dat alle mensen gelijk zijn en dus een principieel recht hebben op eenzelfde behandeling. Op deze regel bestaan geen uitzonderingen, ook al gaat het om andersvaliden, bekennen ze zich openlijk tot de Griekse beginselen of geloven ze niet in een god. We passen dit principe doorgaans consequent toe. Je moet maar eens proberen om een bepaalde verplichting, op gelijk welk domein van het maatschappelijke leven, bij uitsluiting op te leggen aan een bepaalde subgroep van burgers : heel welmenend België zou, terecht, op zijn achterste poten staan. Maar wanneer het om religieuze of anderszins niet-inheemse cultureel bepaalde praktijken gaat, blijft afwijkend gedrag ogenschijnlijk wél toegelaten, zelfs al gaat het om praktijken die regelrecht indruisen tegen de principes van het gemeen recht zoals de gelijkheid tussen de verschillende geslachten of het niet toelaten van discriminatoire gedragingen.

Laat de rechter zich uitspreken…

Via parlementaire weg lukt het doorgaans niet om deze praktijken uit te bannen, en ook de uitvoerende macht krijgt tegenwind als ze in dit verband iets uitvaardigt. Zo stuitte Ben Weyts op behoorlijk veel weerstand toen hij het verbod op toebrengen van dierenleed open te trekken naar rituele slachtingen. Maar we leven in een geëvolueerde maatschappij die de scheiding der machten hoog in het vaandel voert. Loopt de enige overblijvende piste om op dit vlak beterschap te verwachten dan via de rechterlijke overheid ? Is het wachten op het ogenblik dat de eerste religieus georiënteerde dame de katholieke kerk aanklaagt omdat die haar de promotie tot het priesterschap weigert (tip : richt deze eisenbundel aan het Europese Hof van de Rechten van de Mens) ? Wanneer gaat het ritueel besneden meisje hetzelfde doen ten aanzien van haar ouders (tip : dien een klacht in bij de strafrechter wegens kindermishandeling, namelijk het bewust toebrengen van slagen en verwondingen aan een minderjarige) ? Wanneer gaat het Instituut voor de Gelijkheid van Mannen en Vrouwen de Belgische overheid op het matje roepen omdat zij een reglementair kader heeft gecreëerd dat alleen vrouwenbesnijdenis verbiedt en er over de mannen het zwijgen toe doet ? Tip : contacteer onze Raad van State, en vertel die erbij dat het argument dat ‘genitale verminking van vrouwen problematischer is dan die van mannen omdat de eerste pijnlijker/ingrijpender is’ geen steek houdt (ons reglementair kader stelt niet dat er een politiek correcte hoeveelheid pijn bestaat die je kinderen mag aandoen). Welke herder stelt zich burgerlijke partij tegen een koosjere slager omdat zijn schapen, die hij gepoogd heeft om zo diervriendelijk mogelijk te laten opgroeien, hun leven op een pijnlijke manier moeten beëindigen ?

staan religieus of cultureel geïnspireerde normen boven het reguliere reglementaire kader van een land ?

Een vergelijkbaar voorstel tot activisme geldt voor vele andere situaties. Laten we met een exotisch voorbeeld afsluiten. Enkele jaren geleden overleden twee werknemers die tijdens de ramadan, die toen midden in de zomerperiode viel, zwaar werk moesten uitvoeren in een rioleringstelsel. Zij moesten tegen het einde van hun werkdag met ernstige uitdrogingsverschijnselen worden opgenomen in een ziekenhuis en bezweken kort daarop hieraan. Hun dood werd beschouwd als een arbeidsongeval, en de betrokken verzekeringsonderneming moest zware vergoedingen uitkeren aan de nabestaanden van die twee arbeiders. Waarom heeft die verzekeraar zich geen burgerlijke partij gesteld ten aanzien van de imam die de slachtoffers die onthoudingsperiode heeft aangepraat, want dat was overduidelijk de doodsoorzaak ? Zou de rechtbank echt van mening zijn dat gedragsregels die gegrondvest worden op een document uit de zevende eeuw na Christus (de Koran en zijn talrijke verduidelijkingen en uitbreidingen) belangrijker zijn dan het moderne arbeidsrecht ? Hoogstwaarschijnlijk zal de rechter zich de vingers hieraan niet willen verbranden, en dan is de enige uitweg een prejudiciële vraag die een antwoord moet geven op de kwestie : staan religieus of cultureel geïnspireerde normen boven het reguliere reglementaire kader van een land ? Het zou alvast verhelderend zijn mocht hierover een duidelijke uitspraak tot stand komen…

Of gaan we de andere kant uit ?

Een alternatief is natuurlijk dat we het verbod op vrouwenbesnijdenis dan maar opheffen, want we hebben dat toch ook niet voor het besnijden van jongens ? Dat we alle kledij- en gedragsvoorschriften laten vallen, zowel in scholen als op de bedrijfsvloer ? Dat we al onze regelgeving tegen dierenleed laten varen ? Dan zijn we zeker dat we al onze ingezetenen een maximale vrijheid toestaan. Of dan iedereen gelijk zal worden behandeld en dit onze samenleving ten goede komt, is maar de vraag.

Foto’s (c) Gazet van Hove.