SPREKERSHOEK
door Luckas Vander Taelen – www.doorbraak.be .
Girl van Lukas Dhont haalde moeiteloos de kaap van de 100.000 toeschouwers in België. In Frankrijk staat de teller op 250.000. Uitstekende cijfers voor een eerste auteursfilm over een niet evident thema. Maar het is juist de manier waarop Dhont het verhaal vertelt van een veertienjarige jongen die zich niet thuis voelt in zijn lichaam dat zijn film uitzonderlijk maakt. Niet één clichéscène; het scenario houdt zich ver weg van voorspelbaarheid. Victor Polster speelt een adolescent die Lara en ballerina wil worden. Dat is het thema van de film : hij gaat over die passionele ambitie van Lara, die geen moment overvallen wordt door twijfel. De film gaat dus niet over de moeilijkheden die een transgender kan meemaken als gevolg van zijn keuze. Daarom is de film zo belangrijk omdat hij een zeer tolerante familiale en schoolse omgeving toont, die Lara aanvaarden zoals hij/zij is en wil zijn.
Men zou dus denken dat transgenders blij zijn met dat soort film. Maar dat blijkt niet evident voor iedereen die betrokken is bij de problematiek. Net de begrijpende omgeving van Lara is voor sommigen een probleem, omdat ze vrezen dat daardoor een verkeerd beeld wordt gegeven. Want niet alle transgenders kunnen in hun persoonlijke worsteling op zoveel begrip rekenen als Lara.
Protest
In Brussel vond een actiegroep het daarom nodig om het publiek dat naar de film kwam kijken hierover in te lichten en hen te vertellen dat alle transgenders het niet zo gemakkelijk hebben als in de film. De militanten deelden pamfletten uit en gaven hun mening aan de toeschouwers bij de vertoning van Girl.
Dat is op zijn zachtst gezegd een merkwaardige demarche. Want het gaat hier over een film, een werk van een kunstenaar. Niet over een ideologische stellingname in een politiek debat of een militant standpunt waartegen het vanuit democratisch standpunt normaal is dat andere meningen worden ingebracht.
Vrije kunst
elke vorm van kunst, of die nu beeldend of literair of van welke vorm dan ook is, moet vrij kunnen zijn
Maar elke vorm van kunst, of die nu beeldend of literair of van welke vorm dan ook is, moet vrij kunnen zijn. Niemand heeft het recht om de beleving ervan te beïnvloeden. Als dit de norm wordt, is (zelf)censuur niet ver. Want zal een kunstenaar niet rekening beginnen houden met mogelijke reacties en interventies van militanten die er een andere mening dan hijzelf op na houden ? Op Amerikaanse en Britse campussen heeft de zachte dwang van het politiek correcte denken er al gezorgd voor dat niet alles vrij kan gezegd op vertoond worden.
Als alle actiegroepen zich geroepen voelen om de visies van films te verstoren door het lezen van een tekst, is het hek van de dam. Hoe goed de bedoelingen ook zijn, niemand heeft het recht tussen de komen in de vrije beleving van een kunstwerk. Want als je vindt dat dit wel kan bij Girl omdat je eigen bedenkingen bijdragen tot een beter publiek begrip van transgender, dan moet je dat eigenlijk bij alle films gaan doen.
https://www.youtube.com/watch?v=apA__J_SRNQ
Sneeuwwitje
Zullen we alvast een tekst schrijven om voor te dragen bij Sneeuwwitje ? Mensen moeten toch weten dat de zeven dwergen hier als een vrolijke bende worden voorgesteld, terwijl in de realiteit mensen met kleine gestalte het niet altijd even gemakkelijk hebben. En bij een projectie van Dumbo valt ook wel wat te zeggen over het leed van dieren in een circus. En kunnen we The Lion King zomaar op een publiek loslaten zonder het machisme van leeuwenkoning Mufasa aan te klagen ? Of het rollenpatroon waarbij Assepoester niet omwille van haar persoonlijkheid maar een passend schoentje door de prins wordt uitverkoren ? En Bambi is ook niet onschuldig : zijn liefje Feline is totaal onbekwaam zichzelf te beschermen en volledig afhankelijk van Bambi.
Geloven die goed menende militanten nu echt dat mensen niet in staat zijn zich zelf een genuanceerd beeld van de wereld te vormen en een belerend vingertje nodig hebben ? Ze bewijzen er hun zaak en vooral de intelligente film die Girl is geen eer mee.
LUCKAS VANDER TAELEN
Luckas Vander Taelen (1958) werkte als tv-regisseur, en was voor Groen schepen, Vlaams en Europees Parlementslid en senator.
Foto’s (c) Gazet van Hove.