Het VN-migratiepact dat op 10 en 11 december ter ondertekening voorligt in het Marrokaanse Marrakesh wordt door steeds meer landen sceptisch bekeken. Europese lidstaten als Hongarije, Oostenrijk, Polen, Kroatië, Bulgarije en Tsjechië weigeren het pact te ondertekenen, net als de VS en Australië. Ook in België en Nederland wordt er getwijfeld. Hoewel Alexander De Croo wil ondertekenen, liet Theo Francken ondertussen weten dat de federale regering het Marrakesh-verdrag verder wil onderzoeken.
Wat staat er in het akkoord?
Om te beginnen, geeft de tekst een totaal nieuwe en bredere dimensie aan migratie. Merkels beruchte ‘Wir Schaffen Das’-uitspraak betekende de aanleiding om migratiestromen (twee derde was migrant en geen vluchteling) ruimer te omschrijven. Hoewel de tekst niet bindend is, gaan de ondertekenende landen uitdrukkelijk akkoord om alles in het werk te stellen om de inhoud ervan te respecteren en zo mogelijk in wetteksten te gieten. Nadien zou de VN om de twee jaar voor elk land een rapport opmaken om na te gaan in hoeverre het verdrag al in de praktijk werd omgezet. Pittig detail : de EU heeft hierover niet als politieke unie kunnen onderhandelen omdat er binnen de EU geen akkoord kon gevonden worden. Elk land moet vervolgens zelf uitmaken of het dit pact zal ondertekenen of niet. Al minstens vijf Europese lidstaten weigeren.
Niet bindend is wel een heel relatief begrip in dit verdrag
Hoewel de tekst juridisch ‘niet bindend’ is, staat het document bol van de termen als ‘adopt’ (13 keer), ‘agree’ (24 keer), ‘guarantee’ (11 keer) …
Landen die de tekst – die niet meer kan aangepast worden – ondertekenen, verklaren zich akkoord met de inhoud van het verdrag en engageren zich om zich ernaar te gedragen. Binnen de kortste keren zal het pact door slimme advocaten misbruikt worden om onze bestaande wetgeving, die nu al zeer genereus is, verder uit te hollen.
In de koelkast van het Brusselse ‘Progress Lawyers Network’ van Mieke Van den Broeck en haar collega’s staat de champagne al koud.
Wie heeft het verdrag opgesteld ?
De specialisten die het verdrag opstelden zijn allen vertegenwoordigers van de VN en van de VN-lidstaten. Aanvankelijk was het de EU die voor haar lidstaten aan tafel zat, maar door de weigering amendementen in overweging te nemen trok Hongarije zich terug en kon de EU niet langer voor zijn lidstaten optreden zodat de verantwoordelijkheid voor ondertekening bij elk land afzonderlijk werd gelegd.
Naast de vertegenwoordigers van de VN en de lidstaten waren ook de ngo’s (Human Rights Watch, Amnesty International…) uitdrukkelijk op de achtergrond aanwezig om het verdrag in hun voordeel om te buigen.
Evelien Wauters, doctoraal onderzoeker in mensenrechten- en migratiewetgeving, bevestigde door een reactie op één van mijn tweets dat ngo’s achteraan in de zaal zaten als de teksten aan bod kwamen en bovendien randevenementen organiseerden bij het overleg. Dat het nu zo stil is bij deze organisaties hoeft dus niet te verbazen.
Waarom wil Oostenrijk het verdrag niet ondertekenen ?
Oostenrijk, de huidige voorzitter van de Raad van de Europese Unie, heeft bij monde van zijn eerste minister Sebastian Kurz te kennen gegeven het pact niet te zullen ondertekenen om maar liefst zeventien wel omschreven redenen. Hieronder een gedeeltelijke opsomming :
- nagenoeg geen onderscheid meer tussen legale en illegale migranten;
- gezinshereniging moet versoepeld worden;
- meer inspanningen om migranten te werk te stellen;
- verbeterde sociale rechten;
- verplichting om basisvoorzieningen toe te kennen;
- verplichting om onderwijs te geven;
- aanvaarden van de kennis van de migrant op erewoord;
- onbeperkte toegang tot gezondheidssystemen;
- erkennen van de status ‘klimaatvluchteling’;
- opsluiting van migranten een allerlaatste toevlucht moet zijn;
- actief opsporen en vervolgen van elke uiting van racisme en xenofobie;
- migranten mogen niet vervolgd worden indien zij mensensmokkelaars gebruiken.
Naast Oostenrijk zijn er nog andere landen die al aangekondigd hebben en zullen aankondigen het verdrag niet te zullen ondertekenen zoals de VS, Australië, Hongarije, Kroatië, Polen, Tsjechië, Zwitserland, Bulgarije. Het rijtje zal de komende dagen en weken ongetwijfeld nog verder aangroeien.
Kritische geluiden onderdrukken
De ondertekenende landen gaan akkoord om kritische geluiden over migratie te onderdrukken en zich actief in te zetten om de positieve effecten van migratie te beklemtonen.
Media die intolerante berichten verspreiden over migranten mogen, volgens het verdrag, niet langer in aanmerking komen voor publiek geld. Op die manier wordt elk kritisch geluid onderdrukt in media die afhankelijk zijn van subsidies.
Zal België het pact op 10 december ondertekenen ?
Het zal een ‘ja’ of ‘neen’ worden want (a) je kan er toch niets meer aan veranderen en (b) een beetje ondertekenen kan niet. Er is geen compromis mogelijk. Voorlopig is het standpunt van de federale regering : ‘er werd nog geen beslissing genomen en we gaan bij onze Europese partners informatie inwinnen over hun houding en bij de specialisten informeren over de mogelijke juridische consequenties’. Tegelijkertijd zei de premier dat wat hem betreft het pact een vooruitgang zou betekenen. Ook Open Vld en CD&V zijn enthousiast over de tekst. In mensentaal betekent dit dat enkel de N-VA dwarsligt en dat Charles Michel van N-VA bijkomende tijd heeft gekregen om het probleem te ontzenuwen.
Voor N-VA, die van ‘identiteit’ duidelijk een verkiezingsthema wil maken, kan de ondertekening van het verdrag als een boemerang pijnlijk terugkomen. Ook voor Theo Francken, die al meer dan vier jaar zijn best doet om de migratiedruk onder controle te houden en de aanvaardingscondities te verstrengen, en mede daardoor een nooit geziene populariteit verworven heeft in het ganse land, zou het ondertekenen van het verdrag een deel van zijn geloofwaardigheid verliezen. Het Verdrag staat ook haaks op het migratiemodel dat Francken heeft uitgewerkt in zijn recente boek Continent zonder grens.
Ik kan mij nauwelijks voorstellen dat een intelligente voorzitter als Bart De Wever zijn goudhaantje, Theo Francken, zo in de steek zou laten. Ik startte alvast een petitie die Charles Michel en Mark Rutte oproept het Verdrag van Marrakesh niét te ondertekenen.
Wie de petitie wil ondertekenen kan dat hier doen.
Theo Franckens boek Continent zonder grens is verkrijgbaar in de boekhandel en in de Doorbraak webwinkel.
ARMAND VERVAECK