Na enkele bewogen jaren te hebben gekend, kreeg de VVB een tijdje geleden zowel een nieuwe voorzitter als een nieuwe directeur. Slagen zij erin een nieuwe wind te doen waaien in wat jarenlang dé Vlaamse ‘strijdvereniging’ bij uitstek was ? We brachten beiden rond de tafel.

(c) ’t Pallieterke

door PmM – ’t Pallieterke.

Hugo Maes en Hilde Roosens. De eerste is psycholoog van opleiding, terwijl de tweede juriste is. Hun ezelsvel behaalden ze respectievelijk aan de Universiteit van Gent en de VUB. De eerste is een geboren en getogen West-Vlaming, terwijl Roosens’ wieg in het Brusselse Schaarbeek stond (vandaag woont ze wat verderop, in een Zaventemse deelgemeente). Hugo Maes, inmiddels op leeftijd om een ‘actieve onder de niet-actieven’ te zijn, kijkt terug op een heel professioneel parcours in het bankwezen. Hilde Roosens bekleedde dan weer juridische functies, aan en buiten de Balie. Zonder meer twee verschillende profielen van de voorzitter en de directeur van de Vlaamse Volksbeweging (VVB). En toch blijkt ook een zekere complementariteit te spelen. Uiteraard delen ze een uitgesproken Vlaamse overtuiging, maar wellicht nog belangrijker is hun rationele, nuchtere benadering van dat idee van Vlaamse onafhankelijkheid. En nog eentje om het af te leren. Met een voorzitter – de psycholoog dus – die wel eens buiten de lijntjes durft kleuren, is er het nuchtere tegengewicht van de directeur – de juriste – die de dingen in balans houdt.

Magere jaren, vette jaren

’t Pallieterke : de VVB is een vereniging met een lang en bewogen verleden. Er was het jarenlang sluimerende bestaan, de opflakkering in de jaren negentig, waarna weer erg magere jaren volgden. Waar staan jullie anno 2019 voor ?

Hugo Maes : “Jaren geleden werd een duidelijke keuze voor onafhankelijkheid gemaakt, en dat is precies de lijn die we nog steeds volgen. Alleen is dit geen abstract verhaal, we moeten ze verkocht krijgen in de maatschappelijke en politieke realiteit van het moment. Het Congres waarop die keuze resoluut gemaakt werd, ligt weldra zo’n dertig jaar achter ons. Dit vertalen naar de tegenwoordige tijd is een permanente oefening. Daar staat of valt een vereniging als de VVB mee.”

Het is algemeen geweten dat de voorbije jaren moeilijk waren voor jullie. Is inmiddels sprake van een remonte ?

Hilde Roosens : “Het klopt dat we geen makkelijke periode achter de rug hebben. De redenen hiervoor zijn vrij divers. De algemene politieke context heeft ons niet geholpen, maar ook met de interne werking liep het op verschillende vlakken spaak. Nu goed, dat is het verleden. Inmiddels zit ons ledenbestand terug in de lift, wat toch een belangrijke barometer is. We zitten terug aan de kaap van de 4.500. En wat ik erg belangrijk vind: binnen deze groep nieuwe leden is een markante aanwezigheid van jongeren.”

Onafhankelijkheid anno 2019

Nieuwe bazen, nieuwe wetten. Op welke manier verkoop je vandaag de idee van Vlaamse onafhankelijkheid ?

Hilde Roosens : “Je moet mensen duidelijk maken dat de idee van Vlaamse onafhankelijkheid niet zomaar een bevlieging is, al dan niet het gevolg van een romantische benadering van de dingen. Het is net de resultante van een analyse. De waarom-vraag horen we wel stellen en is volkomen legitiem. Daartegenover plaatsen we een onderbouwd antwoord. Dit moeten we koppelen aan een grotere aandacht voor marketing. Een goed idee verkoopt zich niet vanzelf. Marketing is geen overbodige luxe. Ook daar moeten we in een sfeer van professionalisering op voortbouwen.”

Hugo Maes : “Het slechtste wat je vandaag kan doen, is vervallen in een soort van kaakslagflamingantisme. Er was een tijd, we kennen allemaal onze geschiedenis, maar dat is niet meer de realiteit van vandaag. Het politieke verhaal is er niet langer een van vernedering en de behandeling als tweederangsburgers, wel van een land waar enkele democratische principes met de voeten worden getreden. Wie betaalt, bepaalt. De financiële scheeftrekking in dit land, met een transfer jaarlijks goed voor 7 miljard euro, heeft wel degelijk gevolgen voor het dagelijkse leven. Dat er zich problemen voordoen in de levering van medicijnen als gevolg van een tekort aan middelen. Dat er te weinig plaatsen op school zijn. Dat er op nagenoeg alle vlakken wel fondsen tekort zijn. Dit is onaanvaardbaar in een welvarend land als Vlaanderen. En terwijl wij financieel naar adem happen, bestendigen de transfers zich. Mensen zien niet altijd het nut van die Vlaamse staat in, maar op termijn is iedereen wel eens klant van het sociaal model. En dan word je net met die tekorten geconfronteerd. Beide moet je kunnen koppelen.”

Partijpolitieke dynamiek

Jullie wezen er daarnet op : de VVB doet aan politiek, maar overstijgt de partijpolitiek. De wisselwerking kan toch niet miskend worden ?

Hugo Maes : “Dat klopt, dat was vroeger zo en vandaag is het niet anders. Ergens zijn we altijd een soort kweekvijver voor partijen geweest, waar niets mis mee is, trouwens. We zijn een middel in functie van een bepaald doel, geen doel op zich. Dat velen doorheen de jaren hun weg naar de N-VA vonden, heeft natuurlijk een weerslag gehad op onze werking. Wie een keuze voor de partijpolitiek maakt, haakt nu eenmaal grotendeels af bij ons.”

En dan is er die communautaire stilstand…

Hugo Maes : “Het is iets dat we als feit moeten aanvaarden, wat niet betekent dat we ons erbij neerleggen. Maar ik zou dit toch niet dramatiseren. Want al heeft hetgeen zich op partijpolitiek vlak afspeelt natuurlijk gevolgen voor onze eigen prioriteiten, tegelijk moet men erkennen dat partijen en verenigingen als de onze volgens een eigen dynamiek werken. Misschien lieten we ons in het verleden wat te vaak beïnvloeden door de partijpolitieke dynamiek en agenda.”

De voorbije maanden rommelde het behoorlijk binnen het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen. Verschillende leden vertrokken, Davidsfonds en vtbKultuur op kop. Hoe bekijken jullie dat ? Per slot van rekening was de VVB altijd al de drijvende kracht achter het OVV…

Hilde Roosens : “Op zich is het natuurlijk een spijtige zaak. Het heeft weinig zin om het verloop van de rel terug op te rakelen, maar een nota over immigratie was officieel een struikelsteen, ook al was die nog niet publiek gemaakt. Wellicht zocht men vooral een stok om de hond te slaan.”

Hugo Maes : “Een organisatie als het OVV is altijd onderworpen aan een bepaalde spanning. Enerzijds wil men zo breed mogelijk gaan en met veel leden zo representatief mogelijk naar buiten treden. Alleen moet het allemaal nog werkbaar blijven. Als je dan iemand als voorzitter Willy Dewaele hebt die de dingen in een duidelijke richting trekt, dan verhoog je die druk en dreig je zoals nu niet iedereen mee te krijgen. Als VVB’er vind ik het vooral belangrijk dat we ons openstellen voor iedereen. Dat het Davidsfonds haar OVV-lidmaatschap opzegde, betekent niet dat onze deur voor Davidsfonds-leden niet wagenwijd zou openstaan. Voor iedereen, eigenlijk.”

Maatschappelijke tegenstellingen

Zit de moeilijkheid niet in het feit dat de consensus rond Vlaamse onafhankelijkheid waarop de VVB gebouwd is problematisch wordt wanneer andere maatschappelijke thema’s aangesneden worden. De eenheid rond dat ene ebt snel weg wanneer het over andere maatschappelijke vraagstukken gaat…

Hugo Maes : “Het punt is dat we niet moeten proberen die zaken weg te moffelen, of trachten een compromis na te streven. We moeten de ambitie hebben de tegenstellingen te overstijgen. Wordt Vlaanderen morgen onafhankelijkheid, dan zal het hele identiteitsdebat nog steeds gevoerd worden.”

Is links niet de blinde vlek in het draagvlak voor Vlaamse onafhankelijkheid ?

Hilde Roosens : “Dat vraagt u aan mij als dochter van Toon Roosens (lacht) ? Het valt niet te ontkennen dat het perspectief op Vlaamse onafhankelijkheid misschien wat populairder is in politieke middens die men als ‘rechts’ kan bestempelen, toch is het evenzeer een feit dat binnen de Vlaamse Beweging de linkervleugel duidelijk aanwezig is. Of het nu via Vlinks of Meervoud is, om er twee te noemen, de linkerzijde neemt duidelijk deel aan het debat. Meer dan vroeger, wat enkel kan worden toegejuicht.”

Hugo Maes : “Onze overtuiging dat de Vlaamse onafhankelijkheid een instrument is dat maatschappelijk veel mogelijk maakt, doet geen afbreuk aan het feit dat heel wat tegenstellingen ook in een onafhankelijk Vlaanderen, zoals in elke democratie, zullen bestaan. Maar zoals gezegd, het is niet de taak van de VVB om in al die debatten een utopische verzoening na te streven, wel om ze te overstijgen en te verbinden over al die verschillen heen.”

Wat zal de nabij en de minder nabije toekomst voor de VVB brengen ?

Hugo Maes : “Er staan enkele projecten op stapel voor de nabije toekomst. Zo wordt binnenkort een Witboek Vlaamse Staatsvorming gepubliceerd, een aanzet om het onafhankelijkheidsdebat aan te wakkeren. Het is van belang dat de VVB naambekendheid wint, wat toch onze kernactiviteit is. Maar wanneer we het over de toekomst van onze vereniging hebben, moeten we vooral de hand in eigen boezem durven steken en lessen uit het verleden trekken. Misschien hebben we ons in het verleden te veel in onze cocon opgesloten. Te veel lag de focus op de zogenaamde V-partijen, terwijl net daarbuiten het grote werk zou moeten gebeuren. Preken voor de eigen parochie heeft nooit veel opgeleverd. De maatschappij verandert, vrij snel zelfs. Aan de meerwaarde van Vlaamse onafhankelijkheid verandert dat op zich niet veel, maar het dwingt ons wel die idee aan de nieuwe realiteit aan te passen.”

Roosens en Maes in een notendop…

Hugo Maes

  • Geboren in Brugge (1950), gehuwd, één dochter
  • Licentiaat in de Psychologische en Pedagogische Wetenschappen
  • Voormalig kantoordirecteur in het bankwezen
  • Gewezen gedelegeerd bestuurder en lid raad van bestuur van de Marnixring

Hilde Roosens

  • Geboren in Schaarbeek (1961), gehuwd, twee dochters
  • Licentiaat in de Rechten
  • Voormalig advocate
  • Stichtend voorzitter Marnixring Brussel-Hoofdstad
  • Voorzitter Vlaams Komitee Brussel