Er zijn reeds enkele opinies verschenen over het nieuwe programma op Studio Brussel, ‘Ramadamadingdong’, waarbij 3 ietwat bekende moslimbroers op een ludieke wijze de luisteraars informeren over de ramadan waar ze zelf ook aan deelnemen. Zowel in de kranten als op de sociale media was heel wat kritiek te horen, maar daarnaast ook heel wat kritiek óp de kritiek. Zoals u wel kan raden : links vindt het oké en rechts vindt het maar niks.
Een afspraak tussen vóór en tégen aan de tafel van Bart Schols
Op basis van hun botsende meningen over het radioprogramma, neergeschreven ergens in het Vlaamse medialandschap werden Patrick Loobuyck en Doorbraak-columnist Luckas Vander Taelen uitgenodigd naar de studio van De Afspraak, waar ook Youssef Kobo mee aan tafel zat.
Moraalfilosoof Patrick Loobuyck verdedigde het programma en vond het een te waarderen initiatief dat minstens de kans moest krijgen vooraleer het te bekritiseren. Hij hekelde de vele vooroordelen als zou het programma het islamitische vastenritueel willen propageren. Het was duidelijk dat Bart Schols dezelfde mening was toegedaan, waardoor hij zijn rol van moderator (wéér) niet professioneel ter harte nam.
Vanzelfsprekend vond Youssef Kobo, CD&V’er en zelf ook praktiserend moslim, dat ‘Ramadamadingdong’ op geen enkele manier een ethisch issue vormt. Hij vond het debat erover zelfs pure tijdverspiling. Waarom Luckas Vander Taelen het als enige wél een problematische uitzendingenreeks vindt, moesten we doorheen de vele onderbrekingen van zowel de andere gasten als de moderator, trachten te ontdekken. Zijn belangrijkste argument leek mij het taboeloos sympathiseren of zelfs propageren te zijn van een geloofsritueel dat vele uitwassen kent, zoals kinderen die zonder middagmaal naar school worden gestuurd.
Het boomerangargument
Ik ben het eerder eens met Luckas Vander Taelen, maar vind tegelijk dat hij zich ongelukkig manoeuvreerde in het debat. Door de vele excessen die bestaan in de islam en desgevallend tijdens de ramadan als een erg belangrijk argument te gebruiken om het Stubru-initiatief te bekritiseren, zegt Vander Taelen tegelijk dat het minder problematisch zou zijn mochten die excessen er niet of veel minder zijn.
En die vlieger gaat wat mij betreft niet op. Dit argument vernauwt het debat tot de details die er eigenlijk niet toe doen in het grote verhaal. Het gaat niet om de uitwassen van de ramadan. Het gaat niet eens om de ramadan op zich. Meer nog, het draait zelfs niet enkel rond de islam. Neen, de kern van alle kritiek en de enige kritiek die er écht toe doet is het fenomeen religie !
Onze seculiere openbare omroep moet religie altijd kritisch benaderen
Religie is altijd en overal potentieel maatschappij-ontwrichtend. Altijd ! Overal !
Religie past naadloos in de definitie van het begrip ‘sekte’, een organisatie meestal gefundeerd op basis van een soort geloof, die hier verboden is bij wet. Een sekte is een groep volgelingen die een goddelijk iets aanbidden vertegenwoordigd door een menselijk leider. Een sekte plaatst zich buiten de samenleving, heeft eigen regels en rituelen, overleeft op financiële bijdragen van de leden en kent vaak machtsmisbruik binnen de groep. Religies zijn niet veel meer dan uit de hand gelopen sektes met een stevige structuur die naast een groot risicopotentieel ook een erg groot kiezerspotentieel vertegenwoordigen. Té groot om nog te kunnen verbieden zeg maar.
Daarom spreekt men vandaag niet meer van sektes maar van ‘schadelijke sektarische organisaties’. Het Adviesorgaan IACSSO (Informatie- en adviescentrum inzake schadelijke sektarische organisaties) schrijft dit allemaal mooi neer in Is dat een sekte? (pdf).
Verschillende mensen zullen er mij nu op wijzen dat er een groot verschil bestaat tussen de religies en dat de ene religie slechter of gevaarlijker is dan de andere. Islam kan inderdaad omschreven worden als een gepolitiseerde religie met een sterk empirische factor, hetgeen het risicopotentieel erg groot maakt. Zo bewijze de lange geschiedenis en het ons bekende heden. Maar dit neemt niet weg dat ook alle andere geloofsorganisaties maatschappij-ontwrichtende effecten kunnen hebben en blootgesteld worden aan interne (machts)misbruiken.
Geloven in iets irrationeels is misschien wat naïef, maar totaal onschadelijk. De organisatorische structuren die worden opgezet rondom het geloven, de religies, zijn veel minder naïef en veel gevaarlijker.
Wanneer de openbare omroep de mensen wil informeren over religieuze aspecten in de samenleving, dan mag dat, zij het wel op een rationele, neutrale en kritische wijze. Een ludiek programma over de islamitische vastenperiode gebracht door 3 ‘leuke’ moslims die zélf deelnemen aan de ramadan — op nota bene een jongerenzender — kan onmogelijk leiden tot een correcte informatie die alle facetten van dit religieus gebruik belicht. Een theoloog, een imam, een dokter en een ex-moslim zouden dat bijvoorbeeld wél kunnen.
De verbindingsdrang van de openbare omroep
Voor mij is het duidelijk : ‘Ramadamadingdong’ is een programma dat speciaal gemaakt is om de islam in het algemeen en het islamitisch geloofsritueel ramadan in het bijzonder op een positieve manier te belichten met als doel een beter beeld te creëren over de islam en dus…te verbinden. Welnu, het is absoluut de taak niet van de openbare omroep om bruggen te slaan tussen culturele- of geloofsgemeenschappen, noch is het haar taak om verdeling te zaaien in de samenleving. Daarvoor zijn er politici. Daarvoor is er politiek.
Private media of andere private organisaties zijn vrij om zoveel te verbinden of te verdelen dan zijzelf wenselijk achten, binnen de wettelijke contouren wel te verstaan. Ze mogen wat mij betreft zowel aan platte propaganda doen, als aan de meer subtiele informatieve variant van de vergoelijking (zoals hier toegepast door StuBru). Hun klanten of leden zullen steeds wikken en wegenen behouden de vrijheid, zeg maar de macht, om hun mening en invloed te laten gelden.
Vrij ons gedacht mogen verkondigen en zelfs verkopen is dan ook één van de mooiste eigenschappen van de Westerse beschaving, maar de openbare omroep is nu eenmaal gebonden aan haar statuut en heeft niet diezelfde vrijheid.
Het zijn waarschijnlijk drie leuke broers die niets of niemand kwaad doen met hun geloof in een god en het proberen te volgen van de geloofsvoorschriften. Maar daar draait het natuurlijk niet om. Het draait om de religie an sich, de structuur rondom het geloven. Ik ben er nogal van overtuigd dat StuBru niet van plan is om binnenkort 3 grappige extreem rechtse broers een programma te laten maken met heel wat haha’s en hihi’s over één of ander vrij onschuldig extreemrechts traditioneel gebruik ?
