Sinds de gelekte nota heeft informateur Paul Magnette open kaart gespeeld. Ook al is het geen definitieve versie, dit kondigt een Sinterklaaspolitiek van de zuiverste soort aan. Extra uitgaven, vooral sociale, die vanuit Vlaanderen richting Wallonië en Brussel gaan. En dat voor minstens vier jaar tot de campagne voor 2024 losbarst. Vlaamse partijen die daarin meestappen, tekenen hun doodvonnis.
Veel journalisten zouden dezer dagen veel geld geven om een vlieg te zijn op de muur van de Melsensstraat, het hoofdkwartier van de Open Vld. Wat werd daar de voorbije dagen en weken besproken ? Niemand kan er naast kijken dat Gwendolyn Rutten enorm veel zin heeft (of “goesting” zoals de liberalen zeggen) om premier te worden. En ja, desnoods in een paars-groene regering aangevuld met het ‘voettrapje’ CD&V als het moet.
Voor haar persoonlijke carrièreplanning moet blijkbaar alles wijken. En dus is volgens Rutten paars-groen mogelijk. Alleen zijn er binnen de Open Vld nog genoeg mensen die zich de paars-groene en paarse periode (1999-2007) herinneren en weten dat dit de neergang van de partij inluidde. Komt er nog bij dat er toen geld was om uit te delen. Dit is nu niet meer het geval.
Een andere factor is de basis van de partij, die een stuk rechtser is dan de top en gruwt van de informateursnota die Paul Magnette (PS) uitdeelde. Ook al haast bijna iedereen in de Wetstraat zich om te zeggen dat dit een gedateerde nota is. Feit is dat daar een lawine van sociale uitgaven in staan. Uitgaven door hogere uitkeringen als pensioenen, een werkloosheidsuitkering voor wie zelf beslist bij een werkgever te vertrekken, hogere minimumlonen, miljarden extra voor de NMBS,… Zelfs als daar een groot deel van sneuvelt tijdens de echte formatiegesprekken, dan nog blijven de uitgaven hoog oplopen. En steevast is het een factuur die de Vlamingen aan Walen en Brusselaars zullen betalen. Een Sinterklaaspolitiek die bovenop de al bestaande Vlaams-Waalse transfers komt. Overigens heeft Magnette zich met de nota blootgesteld aan de eigen PS-kiezers. Zij zullen zeer hard zijn als er nog veel van de linkse voorstellen sneuvelen.
Codetaal
Open Vld verweert zich in deze perceptie-oorlog als een duivel in een wijwatervat. Men heeft het op het partijhoofdkwartier over “inhoud”. Vraag is wat de liberalen kunnen bereiken met het heronderhandelen van een extreemlinkse nota. Men weet bij de PVV in een nieuwe vorm wat er in de periode 2011-2014 onder Di Rupo is gebeurd. De Open Vld-ministers moesten vooral vechten om de belastinglawine zo veel mogelijk te beperken. Maar daar lijkt Rutten met haar ambities geen oren naar te hebben. Wellicht hoopt ze in 2024 op een Europese post. Dat een regeringsdeelname het doodvonnis voor haar partij betekent, zal haar worst wezen.
De framing die de spindoctors van de partij nu op poten zetten, is amateuristisch en doet pijn aan de ogen. Zo vermeldde het persbericht na het partijbestuur van maandag dat “de Open Vld past voor de blokkering van het land.” Dat is codetaal voor “geen staatshervorming” en vooral : “als de formatie te lang duurt, dan stappen wij in een regering om het land te redden.” Dat zal wellicht het narratief zijn op het einde van de rit : de liberalen nemen hun verantwoordelijkheid, de anderen niet.
De slimme zet van De Wever
Vandaar dat Bart De Wever voor een tegenzet zorgde. Hij verklaarde te aanvaarden zelf het veld te worden ingestuurd in een poging een regering te vormen. Sommigen zien daarin het bewijs dat paars-geel niet dood is, maar voor de PS en voor de N-VA is dat geen leefbare bestuurspiste. De Wever wil vooral aantonen dat het niet zijn schuld zal zijn als de federale formatie blijft vastlopen. Het zullen de andere partijen zijn die alles blokkeren, hoopt hij te kunnen zeggen. Want een regering met de PS wordt een sinterklaasregering voor de Franstaligen en een belastingregering voor de Vlamingen, dat staat nu al vast.
Slecht voor onze portemonnee, maar daar vijf jaar lang oorlog tegen voeren is wel een cadeau voor de N-VA. Onder andere politicoloog Bart Maddens (KU Leuven) herhaalt het meermaals : als de partij van Bart De Wever de verkiezingen wil winnen, dan gebeurt dat best door het verhaal “wij tegen de PS-profiteurs.” Een ander electoraal thema zoals migratie is eerder koren op de molen van de eigenaars van dat thema : het Vlaams Belang.
Wat bezielt Koen Geens ?
Afgezien van de PS blijven de andere partijen druk zetten op de N-VA om “zelf initiatief te nemen”, zoals dat in het Wetstratees heet. Onder andere CD&V-coryfee Koen Geens benadrukt dat. De bedoelingen van de christendemocraat blijven onduidelijk. Hoopt hij nu echt dat PS en N-VA elkaar in een paars-gele constellatie vinden ? Die kans is miniem, al zou zo’n as wel voor zenuwachtigheid zorgen bij de Open Vld. Die is in paars-geel met CD&V niet nodig en de PS-top herhaalde al meermaals dat er in zo’n coalitie een “rechtse” Vlaamse partij teveel is. Zo zouden de liberalen afvallen. Gwendolyn Rutten, die paste voor een Vlaamse regeringspost, blijft dan met lege handen achter.
Een mogelijke wraak van de CD&V omwille van de paarse forcing rond ethische thema’s als abortus en euthanasie ? Het blijft gissen naar wat Koen Geens bezielt. Maar het moet gezegd, er kwam bij de minister van Justitie dezer dagen zinnige praat uit. Hij verzette zich tegen paars-groen omdat zo’n coalitie wel een meerderheid aan zetels heeft, maar een deficit aan 400.000 stemmen. Tegelijk kunnen we meegeven dat N-VA met meer dan een miljoen stemmen bijna aan de zijlijn staat, Vlaams Belang met meer dan 800.000 zeker en straks misschien ook de CD&V met 600.000 stemmen. Wat maakt de PS met 640.000 stemmen dan zo onmisbaar ? Zelden werd het Belgische democratische deficit zo duidelijk.
Foto’s (c) Gazet van Hove.