De corona-crisis maakte duidelijk dat de institutionele versnippering van ons zorgstelsel totaal onhoudbaar is geworden. Denk maar aan de saga van de mondmaskers en de in totaal negen bevoegde ministers van volksgezondheid die al snel met de vinger naar elkaar wezen wanneer er iets misliep. Het debat over het efficiënter maken van de zorg is verdeeld in twee kampen. Enerzijds zijn er stemmen die pleiten voor een herfederalisering. Anderzijds zijn er stemmen die oproepen tot een verdere overheveling van volksgezondheid naar de deelstaten.
Versnipperde bevoegdheden
De zesde staatshervorming in 2011 bracht nieuwe bevoegdheden van de gezondheidszorg naar de deelstaten. Dit maakt het voeren van een coherent beleid steeds moeilijker. ‘Zo zit de ziekenhuisfinanciering op federaal niveau terwijl de regelgeving omtrent de tewerkstelling in ziekhuizen op Vlaams niveau zit. Ook wat betreft de bezoekregeling is er vaak chaos aangezien niet alle afdelingen van een ziekenhuis onder de bevoegdheid van dezelfde overheid vallen,’ aldus Cloet. De corona-crisis heeft iedereen met de neus op de feiten gedrukt en duidelijk gemaakt dat dit zo niet verder kan. Of de versnippering van het beleid mensenlevens heeft gekost valt moeilijk te zeggen. ‘Wat wel vast staat is dat het voor een vertraging van beslissingen heeft gezorgd op een moment dat snel handelen noodzakelijk was.’
Ook de communicatie liet vaak de wensen over tijdens de ongeziene gezondheidscrisis. ‘Een goed voorbeeld hiervan is de bezoekregeling in de woonzorgcentra die totaal verkeerd werd gecommuniceerd door de federale overheid,’ zegt Cloet. Er is veel overleg nodig tussen de verschillende niveaus en dat zorgt vaak voor onduidelijkheid.
De verschillende visies tussen Vlaanderen en Wallonië
De inefficiëntie is niet enkel het gevolg van de zesde staatshervorming, maar ook van de verschillende visies tussen de deelstaten. ‘Vlaanderen en Wallonië zijn beide een heel verschillend beleid gaan voeren met de extra bevoegdheden die ze kregen,’ aldus Cloet. Beide landsdelen zijn zich anders beginnen organiseren op vlak van gezondheidszorg. Ook budgettair zorgt de versnippering tussen het federale niveau en de deelstaten voor problemen. ‘Vlaanderen heeft beslist om de capaciteit in woonzorgcentra fors uit te breiden. Maar de winst van die beslissing is voor het federale niveau aangezien de Vlaamse beslissing de geriatrische dienst, een federale bevoegdheid, in de ziekenhuizen ontlast. Dit is absoluut niet logisch,’ zegt Cloet.
Zorgbeleid naar de gewesten
Een herfederalisering van de gezondheidszorg lijkt Cloet geen goed idee. ‘Het is veel efficiënter om het gezondheidsbeleid zo dicht mogelijk bij de burger te organiseren en dus onder te brengen bij de deelstaten.’ Het deelstatelijk niveau waarvoor dan gekozen zou moeten worden is het niveau van de gewesten. Dit zorgt voor een beleid op basis van woonplaats in plaats van taalkeuze zoals op het niveau van de gemeenschappen het geval zou zijn.
Naast Wallonië en Vlaanderen zou dan ook Brussel zijn eigen gezondheidsbeleid kunnen bepalen. ‘De noden in Brussel zijn totaal anders dan die in Vlaanderen en Wallonië. Het voeren van een eigen beleid in het Brussel Hoofdstedelijk gewest kan hier dan aan tegemoet komen,’ aldus Cloet.
Een blik op de toekomst
De overheid kan een rol spelen in het aantrekkelijker maken van de job van verpleegkundigen. ‘Momenteel studeren er veel te weinig nieuwe verplegers af,’ zegt Cloet. Meer verpleegkundigen betekent ook een lagere werkdruk. Loonsverhoging kan hierbij een middel zijn.