De linkerzijde en de weldenkenden werden er ongemakkelijk van toen ze opnieuw herinnerd werden aan de gesprekken die N-VA-voorzitter Bart De Wever een jaar geleden met het Vlaams Belang heeft gevoerd. Aan PS-kant een extra argument om sowieso niet in een regering met de N-VA te stappen. Een dreigement dat weinig indruk maakt, want in 2024 lijkt een Vlaams Belang-N-VA-coalitie onvermijdelijk. Zeker op lokaal vlak en wellicht ook op Vlaams niveau.
De uitspraken van oud-Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten over de pogingen van Bart De Wever om de Vlaamse liberalen in 2019 bij een Vlaamse coalitie met het Vlaams Belang te betrekken, waren niet alleen ingegeven door haar rancune ten opzichte van de N-VA-voorzitter. We weten dat De Wever er alles aan deed om een federale paars-groene regering met Rutten als premier tegen te houden. Wat ook gelukt is.
De ex-voorzitter van Open Vld wou met haar passage op De Afspraak op Vrijdag ook haar opvolger Egbert Lachaert in een moeilijk parket brengen. Maar de boodschap was vooral bedoeld voor de Franstalige politici. Die moesten nog eens herinnerd worden aan de lange gesprekken van vorige zomer tussen Bart De Wever en de Vlaams Belang-top. Voor Franstalige politici werkt dat als een rode lap op een stier. Het doorbreken van het cordon sanitaire blijft onaanvaardbaar. Het is voor de Franstalige socialisten een bijkomend argument om geen federale regering te moeten vormen met de Vlaams-nationalisten. Ook voor andere Franstalige partijen ligt dit zeer moeilijk. De PS wil druk zetten om een de facto cordon rond de N-VA op te trekken. Daardoor wordt bijvoorbeeld een Arizona-coalitie zonder de PS aan Franstalige kant maar met de liberalen van MR en de centristen van cdH zeer moeilijk.
Geen weg terug voor een V-meerderheid
De morele vingerwijzingen door de Franstaligen en weldenkend links over de contacten tussen N-VA en Vlaams Belang maken steeds minder indruk in Vlaanderen. Peilingen blijven peilingen, maar het ziet ernaar uit dat een V-meerderheid, op zijn minst in zetels, van het Vlaams Belang en de N-VA straks onvermijdelijk wordt. Vier jaar tot de volgende Vlaamse verkiezingen zijn nog een politieke eeuwigheid, maar vooral VB-voorzitter Tom Van Grieken lijkt zich goed voor te bereiden op de doorbraak en beleidsdeelname. In verschillende interviews heeft hij al laten blijken dat er contacten worden gelegd met figuren uit de Vlaamse administratie. Kwestie van in 2024 plots niet met een vijandig overheidsapparaat te worden geconfronteerd. En aan het Madouplein is men aan een interne professionalisering bezig.
Inhoudelijk moet een N-VA-Vlaams Belang-regeerakkoord geen probleem zijn. Op het vlak van cultuur en identiteit zitten ze op dezelfde lijn. Het Vlaams Belang legt op sociaaleconomisch vlak meer sociale accenten, maar op Vlaams niveau profileert de N-VA zich minder liberaal. Zet er het adjectief Vlaams voor en voor de N-VA is de budgettaire orthodoxie minder belangrijk.
Alles zal afhangen van de uitslag. De N-VA zit in de peilingen op een neerwaarts pad. Straks moeten De Wever en co opletten dat een V-meerderheid onmogelijk wordt omdat de N-VA een stuk onder de 20 procent zakt. Tom Van Grieken stelde het als volgt op Knack.be : “Wij moeten zien dat we een respectabele rechtse partij zijn en de N-VA moet stoppen met verliezen in de peilingen. Hop-hop, De Wever ! Zet een tandje bij ! De N-VA moet haar centrumrechtse profiel terugvinden.”
Voorakkoorden op lokaal niveau zullen helpen
Indien er toch een V-meerderheid is, zal de druk van de N-VA-basis op de top enorm groot zijn om met het VB een coalitie te vormen. Zelfs als er alternatieven zijn zoals een tripartite tussen N-VA, CD&V en Open Vld of sp.a.
Een belangrijke factor in dit verband kan de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van het najaar 2024 zijn. Er worden steevast lokale voorakkoorden gesloten. In 2018 scheelde het weinig of het Vlaams Belang had – onder andere in Ninove – bestuursverantwoordelijkheid opgenomen. Bij de gemeenteraadsverkiezingen moet het “money time” zijn, is bij het VB te horen. En daarom zal er gewerkt worden aan voorakkoorden. Desnoods door op te komen onder een andere naam dan het Vlaams Belang. Een formule die in 2018 werkte, getuige daarvan het al vermelde succes van Forza Ninove. Tom Van Grieken en co kijken ook naar de lokale successen in Frankrijk, waar het voor het Rassemblement National gemakkelijker is om de burgemeesterssjerp te veroveren met een lokale lijst en een eigen naam. Denken we maar aan het succes van Louis Aliot in Perpignan.
De hinderpalen : de radicale flanken van elke partij
De hinderpalen voor een Vlaamse V-coalitie lijken zich vooral in de partijen zelf te situeren. Binnen de N-VA is er nog altijd een oude VU-flank die een alliantie met het Vlaams Belang niet ziet zitten. En zoals ten tijde van de Volksunie en het Vlaams Blok zijn nog veel Vlaamsgezinde families verdeeld over de politieke keuzes die werden gemaakt. Maar een volwassen Vlaams-nationalisme moet dat kunnen overstijgen.
Het is natuurlijk een publiek geheim dat de N-VA het moeilijk heeft met een aantal VB-figuren zoals Filip Dewinter. Dat was ook een vraag voor Tom Van Grieken in het Knack.be-interview. Zijn antwoord : “N-VA heeft ons nóóit gevraagd dat hij een stap opzij zou zetten. Het zou ook een zwaktebod geweest zijn: is het Dewinter niet, dan wel Dries Van Langenhove. Of Chris Janssens. Of Van Grieken. Het moet over inhoud gaan.”
Wel is in VB-kringen te horen dat de radicale flank van de partij de boodschap heeft gekregen zich strikt aan een eventueel Vlaams regeerakkoord met de N-VA te houden en geen boude uitspraken te doen.
Tenslotte nog een bedenking over de nationale impact van een Vlaamse VB-N-VA-coalitie. Zal het Vlaams Parlement in dat geval de Vlaamse onafhankelijkheid uitroepen ? Sommigen dromen het, maar zo eenvoudig is dat niet. Zelfs als zoiets gebeurt, moet er met de andere kant nog onderhandeld worden over een scheiding of over de tussenstap van het confederalisme. Het “independentisme” komt er niet van de ene dag op de andere. Feit is wel dat de voorspelling die grondwetspecialist Hendrik Vuye in Le Soir maakte, zal uitkomen : “Jullie wilden niet onderhandelen met Yves Leterme. En ook niet met Bart De Wever. Wel, straks zullen jullie met Tom Van Grieken moeten onderhandelen.”
Foto’s (c) Gazet van Hove.