Bedrijven minder geraakt door tweede lockdown, maar zien toekomst somber in

De economische schade van de tweede lockdown is minder erg dan gedacht. Dat is het goede nieuws dat ik kan brengen als economisch journalist. Nu de tweede lockdown al even bezig is, kunnen we beginnen met de negatieve effecten te meten op de Belgische economie. Zo doet de Nationale Bank al sinds het begin van de coronacrisis peilingen bij bedrijven om de economische impact van de crisis te achterhalen. En ook al is de impact per sector totaal anders, de algemene cijfers wijzen erop dat de omzetverliezen door de tweede lockdown veel lager liggen dan tijdens de eerste.

Veerkracht bedrijven groter dan gedacht 

We moeten natuurlijk ook niet te euforisch worden. Het onderzoek dat gebeurde bij 5.631 verschillende ondernemingen, wijst er nog steeds op dat ondernemingen maar liefst 17 procent minder omzet draaien dan het jaar ervoor. Sinds de zomer is daardoor het omzetverlies opnieuw lichtjes gestegen, al verteren de bedrijven de klap beter dan in de eerste golf. Zo noteerden tussen midden maart en midden mei de Belgische bedrijven ongeveer een gemiddeld omzetverlies van 33 procent.

We zitten dan wel weer in lock-down, een groot deel van de ondernemingen heeft zich ondertussen kunnen aanpassen aan de nieuwe situatie. Denk bijvoorbeeld aan het uitbouwen van een e-commerce kanaal en het omvormen van restaurants naar take away-restaurants wat de klap helpt opvangen.

Al is de schade grotendeels afhankelijk van de sector en de maatregelen die de overheid nam. De bedrijfstakken die in de lente het zwaarst werden getroffen door de maatregelen, rapporteren opnieuw een zeer negatieve impact op hun omzet. Het gaat dan om de niet-voedingswinkels, de vastgoedactiviteiten, de horeca en de kunstensector en de amusementssector. Zo noteerde de niet-voedingswinkels een omzetverlies van 9 procent in augustus, maar door de verplichte sluiting van veel ‘niet-essentiële winkels’ is dit terug opgeklommen tot 51 procent.

Minder strenge overheid doet bedrijven deugd

Maar ook hier valt op dat de schade lager ligt dan tijdens de eerste lock-down toen de omzet 80 procent lager lag. Een deel van de bedrijven die in de eerste golf moesten sluiten, blijft nu immers open doordat we minder verbieden dan in de lente van 2020. Ook valt de omschakeling naar afhaalkanalen niet te onderschatten waardoor veel bedrijven toch zaken kunnen blijven doen.

Het is dan ook logisch dat sectoren die zich moeilijk kunnen aanpassen volledig de klappen opvangen. Denk aan de vastgoedsector waar de omzet 37 procent lager ligt dan normaal. Dit doordat huisbezoeken van een huis aan banden zijn gelegd. Ook de horeca en de kunstensector blijven onder vuur liggen met weinig zicht op beterschap.

Opvallend is wel dat de omzet van andere bedrijfstakken in november niet sterk verminderde. Denk hierbij aan de industrie, de bouwnijverheid, ondersteunende diensten, het vervoer en de logistiek, en de financiële activiteiten en verzekeringen. Hier is de gemelde daling van de omzet vergelijkbaar met die in oktober. Dat deze sectoren niet extra geviseerd werden tijdens de tweede lock-down helpt dit te verklaren.

Bedrijven zien toekomst wel somber in

Het leven zet zich dan ook door, al zijn de ondernemingen wel somberder in hun vooruitzichten. Zo ziet men in het vierde kwartaal de omzet dalen met 16 procent in vergelijking met het jaar ervoor. Dit terwijl in heel 2021 de omzet nog steeds 12 procent onder het normale peil zal blijven volgens de bedrijven zelf. Dit wil zeggen dat bedrijven amper verbetering zien in vergelijking met de economische situatie afgelopen zomer.

Ook dreigt de crisis een grote rem te zetten op de investeringen tot ver eind 2021. Zo schatten de bedrijven dat men in 2021 maar liefst 23 procent minder zal investeren dan in een normaal jaar. Opnieuw minder dan wat eerdere onderzoeken lieten uitschijnen.

Extra ontslagen en faillissementen verwacht

Het risico op faillissementen lag tijdens alle onderzoeksperiodes ook nooit zo hoog als vandaag. Zo meldde midden mei acht procent van de Belgische bedrijven dat er een waarschijnlijk of zeer waarschijnlijk risico bestaat op een faillissement terwijl dit nu stijgt naar 12 procent.

Dit zien we ook terug in de verwachte ontslagen. Daar bovenop verwachten de bedrijven dat men in de private sector 60.000 werknemers zal moeten afdanken in 2021. Dit terwijl men in een eerdere bevraging in oktober maar 15.000 ontslagen verwachtte.

Ook voor de liquiditeitsproblemen wijst de enquête van november op een verslechtering. Het aandeel ondernemingen dat kampt met liquiditeitsproblemen, steeg van 32 procent in oktober tot 35 procent in november. Zo kunnen 27 procent van de bedrijven hun financiële verplichtingen niet volhouden zonder een kapitaalinjectie of bijkomende leningen.

E-commerce een blijver 

Tot slot lijkt het erop dat de wereld van e-commerce ook een blijver zal zijn na de coronapandemie. Zo hebben zo goed als alle bedrijfstakken hun e-commerce activiteiten opgedreven sinds het begin van de coronacrisis. Bovendien is deze stijging structureel, aangezien dat percentage volgens de respondenten ná de coronacrisis niet zal terugvallen en in de financiële activiteiten en verzekeringen zelfs nog sterk zal stijgen.

Samengevat : bedrijven lijken ondertussen geleerd te hebben uit het verleden waardoor ze weerbaarder zijn, maar niet immuun. Vanaf 2021 zullen we vermoedelijk ook de eerste grote economische gevolgen beginnen te zien wanneer veel economische steunmaatregelen aflopen. Echter is er sinds kort wel hoop dat de laatste maanden lock-down zijn aangebroken wat beterschap belooft voor de toekomst. Hoopgevend voor de bedrijven die overleven, hartverscheurend voor de bedrijven die nu al weten dat ze de economische lente niet zullen halen.