Wordt corona het Waterloo van Europa ?

Het moet nu maar eens gedaan zijn met dat eeuwig gesakker op corona en de strenge maatregelen. Dit virus biedt ook opportuniteiten voor bepaalde sectoren en delen van de populatie. Had u nu maar voor viroloog, infectioloog, of desnoods bio-statisticus gestudeerd. Die mensen maken dé tijd van hun leven mee en kunnen een gevoel van euforie nauwelijks verbergen, temeer daar het uitzicht op meer en betere virussen reëel is. Daarnaast doet de zeep- en gelindustrie gouden zaken, de apothekers, de farma (uiteraard), de webwinkels, maar ook de houtindustrie kan naar het schijnt de vraag niet volgen wegens huiselijke knutselwoede. Crisis ? Delhaize geeft voor het rampjaar 2020 fantastische cijfers vrij, en ik spreek dan nog niet over de psychologen, scheidingsbemiddelaars en begrafenisondernemers.

Het virus zelf is een toonbeeld van efficiëntie, we moeten hier Moeder Natuur toch een bloemetje toewerpen. Zoveel daadkracht, zoveel strategisch vernuft, zoveel flexibiliteit, chapeau. Nog maar net hebben we een handvol vaccins gebrouwen, of het beest heeft al weer andere pootjes en andere sleutels om lichaamscellen open te breken. Het reist met alles en iedereen mee, wacht zijn kans af waar nodig en slaat dan bliksemsnel toe. Een werkzaamheidsgraad die schril afsteekt tegen het geklungel van onze overheden op elk niveau.

Want dat is misschien wel het grootste pluspunt van deze pandemie : het is een ongeëvenaarde stresstest en lakmoesproef om te zien wat de politieke macht en onze bestuurlijke elite echt waard zijn. In tijden van vrede en voorspoed kan elke hond met een bril op minister zijn, vraag het aan Wouter Beke. Vandaag zijn, jawel, strategisch vernuft, daadkracht en flexibiliteit nodig. De farma deed wat ze moest doen, onze bestuurders niet. Een tussentijds rapport.

Ursula, winkeldame met lege rekken – foto (c) Wikipedia / EP.

Europa : gebuisd

14.000 dosissen per week rollen er van de band bij Pfizer in Puurs. Maar onze vaccinatiedorpen zijn spookdorpen, als winkels met lege rekken in het vroegere Oostblok. In de eerste plaats ligt dat aan de EU-bureaucratie die veel te laat in gang schoot, slecht en te stug onderhandelde met de producenten, te lang deed over de goedkeuring, en achteraan in de rij belandde.

Omwille van de tergend slome afhandeling hebben de producenten Europa namelijk laten sudderen en het vrijemarktprincipe toegepast : wie eerst komt en (vooral) wie niet moeilijk doet over de prijs, wordt eerst bediend. De rest volgt ‘naar best vermogen’ zoals het contract bepaalt. Het geeft te denken over de macht van de farma, maar vooral ook over het wanbeleid van de EU dat vandaag de Eurosceptici gelijk geeft. Gisteren ging het nog over geld, macht en politieke cultuur, vandaag over leven en dood. Genoeg gelachen dus. Elke dag dat de economie plat ligt kost een fortuin, maar de Europese Commissie verkoos te pingelen en de kat uit de boom te kijken. De enorme psychosociale kost, de onderwijsachterstand, het is een olifant die pas nu in de kamer zichtbaar wordt.

Dat de heilige koe van de vrije markt in de gracht is gesukkeld, is een andere vaststelling : in zo’n crisis kan men de fabricage van vaccins niet overlaten aan de privésector, we hebben het hier niet over waspoeder. De Russen hebben het goed aangepakt : zij hebben een eigen vaccin, en het werkt nog ook. Het recept : snel beslissen, ontwikkeling met behulp van excellente wetenschappelijke expertise (het Moskouse Gamaleja-instituut voor epidemiologie en microbiologie heeft wereldfaam), én een overheidsgestuurde massaproductie. Oorlogsindustrie, de Russen hebben er ervaring mee.

(c) Vanmol

Vermijd covid, krijg kanker.

België : gebuisd

Aan het Belgische corona-blunderboek hebben we genoeg inkt verspild : dat we zowat het hoogste covid-sterftecijfer van deze planeet hebben, zegt genoeg over het crisismanagement en de bestuurskwaliteit van deze staat. De laatste Belgenmop betrof de aankoop van giftige mondmaskers via een Luxemburgse brievenbusfirma en een Libanees/Jordaanse connectie. Vermijd covid, krijg kanker. Humor helpt, is het niet tegen het virus, dan toch tegen de neveneffecten.

Wat betreft de lege spookdorpen slaat gezondheidsminister Frank Vandenbroucke met de armen in de lucht : geen vaccins, geen vaccinatie, we moeten geduld hebben luidt het. Een crisis in de crisis. Maar ook in deze blijkt het ene EU-land het andere niet. Hongarije, de stoute leerling van de EU-klas, neemt de door Brussel voorziene vaccins af en voorziet zich tegelijk van het Russische Spoetnik IV en het Chinese Sinopharm. Ursula slaat het verbouwereerd gade.

Denemarken zocht het ook voor zichzelf uit, en schuimt enthousiast de restmarkt af. Ja, die bestaat dus. In Denemarken is al zowat 10% van de bevolking gevaccineerd ondanks de schaarste, omdat ze gewoon meer vaccins bestelden, en bij de pinken zijn als er overschotten ontstaan omdat een lidstaat niet alle bestelde dosissen opneemt. Daaronder blijkt… België een vaste zuinige klant die bovendien al eens vergeet een handtekening te zetten. De Denen gebruiken dus eigenlijk de vaccins die wij besteld hadden, maar verzuimden op te nemen. Zoals gezegd : wie dommer en/of trager is dan het virus zelf, is de pineut. De Belgen moeten eraan, zoveel is zeker.

Niemand weet overigens hoeveel vaccins er zich nu eigenlijk op ons grondgebied bevinden, en wanneer en waar ze moeten worden ingezet. Een Vlaamse IT-er ontwikkelde in zijn vrije tijd dan maar zelf een vaccinatiebarometer die alle beschikbare gegevens netjes verwerkt, in een overzichtelijke grafiek gegoten. Interessant terwijl men toch niets anders kan doen dan wachten.

Vlaanderen : gebuisd

Het Vlaamse coronabeleid oogt zo mogelijk nog desastreuzer dan het Belgische, ook daarover hadden we het hier al uitvoerig. Hoe de bestuursploeg van Jan Jambon met alles blijft wegkomen, mij een raadsel. Of toch : de Vlaamse regering kàn gewoon niet vallen, ze is als een gestutte mummie in verticale stand. Minister van Ongezondheid Wouter Beke krijgt gewoon niks voor mekaar. Zijn aandeel in de ontreddering, die tijdens de eerste golf de woonzorgcentra trof en een hoge dodentol eiste, zou eerder het voorwerp van een schadeclaim en een proces moeten uitmaken dan van de zoveelste onderzoekscommissie die de vis verdrinkt.

Uit een recente Panoreportage bleek hoe de Vlaamse contactopsporing in het honderd loopt door wat expert Arrazola de Oñate ‘een Belgische koterie’ (!) noemt : callcenters en mutualiteiten die hoge contracten binnen rijven en eigenlijk de taak niet aan kunnen, slecht opgeleide medewerkers, gebrekkige databases, en vooral : een ICT-systeem, altijd toegewezen aan dezelfde firma, dat geen rekening houdt met de reële noden.

De vaccinatiecampagne die momenteel loopt voor het zorgpersoneel, slabakt omdat er van alles mis lijkt te zijn met de bestanden en de oproepprocedures, waardoor een groot deel van de rechthebbenden gewoon niet komt opdagen. Ook weer slechte informatica en rommelige datastructuur. Minister Beke reageert kregelig op de kritiek — ook dat is kenmerkend voor slecht bestuur — en spreekt over een paar ‘kinderziekten’. Dat is een bijna obscene term in deze context.

Het enige niveau dat er nog redelijk uit komt, is het lokale beleid : stedelijke en gemeentelijke besturen doen wat ze kunnen in deze omstandigheden, netwerken van artsen en zorgverleners proberen microsystemen op poten te zetten die wél werken, het is pompen of verzuipen. Moraal: in het Europa van vandaag, en in een gemondialiseerde samenleving, valt de Vlaming terug op het laagste beleidsniveau als het even lastig wordt. De middeleeuwen lijken helemaal terug.

Ondertussen in de periferie

Ondertussen blijkt, wat we al maanden geleden schreven, een onaangename waarheid : het AstraZeneca vaccin deugt voor geen meter. De fabrikant is onbetrouwbaar, de biomassa wordt in een Waalse negorij aangemaakt, de data zijn dubieus en de werkzaamheid is beduidend lager dan deze van de twee andere producten, Pfizer en Moderna, zeker bij 65-plussers. Ook blijkt het niet of nauwelijks te werken tegen de nieuwe varianten. In Duitsland maar ook bij ons verzetten verpleegkundigen en zorgverleners zich steeds meer tegen dit Aldi-merk. Zwitserland had er een goeie 5 miljoen doses van gekocht, maar probeert het nu elders te slijten aan een dumpingprijs. Misschien iets voor derde wereldlanden. België bijvoorbeeld.

Viroloog Marc Van Ranst liet er zich alvast vrolijk mee inspuiten en maakte daar onmiddellijk een mediaverhaal van, zo kennen we hem. Maar van Ranst had blijkbaar de keuze, en dat wil ik graag veralgemeend zien : het is een elementair patiëntrecht om zijn behandeling en medicatie, ook een vaccin, te kiezen. Ook al krijg je het gratis.

Er zullen verregaande politieke conclusies moeten getrokken worden uit het mal-governo van deze crisis, temeer omdat het volgens de voorspellingen de laatste niet zal zijn. Er moeten koppen rollen en fundamentele zekerheden in vraag worden gesteld. Europa had al niet veel publiek krediet meer, maar corona wordt het Waterloo van de EU, dit fiasco komt ze nooit meer te boven. Ursula mag in haar ivoren toren blijven neuzelen dat ze ‘misschien wat traag is geweest’ en dat ‘we lessen moeten trekken’, maar de schooltijd is voorbij, het eindrapport mag gaan komen.

Ik hoop dat de jongeren — en uiteraard alle burgers — die snakken naar het einde van deze nachtmerrie, hun ongenoegen een politieke vertaling kunnen geven. We kunnen onze gezondheid en levenskwaliteit niet laten afhangen van een toren van Babylon met bestuurders en bureaucraten die vooral met hun eigen carrière bezig zijn. Minder dan ooit.

Binnen de EU weten Denemarken en Hongarije ondertussen waar de klepel hangt : in de periferie, ver van Brussel, doen regeringen wat ze moeten doen, namelijk regeren. Ondanks de Europese trein der traagheid. Alle lelijke dingen die ik ooit over Israël heb gezegd, slik ik in, of hou ze tenminste onder de tong : daadkrachtig bestuurde, identitair bewuste naties met een sterk zorgnetwerk kunnen dit virus aan, de rest zal zich dood palaveren. Zoals voetbalfilosoof Johan Cruyff zei : ‘elk nadeel heb zijn voordeel’. Bye bye, Europe.