RIP Boekenbeurs : geen fut, geen esprit, geen durf

De kans is klein dat u en ik elkaar zullen ontmoeten in november op de Antwerpse Boekenbeurs, ook al zou het coronavirus van de aardbol zijn verdwenen. De organiserende koepelvereniging van uitgevers en boekverkopers, boek.be, is namelijk failliet. De deadline van overname is ondertussen verstreken. Na aanvankelijk wat interesse van steden als Gent en Kortrijk haakten alle gegadigden af.

U hebt dus wel degelijk een kans gemist : voor één euro kon u heel de santenkraam overnemen en zich de gelukkige eigenaar van de Antwerpse Boekenbeurs noemen, maar ook van het kantoor van negen full time medewerkers waarvan men zich afvraagt wat die buiten de drukke herfstmaanden heel het jaar uitrichtten.

Bij het vallen van de blaren

Ach, boeken. Ik heb het boekenwezen altijd gezien als een aanhangsel van de papierindustrie en het drukkerswezen. Pulpleveranciers als Herman Brusselmans leveren elk jaar een opus af, netjes tegen de Boekenbeurs, om heel die industrie, waarvoor toch maar telkens een hoop bomen moeten sneuvelen, aan de gang te houden. Helaas is een non-fictieboek al voorbijgestreefd nog voor het gedrukt is, en dan sta je daar met een fossiel in je handen.

We leven in 2021 en ik behoor niet tot de nostalgici die beweren dat je een boek moet kunnen ‘vastpakken’ tot het uit elkaar valt. Lezen en met tekst omgaan vind ik eigenlijk veel aangenamer via het web, het geeft meer mogelijkheden voor kruisreferenties, doorklikken, een eigen ideële architectuur uitbouwen. Had Gutenberg vandaag geleefd, ik denk niet dat hij zich nog met drukpersen zou bezig houden. En van een filosoof als Friedrich Nietzsche weet ik heel zeker dat hij vandaag een gedreven blogger zou zijn, eerder dan een boekenschrijver.

Een relict van de tijd dat de dieren nog spraken

De Boekenbeurs leeft in de prehistorie, het is een relict van de tijd dat de dieren nog spraken en Vlamingen in lange rijen naar verheffing zochten. Wie wil nu nog inkomgeld betalen om boeken te ‘mogen’ kopen ? Dus zakten er elk jaar minder liefhebbers af naar Antwerp Expo. Boek.be heeft de digitale economie gerateerd, zijn webstek is klinisch dood, als die van een dorpskruidenier. Uitgevers hebben andere middelen om met lezers te communiceren, zie bijvoorbeeld Doorbraak.

Afgezien daarvan moeten we ons misschien meer zorgen maken over de ontlezing en het nieuwe analfabetisme dat in het Vlaamse onderwijs opgang maakt, door het afschaffen van vakken als begrijpend lezen, grammatica en dies meer. Dat is veel belangrijker dan grote hallen met drummende bezoekers en schrijvers die als halfgoden genadig signeren voor in zwijm vallende schoolmeisjes.

Jos van het cordon

Maar de irrelevantie van de Antwerpse Boekenbeurs heeft nog een andere dimensie. Boek.be heeft zichzelf ook overbodig gemaakt door een gebrek aan intellectuele souplesse en een teveel aan politiek correcte marketing. Daarbij komt één persoon prominent in beeld : Jos Geysels, de groene politicus die van 2006 tot 2010 de vereniging voorzat en de Boekenbeurs zag als een middel tot promotie van het boek, maar dan wel het ‘juiste’ boek.

Jos Geysels is als soixante-huitard een van de laatste vertegenwoordigers van het onversneden cultuurmarxisme. Al in 1989 lag hij aan de basis van het fameuze cordon sanitaire, dat het toenmalige Vlaams Blok politiek moest isoleren en uit het beleid houden. Dat een kwart van de Vlamingen zo electoraal voor dood werd verklaard, deerde hem allerminst.

Toen hij in 1999 politiek secretaris van Agalev werd, was de (in zijn ogen veel te rechts-identitair geïnspireerde) stichter Luc Versteylen al opzij geschoven, en kon de partij zich restylen tot een linksgroene formatie die resoluut ging voor machtsdeelname. Het werd de partij van de bakfietsen en de tweeverdieners in de betere stadswijken, de bourgeois bohémiens, maar ook van de regelneverij en de politiek correcte betutteling binnen de Belgische constructie. In de paarsgroene regering-Verhofstadt glorieerde Geysels als ideoloog-achter-de-schermen van een partij die elke voeling met de Vlaamse grondstroom had verloren. Voor meer details : lees mijn essay hierover ‘De groene puinhoop: een reconstructie’.

Salon des Refusés

Na 2000 ging de ondertussen tot minister van Staat benoemde groene mandarijn zich nog meer toeleggen op een bezetting van het middenveld door links. Cultuur was/is voor Geysels geen autonome beleving van de vrijheid van mening en expressie, maar een activistisch vehikel waarmee een elite haar ideologie kan opleggen aan het volk dat sowieso te dom is om zich ‘een gedacht te vormen’.

Vlaanderen stemt rechts omdat het aan een vals bewustzijn lijdt, zo luidde het gramsciaanse devies. Het cordon was één manier om daaraan te dokteren, naast de stelselmatige uitsluiting van Uitgeverij Egmont, gelinkt aan het VB, uit de Antwerpse Boekenbeurs. Tot een rechtbank in 2017 daar korte metten mee maakte.

Saai papiermagazijn

En zo zijn we weer bij die rare Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen zoals Boek.be ooit heette. Het is de ideologische bevoogding à la Geysels die van de Antwerpse Boekenbeurs een saai papiermagazijn maakte, in de plaats van een jaarlijkse hoogmis van het vrije woord. Geen fut, geen esprit, geen durf, geen zin voor controverse. Op de duur werden alleen nog sprekers uitgenodigd die zich binnen de linkse mainstream bevonden. Dank u Jos voor deze inbreng, in feite zou u toch de eer moeten toekomen van die symbolische euro te betalen voor een winkel die niemand nog wil overnemen.

Tenzij zijn belangrijkste ideologische erfgenaam, Kristof Calvo, tussen zijn kleingeld tast en alsnog een move maakt om de beurs der juiste boeken te redden. Het Salon des Refusés zal dan groter zijn dan het officiële, dat is al meer gebeurd in de geschiedenis. We houden ons hier vertrekkensklaar om als voorheen weer het contact met de lezer(es) aan te halen.