Interview met Cieltje Van Achter (N-VA)
Brussel wordt gekenmerkt door torenhoge werkloosheid, plaatsgebrek in het onderwijs, een constant verkeersinfarct, onveilige buurten, armoede, de stadsvlucht van de middenklasse en een overdaad aan mandatarissen en instellingen. Bovendien wordt de taalwetgeving steeds meer met voeten getreden. De flagrante schendingen van de taalwetgeving vormen een schoolvoorbeeld van taaldiscriminatie en slecht bestuur. Bovendien blijft Brussel een onbestuurbaar kluwen. Er is dringend nood aan een interne hervorming van de structuren. ‘Aan Franstalige kant beweegt er wat’, geeft Cieltje van Achter mee.
Cieltje van Achter (42) studeerde rechten in Leuven, vertrok voor een jaar op Erasmus naar Parijs, behaalde in Bologna een master in ontwikkelingssamenwerking om ten slotte te eindigen met internationale politiek in Washington DC. Ze woont in Schaarbeek en is moeder van drie kinderen. Vooral in de Franstalige pers komt ze heel regelmatig aan bod.
In 2014 werd Cieltje Van Achter voor de raad van het Brussel Hoofdstedelijk gewest verkozen. In 2019 werd ze herkozen. Van 2017 tot 2021 was ze ondervoorzitster van de partij. De schoondochter van Geert Bourgeois komt niet alleen heel beslagen ten ijs als het over Brussel gaat, als gewezen ondervoorzitster is ze op de hoogte van het reilen en zeilen van de partij. Als Brussels volksvertegenwoordigster is Cieltje geïnteresseerd in o.a. mobiliteit, werkgelegenheid en ruimtelijke ordening. Tijd voor een gesprek.
Niettegenstaande Brussel het zenuwcentrum van Europa, België en Vlaanderen is en er tevens tal van internationale organisaties, ambassades en bedrijven zijn gevestigd, kan onze hoofdstad maar op bitter weinig interesse van de Vlaamse media rekenen.
‘In Brussel kunnen we op heel veel mediabelangstelling rekenen. Kranten zoals Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad hebben ‘Brusseljournalisten’ en daar komen wij ruimschoots aan bod. En Bruzz is een afzonderlijk Brussels medium waar wij zelfs meermaals per week de site mee halen. Maar je hebt gelijk, het is een immense taak de nationale media halen te halen. Als er iets ergs gebeurd is, zoals het Samusocial-schandaal, dan halen we vlot de media in Vlaanderen. Hoe dit komt, weet ik niet. Maar er is gewoonweg weinig aandacht voor de politiek in onze hoofdstad.
‘In Vlaanderen ligt dat moeilijk, maar aan de Franstalige media krijgen wij onze waren heel goed verkocht. Ik word heel regelmatig uitgenodigd op Franstalige platforms, zoals C’est pas tous les jours dimanche met Christophe Deborsu en het ochtendprogramma op RTBF. In de Franstalige media hebben ze veel meer interesse voor Brussel en voor onze N-VA-standpunten daaromtrent. In de Vlaamse media aan bod komen, is ook voor de andere Brusselse partijen niet zo eenvoudig.’
Taalwetgeving… een vodje papier ?
Toch zijn er redenen genoeg op onze focus op Brussel te blijven richten. De flagrante schendingen van de taalwetgeving vormen een schoolvoorbeeld van taaldiscriminatie en slecht bestuur. Het functioneren van de Schaarbeekse gemeentesecretaris spreekt toch boekdelen. Niet ?
‘De man is intussen al zeven jaar aangesteld als stagiair omdat hij het vereiste niveau van het Nederlands nog steeds niet heeft behaald. Onvoorstelbaar. Het gaat hier om een topambtenaar van een gemeente die 1.250 arbeiders en ambtenaren tewerkstelt.
In 2014 klaagde ik de benoeming van de Schaarbeekse gemeentesecretaris al aan. Ik heb toen als inwoner van Schaarbeek hemel en aarde moeten bewegen om het rapport van de vicegouverneur in handen te krijgen. De vicegouverneur had net de aanstelling van de gemeentesecretaris geschorst. Van de openbaarheid van bestuur was niet veel sprake. De N-VA heeft toen een persmededeling rondgestuurd, die enkel door Bruzz werd opgepikt. De toenmalige Brusselse regering legde die schorsing echter naast zich neer.’
De Brusselse regering kan zijn benoeming toch ongedaan maken ?
‘Bij een aanstelling moeten werknemers de vereiste taaldiploma’s kunnen voorleggen. Is dat niet het geval, dan schorst de vicegouverneur die benoeming. Vervolgens is het aan de regering om over te gaan tot een vernietiging. Dat laatste gebeurt echter nooit. De laatste jaren zien we steeds meer schendingen van de taalwetgeving die door de Brusselse regering niet worden vernietigd. Zelfs Sven Gatz (Open Vld), minister van Meertaligheid in de Brusselse regering, maakt van de naleving van de taalwetgeving geen prioriteit.’
Afbouw van het tweetalig aanbod
Vanuit Vlaanderen gaat er heel wat geld naar o.a. onderwijs en cultuur in Brussel, maar wat doen de negentien gemeenten voor hun Nederlandstalige inwoners ?
‘Bitter weinig. Zo krijgt Schaarbeek een jaarlijkse dotatie van €6,5 miljoen van de federale overheid omdat er een Nederlandstalige schepen is. Met dergelijk bedrag kan je toch al iets uitrichten. Niet ? In totaal gaat het om nog geen 500 Nederlandstalige leerlingen op een totaal van 8.000 die naar het gemeentelijk onderwijs gaan. Er is een Vlaams basisschooltje met 200 leerlingen die de speelplaats deelt met een Franstalige school. In een ander Vlaams basisschooltje zitten de kinderen al meerdere jaren in containerklassen. De nieuwbouw van de school is recent van start gegaan.’
‘Voor de rest is er geen Nederlandstalige crèche, geen Nederlandstalige sport- en jeugddienst. Nederlandstalige kinderen zijn uiteraard welkom, maar ze moeten Frans spreken. Sommige verenigingen doen wel hun best. Er zijn twee voetbalclubs in Schaarbeek. De trainers zijn perfect tweetalig.’
Kan je de houding van Schaarbeek doortrekken naar alle gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ?
‘De betere leerling van de klas is de stad Brussel, die een groter aanbod heeft voor het gemeentelijk Nederlandstalig onderwijs. De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) organiseert de sportkampen, de sport- en de jeugddiensten omdat de Brusselse gemeenten het nalaten. Dat heeft heel wat gevolgen, want als Nederlandstalige ouder moet je voortdurend in de rij staan. Alles is meteen volzet omdat er geen aanbod genoeg is voor de overvloedige vraag. Wat de Vlaamse Gemeenschapscommissie organiseert, is heel kwaliteitsvol. Anderstalige kinderen weten dat. Ook het Nederlandstalig onderwijs is heel populair.’
Hoe doen de andere gemeenten het ?
‘Zeven van de negentien Brusselse gemeenten organiseren geen Nederlandstalig gemeentelijk onderwijs. Het gaat om Elsene, Etterbeek, Ganshoren, Oudergem, Sint-Gillis, Ukkel en Watermaal-Bosvoorde. Zo krijgt Elsene €2,3 miljoen per jaar van de federale overheid. Daar kan je toch een Nederlandstalige school mee bouwen. Ook het Nederlandstalig, naschools aanbod is erg zwak. Jammer, want daardoor missen jonge Brusselaars de kans om uit de armoede te komen. Meertaligheid is immers een grote troef op de arbeidsmarkt.’
Maar het was toch de ambitie van Sven Gatz – Brussels minister van Onderwijs – om elke 18-jarige Brusselaar drietalig te maken ?
‘We hebben een minister van meertaligheid, omdat hij geen minister van tweetaligheid mag zijn. Meertaligheid is een containerbegrip. Welke talen vallen daaronder ? Frans, Engels, Nederlands of Arabisch ? Onduidelijkheid troef. Tegen meertaligheid is minder weerstand dan tegen tweetaligheid. Iedereen kan er zowat zijn eigen invulling aan geven. Uiteraard is meertaligheid een sleutel tot succes in Brussel, op voorwaarde dat Nederlands erbij hoort. Heel wat anderstalige ouders zijn vragende partij om hun kinderen Nederlands te leren, maar de Brusselse overheden negeren deze vraag.’
Er zijn nog andere Vlaamse ministers in het BHG die daar met geen woord over reppen.
‘Inderdaad. Ook Elke Van den Brandt (Groen) en Pascal Smet (Vooruit) reppen met geen woord over het aanbod voor Nederlandstaligen. Zo krijg je dan schrijnende situaties zoals in de vaccinatiecentra waar er helemaal geen aandacht is voor de Nederlandstaligen.
Er is niet alleen een gebrek aan aandacht voor de tweetaligheid. Er is zelfs een afbouw van het tweetalig aanbod.’
Sven Gatz pleit ook voor een Brussels onderwijs, dat het Nederlandstalig en Franstalig verenigt.
‘Ik vind dit een slecht idee. Het Franstalig onderwijs moet veel beter. Ondanks de interne problemen, blijft het Nederlandstalig onderwijs een kwaliteitslabel. Wij zijn zeker gewonnen voor een samenwerking tussen het Franstalig en het Nederlandstalig onderwijs. Er kan zeker een uitwisseling van leerkrachten worden georganiseerd. Het Franstalig onderwijs kan zeker Nederlandstalige leerkrachten gebruiken om het niveau van het taalonderwijs wat op te krikken. Slechts acht procent van de leerlingen die de school verlaat, kent voldoende Nederlands. De kwaliteit van het Franstalig onderwijs is om te huilen. Maak beter wat fout loopt ! Een Brussels onderwijs dat het Franstalig en het Nederlandstalig moet verenigen, onder toezicht van Rudi Vervoort, vind ik een bijzonder slecht en wereldvreemd idee.’
Blokkeringsminderheid
De Vlamingen zouden toch een blokkeringsminderheid kunnen vormen tot wanneer de taalwetgeving correct wordt toegepast ?
‘Uiteraard. Bij een regeringsonderhandeling zouden we aan één zeel kunnen trekken, met de duidelijke boodschap: ‘Hier stopt het !’ De N-VA-fractie in het Brussels parlement heeft een resolutie indienen om meer aandacht te besteden aan het taalrapport van de vicegouverneur. Hij onderzoekt of de benoemingen in de OCMW ’s en de gemeenten in overeenstemming zijn met de taalwetgeving. Dat gaat steevast achteruit. Ik heb ooit aan Sven Gatz gevraagd of het rapport van de vicegouverneur tijdens een zitting van de Brusselse regering ter sprake komt. Ik kreeg geen reactie. Dat rapport wordt niet eens besproken, terwijl er twee Nederlandstalige ministers en een staatssecretaris in de regering zitten. In onze resolutie staat dat het taalrapport op zijn minst binnen de Brusselse regering wordt besproken en dat er verslag aan het parlement wordt uitgebracht. We willen ook dat er aan een masterplan wordt gewerkt om de tweetaligheid op alle Brusselse niveaus te versterken.’
Maar volgens o.a. Sven Gatz voldoet de taalwetgeving niet meer en moet die dringend worden gemoderniseerd.
‘We moeten de Taalwetten niet aanpassen aan de realiteit. Het is andersom. Onze hoofdstad is tweetalig. Doe er dan ook iets positief mee. Uiteraard vormen de Nederlandstaligen in Brussel een minderheid, maar één op de vijf kinderen gaat naar het Nederlandstalig onderwijs omdat tweetaligheid een wissel op hun toekomst betekent.
Heel wat inwoners van het BHG denken niet meer in de strakke communautaire tweedeling, maar gaan veel pragmatischer om met meertaligheid. Heel wat nieuwkomers leren inderdaad Nederlands om meer kansen op de arbeidsmarkt te hebben.’
Het Nederlands staat fel onder druk in Brussel en de taalwetten worden niet nageleefd. Waarom is daar op nationaal N-VA-niveau niet meer aandacht voor ? Als er discriminatie op de huur- en arbeidsmarkt wordt vastgesteld, dan staat het land in rep en roer, terwijl taaldiscriminatie in Brussel amper voor een rimpeling op het water zorgt.
‘Ik voel dit helemaal niet zo aan. De Brusselse N-VA fractie kan zeker rekenen op de steun van de brede partij. Jan Jambon was trouwens de eerste die als minister van Binnenlandse zaken aan de federale overheid een lijst van ambtenaren vroeg die de taalpremie ontvangen. Voor de taalpremie is er trouwens €11 miljoen voorzien. Op die lijst stonden gepensioneerden en mensen die intussen al overleden waren. Jan Jambon weigerde de €11 miljoen aan het BHG over te maken zolang de lijst van mensen die een taalpremie ontvangen niet op punt stond.’
De Brusselse interne hervorming
Hoe zit het eigenlijk met de hervorming van de Brusselse structuren ? In hoeverre is men bereid om de institutionele architectuur te moderniseren en bestuurlijk te optimaliseren ?
‘In Brussel is het belangrijk om dit proces van onderuit te laten groeien. Iedereen moet met het verhaal mee zijn. Maar intussen is de studieronde voorbij en mag er gerust overgegaan worden tot actie. Er is dringend nood aan een Brusselse interne hervorming. Brussel moet efficiënter kunnen worden bestuurd. Er is nood aan één politiezone. In het Brussels regeerakkoord is een Staten-Generaal voorzien voor de hervorming van de Brusselse structuren. Bernard Clerfayt (DéFI) is daar verantwoordelijk voor. Toen we vanuit de N-VA-fractie vroegen hoe de werkzaamheden opschoten, zei hij dat hij geen budget had. Ik moet wel erkennen dat er aan Franstalige kant heel wat debat daarover gaande is.’
Voor de hervorming van Brussel moeten we dus wachten op de goodwill van de Franstaligen ?
‘In de volgende staatshervorming zal er zeker een hoofdstuk over Brussel moeten gaan. We hebben nood aan een efficiënt werkend gewest, met heel wat minder mandaten en politici. Daarnaast moeten we erover waken dat de band met Vlaanderen niet wordt doorgeknipt. Brussel blijft van groot strategische belang voor Vlaanderen. Het is heel onbegrijpelijk dat bijvoorbeeld Sven Gatz (Open Vld) de band Vlaanderen-Brussel wil doorknippen. Dit is heel nefast. Vlaanderen en Brussel zijn op elkaar aangewezen en moeten samenwerken rond bijvoorbeeld mobiliteit. In de Brusselse regering bestaat daar heel weinig animo voor.’
Is er niet dringend nood aan een debat over de kerntaken ?
‘De Brusselse overheid kan zich inderdaad beter concentreren op haar kerntaken. Het openbaar vervoer is redelijk in orde, maar de netheid en veiligheid kan een stuk beter. Intussen is het begrotingstekort – onder meer door de coronacrisis – ontspoord. De schuld zal tegen 2024 verdrievoudigden. Ook op het niveau van de gemeenten tekent er zich een budgettaire ramp af. Voor mij vormt dit een opportuniteit om voluit voor de Brusselse interne hervorming te gaan en de versnippering van de bevoegdheden en de middelen tegen te gaan. Intussen zal de Brusselse regering zich moeten focussen op de prioriteiten en de kerntaken. De uitvoer van het regeerakkoord steunt te veel op improvisatie en amateurisme.’
Hoe worden de extra Europese middelen van het relanceplan aangewend ?
‘De Brusselse regering heeft €395 miljoen gekregen. Deze middelen zullen worden aangewend voor het uitvoeren van het regeerakkoord en zullen niet worden aangewend voor extra relance. €51 miljoen van de relancemiddelen zal aan smartmove worden besteed om de kilometerheffing en de stadstol te financieren. Niettegenstaande de grote commotie in Vlaanderen en Wallonië gaat de Brusselse regering eenzijdig door met dit project.’
Samenlevingsproblemen
Nadia Geerts (51) – een bekende filosofe in Franstalig België – ligt sinds geruime tijd zwaar onder vuur omdat ze zich actief afzet tegen religieus fundamentalisme. Ze is slachtoffer van online-haatzaaierij en vreest voor haar leven. Hoe willen jullie het toenemend integrisme in Brussel aanpakken ?
‘Het is van belang om alle jongeren met onze maatschappij te verbinden. Helaas gaat het de andere kant op. We kunnen niet meer blind blijven voor de samenlevingsproblemen.’
Over welke samenlevingsproblemen heb je het ?
‘Ik heb het over o.a. de segregatie en de vijandige houding t.o.v. de reguliere samenleving. Dit debat wordt in Brussel nog steeds niet gevoerd. Ook hier kijkt de Brusselse regering de andere richting uit. We zullen toch naar oplossingen moeten zoeken om samen te leven. Ordehandhaving en inburgering zijn daarbij heel belangrijk. De N-VA hamert daar onophoudelijk op… als enige partij. De rest van de partijen hoor je daar niets over zeggen.’
Toch blijft Brussel een aangename stad om in te wonen ?
‘Heel zeker. Ik doe aan politiek om dat ik heel graag in Brussel woon. Brussel is een stad met heel veel mogelijkheden en energie.’