door Thierry Debels in (c) ’t Pallieterke . 

In september 2003 opende prinses Astrid op de campus van het Universitair Ziekenhuis Gasthuisberg in Leuven het nieuwe Rode Kruisgebouw. De prinses, die dan voorzitter is van het Rode Kruis in ons land, krijgt een rondleiding door het gebouw waar vanaf dan het bloedtransfusiecentrum Vlaams-Brabant en Limburg huist.

Guido Kestens is op dat moment voorzitter van het Rode Kruis Vlaanderen. Hij is duidelijk in zijn nopjes met de aanwezigheid van prinses Astrid. “De prinses is nationaal voorzitter van het Rode Kruis. Ze is steeds heel geïnteresseerd in het werk dat we verrichten en volgt alle activiteiten op de voet. Ik ben er zeker van dat ze even trots is als wij op dit nieuwe gebouw.” De relatie tussen de prinses en het Rode Kruis zal snel verzuren.

Astrid volgde in 1994 haar vader op als voorzitster van het Belgische Rode Kruis. De prinses zat vergaderingen en werkgroepen voor. Ze hield toezicht op de activiteiten van het Rode Kruis en de humanitaire operaties in het buitenland. Eind 2007 raakte bekend dat zij zich geen kandidaat meer stelde voor een nieuwe ambtstermijn. Daarmee liep haar mandaat af op 31 december 2007. Toch zal de koninklijke bemoeienis niet stoppen.

Begin 2008 werd duidelijk dat het koninklijk paleis via Jacques van Ypersele de Strihou, de kabinetschef van koning Albert II, al twee jaar zijn greep op het Rode Kruis wilde versterken. Na een vraag van Rode Kruis Vlaanderen naar meer autonomie kwam er van het paleis zelfs een waarschuwing en afwijzing van een “openlijk of omfloerst separatisme”. De kabinetschef van de koning zou het Belgische Rode Kruis hebben willen behoeden voor verdere ontmanteling door een ‘Raad van Wijzen’ op te richten, bestaande uit vertrouwelingen van het paleis zoals Marc Van Ossel (ex-topman Saint-Gobain en voorzitter van Adic), baron Georges Jacobs (ex-topman van UCB) en advocaat Jean-Pierre De Bandt. Deze groep adviseerde ook de toenmalige nationale voorzitster Prinses Astrid.

De casus Rutten

Het boterde toen al geruime tijd niet meer tussen Vlamingen en Walen in de schoot van het Rode Kruis. De Vlamingen pikten het niet langer dat de Franstaligen het geld langs deuren en vensters naar buiten smijten en steeds weer op dictatoriale wijze hun wil opleggen. Het communautaire conflict ontplofte helemaal toen Stéphanie Rutten, de rechterhand van prinses Astrid, de laan werd uitgestuurd. Rutten zou volgens sommigen voortdurend de kaart van de Franstaligen in het bestuur getrokken hebben. En met Rutten kwam ook prinses Astrid zelf plots in het oog van de storm. Juriste Rutten (KU Leuven) was officieel adviseur van de voorzitster van 2005 tot 2007. Daarvoor was ze advocate bij Linklaters.

Geldstromen 

Vandaag ligt het Rode Kruis – en vooral de franstalige vleugel – opnieuw onder vuur. In Pepinster hebben ze wel het Israëlische Rode Kruis gezien, maar niet het Rode Kruis uit eigen land.

In princiepe zijn er drie entiteiten: Rode Kruis Vlaanderen, aan franstalige kant het Croix-Rouge de Belgique – Communauté Francophone, en een overkoepelende stichting met de naam Belgische Rode Kruis. Die overkoepeling bestaat slechts omdat het Internationale Rode Kruis slechts één entiteit per land erkent. Daarover later meer.

Die splitsing van het Belgische Rode Kruis gebeurde in 1972 met een Vlaamse, Franstalige en Duitstalige afdeling als gevolg. In praktijk is de werking van de Duitstalige afdeling zo goed als volledig geïntegreerd in de werking van Croix-Rouge de Belgique. Elke gemeenschap heeft een eigen voorzitter, directie, raad van bestuur en boekhouding. In 1993 volgde dan nog een naamswijziging om de zelfstandigheid van de afdelingen te benadrukken: Rode Kruis Vlaanderen

Gesprekken

Het ongenoegen aan Vlaamse kant wordt ook gevoed door de strategie van het Franstalige “Croix-Rouge” door in hun begrotingen telkens tekorten in het vooruitzicht te stellen. De Franstalige boekhouding oogt niet transparant met zelfs in 2004 een aangroeiend tekort van 12,2 miljoen euro. Dit terwijl de boekhouding van de Vlaamse afdeling op punt stond. Aan Franstalige kant werd toen opgeroepen dat het Rode Kruis Vlaanderen maar moest helpen om de put van het Croix-Rouge te dempen. Dat was in 2006. Sindsdien is het niet duidelijk hoe groot de put nog is aan Franstalige kant.

Rode Kruis-Vlaanderen schoof wel een plan naar voren dat neerkwam op een volledig juridische zelfstandigheid van de beide afdelingen. De vraag om meer autonomie van het Rode Kruis Vlaanderen wekte de boosheid op van prinses Astrid die daarom eind 2007 haar mandaat als nationaal voorzitter neerlegde. Sindsdien is er geen ‘koninklijk’ nationaal voorzitter meer benoemd. Er is nog wel een overkoepelend overleg tussen de besturen van Rode Kruis Vlaanderen en het Croix-Rouge de Belgique.

Er wordt al eens gesteld dat het Rode Kruis in België niet opgesplitst kan worden in regionale entiteiten aangezien het Internationale Rode Kruis slechts één gesprekspartner per land wil. De Duitse en Zwitserse structuren bewijzen echter het tegendeel. Hoe het vandaag gesteld is met de boekhouding van Croix-Rouge de Belgique konden we niet achterhalen en evenmin of de put van 12 miljoen van 2006 ondertussen is weggewerkt.

Foto’s (c) Gazet van Hove.