“Er vindt een monumentale verandering plaats in China. Op economisch, cultureel en politiek terrein is er een monumentale revolutie bezig […] waarbij de macht opnieuw verschuift van een kapitalistische kliek naar het volk. […] Het is een terugkeer naar de revolutionaire geest, naar heroïsme, dapperheid en rechtvaardigheid.” Deze boodschap wordt nu massaal verspreid via de Chinese staatsmedia (er zijn geen andere). “Kapitalisten”, sterren van de muziek- en filmindustrie, zelfs videogames blijken plots staatsvijandig te zijn. Een eerste fase van een stalinistische zuivering of de aanloop naar een herhaling van de apocalyptische catastrofe van de Culturele Revolutie en de Grote Sprong Voorwaarts? Ook nieuw is de personencultus van Xi.
Heil de Keizer !
Tijdens Culturele Revolutie moesten de Rode Gardisten op bevel van Mao afrekenen met “vier ouden” : de oude tradities, de oude denkwijzen, de oude gewoonten en de oude cultuur. Heel het niet-marxistische verleden van China – 99 procent dus – moest gesloopt of verbrand worden. (Herkent u BLM en Antifa daarin ?) Maar toen Mao op het Tien An Men Plein verscheen, brulden daar miljoenen Rode Gardisten : “Tien- en tienduizend jaar ! Tien- en tienduizend jaar !” De leuze waarmee gedurende millennia de Chinese keizers waren begroet, op datzelfde plein. Het verleden leek verwoest, en plots keerde het terug. De slang van de geschiedenis beet in haar eigen staart.
Met Xi lijkt nu die periode van keizerlijke alleenheerschappij terug te keren. Nergens kan men aan zijn personencultus ontsnappen. Vrijwel álle machtsposities zijn in zijn persoon verenigd. Hij is zonder overdrijving voorzitter en opperbevelhebber van alles tegelijk. Er is een campagne bezig tegen de Chinese hightechbedrijven. De overheid beperkt zelfs de tijd die men aan internetspelen mag besteden. De laatste achterkamertjes waar nog een restantje individuele vrijheid was, worden nu gesloten.
Chinese en Russische oligarchen
Het economische succes van China was te danken aan het internationaal gedoogde overtreden van alle regelgeving inzake patenten, vrijhandel en staatssubsidies, én aan het gedeeltelijk loslaten van het economische marxisme, waarbij men bijna-kapitalistische ondernemingen liet ontstaan, met min of meer vrij ondernemerschap, terwijl men tegelijk de totalitaire politieke gezagsstructuren behield en geen millimeter echte democratisering toestond. De campagne van Xi bewijst dat dit tegennatuurlijk model zijn limieten bereikt heeft. Deze economische liberalisering met behoud van marxistische machtsstructuren was een reactie op wat er in de jaren ’90 in Rusland gebeurde. De ineenstorting van het communisme sleepte heel de toch al wegroestende economie met zich mee en op de puinhopen ervan werden de oligarchen schatrijk. Dat noemde men “wild kapitalisme”, terwijl het rottend communisme was.
De oligarchen van toen waren in dollars uitgedrukt miljonair. De oligarchen die zich na 2000 tijdig bij Poetin hadden aangesloten zijn miljardairs, maar steunpilaren van het regime. Anders dan Xi probeerde Poetin geen marxistische dogma’s in ere te houden. Sovjetmacht interesseerde hem, ideologie was daaraan ondergeschikt. De Chinese communisten, met hun starre dogma’s, zijn er niet in geslaagd hun oligarchen op dezelfde manier aan zich te binden. Steeds meer bedrijfsleiders worden gearresteerd. Gaat Xi de kippen slachten die de gouden eieren leggen ? Alleen omdat ze niet ten volle onder controle van de partij staan ? Het zou niet de eerste keer zijn in de geschiedenis van het marxisme.
Foto’s (c) Gazet van Hove.