Zullen de coronapillen van Merck en Pfizer ons redden ?
www.doorbraak.be – door Winny Matheeussen .
Zowel Merck als Pfizer hebben een coronapil aangekondigd. Beide farmagiganten beweren hiermee een gamechanger op de markt te brengen die de strijd tegen COVID-19 moet ondersteunen. Een orale behandeling voor de ziekte die veroorzaakt wordt door Sars-CoV-2 kan wel degelijk de aanpak van de crisis veranderen.
Verwachtingen hoog rond Pfizer pil
Een werkend geneesmiddel helpt niet alleen ziekenhuisopnames en erger voorkomen, het verhoogt ook de overlevingskansen van kwetsbare personen die ondanks vaccinatie een doorbraakbesmetting oplopen. Viroloog dr. prof. Zeger Debyser (KU Leuven) haalde in deze kolommen al aan dat hij vooral veel verwacht van de Pfizerpil. Hij legt uit wat het verschil is tussen beide medicijnen.
Debyser : ‘Laat me eerst het verschil schetsen tussen beide geneesmiddelen. Molnupiravir van Merck is eigenlijk een herbestemming van een antiviraal middel dat al bestond. Het patent zat bij een klein biotechbedrijf, Ridgeback Biotherapeutics. Merck heeft zich daarop geconcentreerd nadat ze uit de vaccinrace waren gestapt.’
De klinische studie toont aan dat de Merck pil 50% bescherming biedt tegen hospitalisatie en zware symptomen bij CoViD-19
‘De Merck pil richt zich op het polymerase van het virus. Ze veroorzaakt veranderingen in het genetisch materiaal, waardoor het virus zichzelf kapot muteert. Dit middel bestond dus al en is niet specifiek op coronavirussen gericht. De klinische studie toont aan dat de Merck pil 50% bescherming biedt tegen hospitalisatie en zware symptomen bij CoViD-19. Op basis van die studie heeft het EMA al een goedkeuring gegeven. Ook in het VK is het goedgekeurd. Let op : het middel moet binnen de vijf dagen na het opduiken van symptomen worden toegediend.’
Protease inhibitor
‘De pil van Pfizer, Paxlovid, is een volledig nieuw ontwikkeld medicijn dat specifiek coronavirussen in het vizier neemt en behoort tot de categorie van de protease inhibitoren. Deze molecule werkt op het SARS-CoV-2-3CL protease, een enzym dat het virus nodig heeft om te vermenigvuldigen. Een protease knipt als het ware proteïnes in bruikbare bouwstenen voor het virus. Wanneer je dit protease blokkeert, kan het virus geen bouwstenen voor replicatie aanmaken. Proteaseremmers worden al succesvol gebruikt bij het bestrijden van HIV, mijn expertisedomein als viroloog.’
‘Pfizer heeft dit middel oorspronkelijk ontwikkeld voor SARS.
‘Pfizer heeft dit middel oorspronkelijk ontwikkeld voor SARS. Ze zijn destijds niet verder kunnen gaan met de ontwikkeling omdat er geen patiënten meer waren om het op te testen. Pfizer heeft het nu terug opgevist en het blijkt ook te werken tegen dit coronavirus. Oorspronkelijk kon het middel enkel intraveneus worden toegediend. Ze hebben de molecule aangepast zodat ze ook in pilvorm kan worden toegediend.’
‘Pfizer beschrijft in zijn publicatie in Science het onderzoek dat ze de laatste twee jaar hebben uitgevoerd. Dat is het soort onderzoek waar ikzelf ook bij betrokken ben. Dit is echt werk om duimen en vingers bij af te likken. Op twee jaar tijd zijn ze er in geslaagd om een doelgericht nieuw medicijn te ontwikkelen én de fase 3 studies uit te voeren. Ze vragen nu een toelating aan de verschillende goedkeuringsinstanties. Daar heb ik heel veel respect voor.’
De Pfizer pil bereikt een reductie tot 90% voor hospitalisatie bij toediening tot drie dagen na het opkomen van de symptomen.
‘De klinische resultaten zijn al even fenomenaal. De Pfizer pil bereikt een reductie tot 90% voor hospitalisatie bij toediening tot drie dagen na het opkomen van de symptomen. Tot vijf dagen er na constateren ze nog een reductie tot 80%.
Groter venster voor succesvolle behandeling
‘Voor beide middelen geldt dat ze werkzaam zijn tot vijf dagen na het uitbreken van de ziekte. Dat is het grote verschil met Remdesivir van Gilead, dat enkel intraveneus kan worden toegediend direct na de besmetting. Daardoor ben je meestal te laat met de behandeling. Het venster om succesvol een therapie op te starten is nu groot genoeg om in de dagelijkse praktijk toe te passen, ook nadat het virus al geruime tijd aan het repliceren is. Vijf dagen na het opduiken van symptomen nog een effect hebben op de patiënt is bij dit soort virussen een gamechanger.’
Duur spul
U haalt Remdesivir aan, een dure therapie. Van Molnupiravir zijn ook al prijzen bekend : € 500,- per therapie. Pfizer communiceerde nog niet over de prijs van hun middel. We mogen echter vermoeden dat ook die niet van de poes zal zijn.
‘De prijs ligt inderdaad hoog, waardoor de middelen initieel niet massaal zullen worden ingezet. We gaan die eerder moeten reserveren voor kwetsbare personen die toch in de problemen komen. Ze gewoon verdelen onder de bevolking zal niet meteen haalbaar zijn. Anderzijds komen hospitalisaties ook met een aanzienlijke kostprijs. Als we die kunnen voorkomen….’
‘Zowel Pfizer als Merck hebben al laten verstaan dat ze hun product tegen sterk verminderde prijs willen aanbieden aan de landen die niet over genoeg vaccins beschikken, zoals vele ontwikkelingslanden.’
‘Waar hebben we dat nog gehoord ? De vaccinproducenten gingen hun vaccins ter beschikking stellen aan kostprijs. De ongeziene winsten voor het laatste jaar van de betrokken firma’s doen op z’n minst vermoeden dat daar niet veel van in huis is gekomen.’
Beloftevolle gamechanger, maar voorzichtigheid geboden
Maar u had het over een gamechanger. Kan deze medicatie ons uit de crisis trekken ?
Als we een ding hebben geleerd, is het wel dat we moeten afwachten of die middelen hun beloftes wel nakomen in het ware leven
‘We moeten daar voorzichtig mee zijn. Als we een ding hebben geleerd, is het wel dat we moeten afwachten of die middelen hun beloftes wel nakomen in het ware leven. Maar als dit zo blijkt te zijn, verandert het alles.’
‘Het is natuurlijk ook belangrijk dat we er snel genoeg over kunnen beschikken. De VS heeft al een hele voorraad van Molnupiravir aangekocht. Europa en België hebben dat nog niet gedaan. Snel optreden is aangewezen, zeker nu we zien dat er zo veel doorbraakinfecties zijn bij de gevaccineerden. Ik zou de overheden dan ook tot enige spoed willen aanmanen. Wachten met actie kan er weer voor zorgen dat we de trein missen. Zoals bij de boosterprik… Daar betalen we nu de rekening voor.’
Kan de beschikbaarheid van een werkende therapie ook een einde maken aan het polariserende opbod om als maar meer druk te zetten op de bevolking zich te laten vaccineren ?
‘Eerst en vooral : vaccinatie blijft het belangrijkste middel om dit virus te bestrijden. Jammer genoeg moeten we vaststellen dat de vaccins na verloop van tijd toch niet meer genoeg beschermen tegen besmetting en zelfs niet tegen ziekte. Ik kan er van mee spreken. De pillen kunnen een bijkomende bescherming bieden in het geval van doorbraakinfecties bij kwetsbaren. Daar moet in de eerste plaats naar gekeken worden. Ook voor mensen die niet kunnen gevaccineerd worden of onvoldoende reageren op de vaccins zijn ze een oplossing. Ze massaal inzetten als preventief middel is nog niet aan de orde, maar het is een grote stap vooruit wanneer we over een werkende therapie beschikken.’
Druk van de ketel
Ondanks wat prof. Debyser zegt, durven wij toch hopen dat de coronapillen het hellend vlak van de vaccinatiedwang kunnen stoppen. De discussie die nu bezig is over algemeen verplichte vaccinatie wordt misschien overbodig wanneer er een werkende therapie beschikbaar is. Het Comité voor de Bio-Ethiek publiceerde in 2015 al zijn Advies nr. 64 over de ethische aspecten van vaccinatieverplichting.
Op pagina 32, in de juridische slotbeschouwingen, vinden we daar het volgende terug : ‘Er werd steeds naar gestreefd de verplichte vaccinatie te beperkten tot besmettelijke ziekten waarvoor geen behandeling bestaat, zoals polio, dit vanuit overwegingen van bescherming van de volksgezondheid.’ Benieuwd of die overweging ook nu gaat meespelen. Dan kunnen we ons qua vaccinatie concentreren op diegenen die wel mee stappen in het verhaal. De anderen moeten we dan overtuigen. Dat lukt waarschijnlijk beter wanneer de druk wat afneemt en de praktijk onomstootbaar het nut bewijst.
WINNY MATHEEUSSEN
Enige tijd geleden geboren, in de herfst. Momenteel levend.
Foto’s (c) Gazet van Hove.