door Pieter Van Berkel in ’t Pallieterke .
Waar Vlaanderen lange tijd als beste leerling van de klas beschouwd werd – en nog steeds wordt – inzake begrotingsdiscipline, gaat het ook met de Vlaamse schuld de slechte kant op. Genoeg voor Open Vld’er Maurits Vande Reyde om aan de alarmbel te trekken.
De coronacrisis zorgt voor een verdubbeling van de Vlaamse schuld. Waar de schuldgraad in verhouding met de ontvangsten in 2019 slechts 43,6 procent bedroeg, steeg die in 2020 naar 61 procent, om in 2021 naar 70 procent en in 2022 naar 76 procent – of 50 miljard euro – te stijgen. In 2026 zou de schuld kunnen oplopen tot 55 miljard euro, goed voor een schuldgraad van 97,5 procent.
Dat komt akelig dichtbij de 100 procent-grens waar de federale overheid, Brussel en Wallonië al een tijdlang ruimschoots over zitten. De Waalse schuld loopt bijvoorbeeld op tot 30 miljard euro, of bijna 200 procent van de inkomsten en dreigt in 2026 zelfs op te lopen tot 260 procent.
Het Rekenhof sloeg in november al alarm over de Vlaamse schuld en de ambitie om een begroting in evenwicht te krijgen. Voor de coronacrisis toesloeg, ambieerde men nog een begroting in evenwicht vanaf 2021. Volgens het Rekenhof zou dat pas in 2027 lukken.
Ook waarschuwde het Rekenhof dat de Vlaamse schuldnorm, die bepaalt dat de Vlaamse schuld maximaal 65 procent van de ontvangsten mag bedragen, onder druk kwam te staan. Die norm werd uitgewerkt om een gunstige kredietrating te behouden. De waarschuwing kreeg in december al een staartje, toen de rating van Vlaanderen verlaagd werd naar die van de federale overheid.
Door de stijgende schuld dreigen de rentekosten ook op te lopen van 422 miljoen euro in 2021 tot 780 miljoen euro in 2026, bijna een verdubbeling. Dat dreigt op zijn beurt voor een sneeuwbaleffect te zorgen, wat tot nog meer schulden kan leiden.
“Alle alarmbellen staan op rood”
Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open Vld) sloeg maandag alarm en kwam met een reeks voorstellen om de schuld terug te dringen. “Alle alarmbellen staan op rood”, aldus Vande Reyde. “Zeker als je weet dat een verdere stijging van de rente meer dan waarschijnlijk is de komende jaren.”
Volgens Vande Reyde moet er een decretale uitgavennorm komen die bepaalt dat er tussen 2028 en 2035 jaarlijks een structureel begrotingsoverschot van 2 procent geboekt moet worden. “Om echt terug gezond te worden, moet je een overschot boeken van minimum 2 procent”, vindt de Open Vld’er. Om te besparen moet de Vlaamse overheid zich volgens hem vooral focussen op haar kerntaken. Daarbij kan worden gesnoeid “in de wirwar van 14 miljard euro aan jaarlijkse subsidies”, aldus Vande Reyde.
Het Vlaams Parlementslid stelt ook voor om participaties in private en publieke bedrijven te verkopen. Vlaanderen bezit zo’n 11,7 miljard euro aan dergelijke participaties. Sommige van deze participaties hebben volgens Vande Reyde een “twijfelachtige beleidsrelevantie” en zijn “eerder marktbeleggingen”. Een jaarlijks structureel begrotingsoverschot van 2 procent en een verkoop van 2 miljard euro aan participaties zouden volgens de Open Vld’er voldoende zijn om de Vlaamse schuldgraad in 2035 terug te brengen tot onder de 65 procent.
Hier en daar werd opgemerkt dat de Vlaamse begrotingsdiscipline weinig zoden aan de dijk zal brengen als die van de andere overheden van het land blijven ontsporen. Hoewel het Rekenhof kritisch was voor de Vlaamse begroting, was de instelling vernietigend voor die van de federale en Brusselse overheden. Zo weigerde het zelfs een oordeel te vellen over die twee begrotingen. Op sociale media werd niet nagelaten op te merken dat in die twee regeringen net de partijgenoten van Vande Reyde verantwoordelijk zijn voor de begroting.
Foto’s (c) Gazet van Hove.