door Salan in ’t Pallieterke .

De presidenten die in de Vijfde Republiek werden herkozen voor een tweede mandaat konden toen amper iets realiseren. Zeker op binnenlands vlak. Dat is ook het risico voor Emmanuel Macron.

Eerder opluchting dan euforie. Zo kon men het overwinningsfeestje van de herverkozen Franse president Emmanuel Macron het best omschrijven. Dat hij vijf jaar langer in het Elysée mag wonen is vooral het gevolg van het feit dat de aversie voor Marine Le Pen iets groter is dan die voor hem. Naar goede Franse traditie verwachten veel politieke waarnemers de komende maanden – en zelfs jaren – stakingen en betogingen : van een nieuwe versie van de ‘gele hesjes’, die in ‘la France profonde’ dicht staan bij Marine Le Pen, en van radicaal-links gesteund door Antifa-relschoppers die Macron als een “vuile kapitalist” beschouwen.

Op internationaal vlak zal de herverkozen president zijn ding kunnen doen, maar een binnenlands beleid met een focus op economie en veiligheid dreigt een kruisweg te worden. Zeker als Macron in juni geen meerderheid haalt in de Assemblée. De parlementsverkiezingen worden een moeilijke hindernis voor zijn partij La République en Marche (LREM). Het gevaar komt niet zozeer van het Rassemblement National van Le Pen en Reconquête van Eric Zemmour. Die zouden in kiesdistricten allianties kunnen vormen tegen LREM, maar die kans is klein. Rechts Frankrijk is opnieuw ruzie aan het maken. De radicaal-linkse Jean-Luc Mélenchon hoopt wel met succes kiesafspraken te maken met ecologisten en socialisten om zo een LREM-meerderheid te vermijden. Een ‘cohabitation’ met een regering en premier die niet van LREM zijn, is mogelijk. Dat zou Macron verzwakken. Zijn tweede mandaat wordt er dan een van aanmodderen en wellicht wegvluchten om op internationaal en Europees vlak te scoren.

Collaboratie met Vichy

Dat gebeurde ook na 2002 met de herverkiezing van Jacques Chirac. Die had zelfs een meerderheid in de Assemblée en won de tweede ronde met de vingers in de neus tegen Jean-Marie Le Pen (Front National) maar Chirac was uitgeblust. Enkel door zijn verzet tegen de Irak-oorlog in 2003 kon hij zich in de geschiedenisboeken murwen. Binnen Frankrijk was het presidentschap een zielige vertoning. Chirac was vooral bezig met het steunen van zijn vertrouweling Dominique de Villepin met het oog op de presidentsverkiezingen van 2007. Dat mislukte. Nicolas Sarkozy won, een man die Chirac verachtte. Toen de president in 2005 nog eens een lichte beroerte kreeg, verviel hij in totale lethargie.

Daarvoor was het niet anders met François Mitterrand. Die focuste na zijn herverkiezing in 1988 op de Europese eenmaking, maar op binnenlands vlak ging het van kwaad naar erger. Frankrijk betaalde het economisch beleid van links cash, de nefaste gevolgen van de massale immigratie lieten zich voelen en de PS van de president verschrompelde bij de parlementsverkiezingen van 1993.

Het einde van het mandaat van Mitterrand was er een met een ‘annus horribilis’. De president was doodziek, maar hij viel vooral van zijn voetstuk toen zijn verleden bij het collaboratieregime van Vichy werd onthuld. Ondertussen bleek een deel van zijn entourage bij financiële schandalen betrokken te zijn en kwam uit dat het Elysée schaamteloos politici uit de oppositie en kritische opiniemakers afluisterde.

Québec libre

De vloek van het tweede mandaat dus, en dat gold zelfs voor de mythische Charles de Gaulle. In 1965 werd hij verkozen voor nog eens 7 jaar in het Elysée, maar hij was gefrustreerd dat er een tweede ronde nodig was om meer dan 50 procent te halen. De Gaulle keerde zich af van de Fransen, vertrok naar Québec om er de Britten te provoceren (“Vive le Québec libre!”) en zag de revolte van mei ’68 niet aankomen. Dankzij een massale steunbetoging op de Champs-Elysées van Fransen die het “carnaval” (dixit Raymond Aron) van de studentenrevolte beu waren en dankzij gewonnen parlementsverkiezingen, kocht De Gaulle tijd. Maar tijdens zijn tweede mandaat was het contract met de burger verbroken. In 1969 trad hij af na een verloren referendum over een onschuldig thema: regionalisering en de hervorming van de Senaat.

Ook over Macron ontstaat de toch sterke indruk dat zijn band met het Franse volk is verbroken. Verkozenen van de radicaal-linkse La France Insoumise hebben gelijk als ze wijzen op het feit dat Macron slechts 38 procent van de ingeschreven kiezers achter zich wist te scharen.

Foto’s (c) Gazet van Hove.