door Redactie Politiek, ’t Pallieterke .
Samen betogen met de vakbonden tegen een regering waarin je zelf de dominante factor bent. In 2020 bereid zijn mee te stappen in een staatshervorming richting confederalisme als het maar een andere naam krijgt. Maar nu zeggen dat er geen sprake kan zijn van een staatshervorming. Het bochtenwerk van de PS-voorzitter is moeilijk te volgen. Toch zit er een logica achter : de angst voor de PTB/PVDA, een neergang zoals de Franse zusterpartij en vermijden om als enige Franstalige partij de communautaire trom te roeren.
Het was maandag niet de eerste keer dat PS-voorzitter Paul Magnette meestapte in een vakbondsbetoging tegen het beleid van de regering-De Croo. Toch doet het elke keer vragen rijzen. Waarom manifesteert de PS als grootste Vivaldi-partij tegen het beleid van de eigen regering ? Indien men vindt dat de koers niet links genoeg is, dan moet men de eigen ministers maar op tafel doen kloppen. Maar neen, Magnette doet alsof de PS een federale oppositiepartij is.
Het toont het gebrek aan sérieux bij de huidige politieke generatie. Al dient de aanwezigheid van Magnette maandag in Brussel wel in een breder kader te worden geplaatst. De betoging was vooral gericht op de rigide loonvorming in België. Om de concurrentiekracht van de ondernemingen te garanderen is die sterk gepolitiseerd. Enerzijds is er de heilige koe van de automatische loonindexering die maakt dat de lonen en uitkeringen worden aangepast aan de stijgende levensduurte. Anderzijds is er de loonwet die bepaalt dat de lonen in België niet te veel uit de pas mogen lopen met die in de buurlanden. Anders stijgen de loonkosten hier te sterk, moeten bedrijven dat doorrekenen in hun prijzen en zijn ze niet meer competitief. De loonwet maakt dat er de komende jaren amper ruimte is voor loonstijgingen bovenop de indexering.
Dat ergert de PS, zeker omdat ze tijdens de campagne in de aanloop naar de verkiezingen van 2019 had verklaard dat die rigide loonwet moest worden versoepeld. Meer vrije loononderhandelingen dus. Maar die eis haalde het regeerakkoord niet. De PS kan natuurlijk altijd proberen op zoek te gaan naar een alternatieve meerderheid om die wet te wijzigen. Maar dat durft Magnette niet, want dan zal de regering vallen en krijgt hij de schuld. Eigenlijk heeft de aanwezigheid in die betogingen enkel als doel te tonen dat de PS een echte linkse partij is. In de peilingen stabiliseren de Franstalige socialisten, maar de schrik zit er nog altijd dik in dat de PTB/PVDA van Raoul Hedebouw de PS naar de kroon zal steken. En geobsedeerd door de politieke evolutie in Frankrijk wil Magnette te allen prijze een scenario zoals bij de Franse PS vermijden. Die is hier en daar lokaal nog verankerd, maar stelt nationaal niets meer voor.
Eigenlijk heeft de aanwezigheid aan de betogingen enkel als doel te tonen dat de PS een echte linkse partij is
Te veel Franstalige Belgicisten
De vrees voor de PTB/PVDA is ook de reden waarom Paul Magnette vorig weekend in Le Soir kwam verklaren dat voor hem een staatshervorming in 2024 geen noodzaak is. Een bocht van 180 graden in vergelijking met de vroege zomer van 2020 toen de PS-voorzitter met zijn N-VA-collega de basis legde van een federale regering die een grote staatshervorming moest doorvoeren. En de deur richting confederalisme moest openzetten, ook al moest het een andere naam krijgen.De tegenstanders van de N-VA, Open Vld voorop, maakten zich al vrolijk over dit njet van Paul Magnette. Toch moeten ook hier een aantal zaken genuanceerd worden.
De PS-voorzitter wil niet te veel de regionalistische trom roeren omdat dit misschien te veel kiezers richting de tricolore en unitaire PTB/PVDA zou duwen. Bovendien is de staatshervorming een thema dat de eigen kiezers slechts matig interesseert. Het zal en moet over koopkracht gaan, heeft Magnette beslist. Opnieuw kijkt hij daarvoor naar Frankrijk. Volgens de PS-voorzitter heeft het Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen veel linkse kiezers aan zich weten te binden net door campagne te voeren rond de stijgende facturen. Dat er maandag 70.000 betogers waren in Brussel, sterkt Magnette in die overtuiging.
Een ander element is dat de PS-voorzitter beseft dat een klassieke staatshervorming zeer moeilijk wordt. Om te beginnen heeft de huidige generatie het gehad met de ellenlange palavers die in het verleden gedrochten van akkoorden voortbrachten en dit land tot stilstand hebben hervormd. Dat is ook de boodschap die Bart De Wever al heeft meegegeven. Bij de gesprekken in 2020 dacht men in N-VA-kringen aan een soort van ministercomités waarbij bijvoorbeeld de totale splitsing van het arbeidsmarktbeleid verregaand werd doorgevoerd.
Feit is dat het immers ingewikkeld wordt om een meerderheid in elke taalgroep te vinden voor een staatshervorming. Aan Franstalige kant staat enkel de PS ervoor open en misschien Les Engagés, de vroegere cdH. Maar dat is een minipartijtje. De liberale MR en de groenen van Ecolo zijn echte belgicisten. Ga daarmee eens onderhandelen voor een staatshervorming. De PS wil momenteel ook niet overkomen als de enige regionalistische partij aan Franstalige kant.
Waals-Brusselse spanningen
Tijdens een congres van de Waalse PS vorige zondag voelde Magnette trouwens aan dat men bij de achterban effectief niet warm loopt voor een nieuw rondje communautaire onderhandelingen. Maar binnenskamers laat de PS-voorzitter wel weten dat een staatshervorming er toch zal komen omwille van de alom bekende precaire financiële toestand van de Waalse en Brusselse overheidsfinanciën. De schuld van deze regio’s is niet langer onder controle.
De eerste opdracht van de PS bestaat er echter in om binnen de Franstalige ruimte naar een oplossing te zoeken. Namelijk het herschikken van de bevoegdheden tussen de gewesten en de gemeenschappen. Het verhaal is bekend: de Franse Gemeenschap is failliet en Wallonië wil eigenlijk de bevoegdheden als onderwijs en cultuur overnemen. En Brussel moet dan maar ook zelf die zaken regelen en financieren. Dat is de eerste opdracht in 2024. Daarna zal men kijken naar de gesprekken met de Vlamingen, afhankelijk van de verkiezingsuitslag in het noorden. Overigens : wie zijn oor te luisteren legt bij de PS, verneemt dat een aantal leden van de studiedienst wel degelijk werken aan de voorbereiding van een staatshervorming.
Foto’s (c) Gazet van Hove.