Kerncentrale Tihange – foto : ©Wikimedia Commons.
NIEUWS – door Lode Goukens – www.doorbraak.be .
Na de verkiezingen in 2019 liep de huidige CEO van Engie in hoogsteigen persoon alle partijen af om steun te zoeken voor het openhouden van Doel 4 en Tihange 3 en indien mogelijk zelfs Tihange 1. De wanhoop was groot bij het energiebedrijf en dus gingen ze tijdens de lange formatie van de regering-De Croo zelfs rond de tafel zitten met Vlaams Belang.
Dat Engie de jongste kernreactoren Doel 4 en Tihange 3 en zelfs de oudste Luikse kernreactor Tihange 1 wou openhouden was geen geheim. In mei 2019 bracht de krant De Tijd dat al aan het licht. De Franse voorzitter van de raad van bestuur van Engie, Jean-Pierre Clamadieu, vertelde toen duidelijk wat Engie prefereerde. Het vormde onderdeel van een campagne van Engie in de marge van de federale verkiezingen.
Tot eind 2020 heeft Engie ingenieurs laten werken aan de verlenging van alle kernreactoren. Omdat de regering nadien steeds benadrukte dat de kernuitstap behouden bleef, moest Engie het roer omgooien. Daarna is Engie dus het omgekeerde gaan doen : de sluiting van alle zeven kernreactoren en dus de twee kerncentrales voorbereiden.
In de aanloop naar de verkiezingen in 2019 heeft Engie Electrabel heel veel inspanningen geleverd om alle politieke partijen te doordringen van de standpunten van het bedrijf betreft de wet op de kernuitstap. De verlenging van de kernreactoren was daarbij één van de hoofdpunten. Electrabel heeft met andere woorden enorm veel moeite gedaan om contact te zoeken met alle politieke partijen waaronder zelfs het Vlaams Belang. Niet enkel de ‘public affairs’ werknemers of lobbyisten, maar zelfs de huidige topman van Engie zelf spraken met de Kamerleden. Thierry Saegeman begon die gesprekken als voormalige verantwoordelijke ‘chief nuclear officer’. In 2020 werd hij bestuurder bij Engie Electrabel en eindverantwoordelijke voor de nuclear business unit. Pas in mei 2021 werd Saegeman CEO van Engie Electrabel.
Ironie
Het is dus bittere ironie dat de manager die vanaf 2016 verantwoordelijk was voor kernenergie, moest gaan leuren met de kerncentrales. Toen de nieuwe federale regering halsstarrig vasthield aan de kernuitstap en de zogenaamde energietransitie moest diezelfde manager de sluiting gaan voorbereiden en onderhandelen. Ondertussen was men vanaf 2021 de kerncentrales liever kwijt dan rijk. Qua imago bleek hernieuwbare energie veel interessanter.
Het jaarverslag van de Belgische dochter Engie Electrabel over het boekjaar 2021 meldde niettemin nog trots: ‘Met een productie van de Belgische activa aan 100% van 47,9TWh, bedraagt de beschikbaarheid van het nucleaire productiepark einde december 2021 92%’.
Het valt op dat niet de minsten gingen praten met de politici. De voormalige topman van bPost en Johnny Thijs werd in 2019 voorzitter van de raad van bestuur van Electrabel. Thijs mocht meteen aan de slag voor de federale verkiezingen van 2019. ‘De infocampagne in aanloop naar de laatste verkiezingen vond vooral plaats met Johnny Thijs en ikzelf’, zei Griet Heyvaert. Zij is de chief public affairs of hoofd van de lobbyisten bij Engie Electrabel in België. De jurist Aart Geens, de zoon van ex-minister Koen Geens (CD&V), is dan weer de lobbyist in Parijs voor moedermaatschappij Engie. Voordien was Aart Geens regeringscommissaris bij Fluxys LNG.
Negatieve framing
De Belgische politiek en Engie spraken al veel langer over het tien jaar langer openhouden. Engie zette in 2019 alles op alles voor Tihange 1 en de jongste reactoren Doel 4 en Tihange 3. De vraag is waarom Doel 3 en Tihange 2 nooit op die steun konden rekenen. Allicht omwille van de zeer negatieve framing dat het ‘scheurtjescentrales’ zijn. In 2022 haalde Tihange 2 net als Doel 3 een recordproductiviteit en betrouwbaarheid.
Zelfs tijdens de regering in lopende zaken lobbyde Engie constant over de levensduurverlenging. Dat dit een goed bewaard geheim bleef is onder andere te wijten aan de povere implementatie van het lobbyregister van de Kamer van Volksvertegenwoordigers en het compleet ontbreken van transparantie bij de federale overheid. In het lobbyregister staat Griet Heyvaert van Engie Electrabel als geregistreerde lobbyiste. Heyvaert is chief public affairs en zetelt in tal van raden zoals bijvoorbeeld bij Febeg. Deze vereniging vertegenwoordigt de producenten van elektriciteit, de handelaars en leveranciers van elektriciteit en gas evenals de laboratoria in de elektriciteits- en gassector.
De situatie van moedermaatschappij Engie was immers allesbehalve ideaal. Buiten België exploiteert Engie nergens kerncentrales. Door de kernuitstap zat een verkoop van de Belgische activiteiten er niet meer in. Wie koopt een energiebedrijf zonder voldoende productie-eenheden en met een historische schuld zonder duidelijk prijskaartje betreft de berging van nucleair afval en ontmanteling van kernreactoren ?
Bruid
Met 42% marktaandeel en zeven kernreactoren zou Engie nochtans een mooie bruid zijn voor een overnemer. Een bruid ook die overwinstbelastingen betaalt via de nucleaire rente en via een nieuwe wet op basis van een Europese beslissing.
Tel daarbij twee regularisatie-aanslagen van de Bijzonder Belasting Inspectie (BBI) voor 706 miljoen euro achterstallige belastingen. Een merkwaardig verhaal. Moederbedrijf Engie (toen GDF Suez) zou aan Electrabel gas verkocht hebben aan kunstmatig hoge prijzen om zo miljarden euro’s winst uit Electrabel te sluizen. De BBI ontdekte dit door een onderzoek van de CREG, de federale regulator voor elektriciteits- en gasbedrijven. De klanten betaalden al die jaren veel te veel voor hun gasfactuur, maar daar ligt de federale regering niet van wakker als de belasting maar betaald wordt. Hoewel dit over de boekjaren 2012 en 2013 ging is het nog steeds dermate belangrijk dat het zelfs in het jaarverslag van 2022 (over boekjaar 2021) stond.
De relatie tussen Engie en de federale regering was dus om verschillende redenen zeer verzuurd. Toen het regeerakkoord de kernuitstap bevestigde en minister voor Energie Tinne Van der Straeten (Groen) zei dat België ging naar een energietransitie, zag Engie in dat het geen zin meer had.
Engie stuurde nochtans talloze brieven om samen te zitten, maar er kwam nooit reactie op. Ondertussen wou Van der Straeten bewijzen dat energiebeleid zonder kerncentrales kon en hield ze de dossiers zo lang mogelijk tegen. Met het voorlopige ‘heads of terms agreement’ tussen de federale regering en Engie lijkt na twee jaar een einde aan die obstructie te komen.
LODE GOUKENS
Lode Goukens is master in de journalistiek en docent ‘Europese en wereldinstellingen’ aan de Thomas More Hogeschool.
Foto’s (c) Gazet van Hove & Wikipedia – cover : kerncentrale Doel.