door Filip Van Laenen in ’t Pallieterke .
Op iets meer dan drie jaar tijd heeft de partij cd&v een derde van haar kiezers verloren en het ziet er niet naar uit dat partijvoorzitter Sammy Mahdi in staat is om die trend om te buigen. Volgend jaar dreigt de partij de helft van haar mandatarissen te verliezen en aan dit tempo zakt ze in 2029 helemaal onder de kiesdrempel. Maar zal België de implosie van cd&v wel kunnen overleven ?
Cd&v heeft altijd de onhebbelijke gewoonte gehad om als het erop aankomt telkens toch weer voor België te kiezen
Cd&v is niet de enige partij die sedert mei 2019 een derde van haar kiezers heeft verloren. Ook de Open Vld kijkt in de peilingen tegen een enorm verlies aan. Toch is er een verschil tussen de twee partijen : Open Vld heeft immers een ideologische basis om op terug te vallen, het liberalisme.
Sociologisch reservoir
Van dat liberalisme valt in de praktijk misschien weinig te merken in de regeringen waar de Open Vld deel van uitmaakt, maar het blijft wel een wervend thema. Dat werd verleden week nog eens geïllustreerd door het opiniestuk ‘Ja, wij zijn allemaal interviduen’ van Gwendolyn Rutten in De Standaard. Men kan erover discussiëren of het eigenlijk veel voorstelt of niet, maar er werd wel over gesproken. Bij cd&v kan men daar maar bitter weinig tegenover stellen.
Zeker, er is ook het verhaal van de PS in Frankrijk. Die partij ging ook de dieperik in, samen met haar ideologische basis. Maar cd&v, die rentmeesterschap en personalisme amper nog aan zichzelf uitgelegd krijgt, staat er toch veel slechter voor wanneer de electorale trend tegenzit. Dan is er immers zelfs geen hoop op een sociologisch reservoir in de bevolking dat voor een verzekerde bodemkoers kan zorgen.
Suïcidale keuze voor België
Cd&v heeft altijd de onhebbelijke gewoonte gehad om als het erop aankomt telkens toch weer voor België te kiezen, zelfs ten koste van het eigenbelang. Zolang de partij groot was, kon ze het zich veroorloven op die manier een paar procentjes te verliezen. Maar een partij met amper nog veertien procent van de stemmen heeft eigenlijk de luxe niet meer om de Belgische constructie nog maar eens te redden door in een federale regering te stappen. Veel plezier heeft cd&v tot nog toe niet beleefd aan de regering-De Croo, maar het verlies in de peilingen mag ondertussen wel aanzienlijk genoemd worden.
Waar gaan de cd&v-kiezers naartoe ?
Er valt iets voor te zeggen dat de rechterflank al lang uitgeweken is naar N-VA of zelfs Vlaams Belang, en dat er voor die twee partijen dus niet veel winst meer te rapen valt onder de cd&v-kiezers. Maar anderzijds valt de stijging van Vooruit over de laatste drie jaar op, zonder een noemenswaardig verlies voor Groen en zelfs samen met een kleine winst voor de PVDA. We denken dat het niet overdreven is als we stellen dat minstens een derde van de Vlamingen die vandaag voor cd&v kiezen uiteindelijk naar N-VA en Vlaams Belang zullen overstappen. ‘De Stemming 2022’ van De Standaard en de VRT gaf aan dat een groter aandeel van degenen die de cd&v sedert de laatste verkiezingen reeds verlaten hebben diezelfde keuze heeft gemaakt, al geeft dat natuurlijk geen garanties voor de overblijvers.
Daar komt nog bij dat niet alle cd&v-kiezers van partijvoorkeur veranderen. Het is gekend dat de partij ermee worstelt dat haar kiezers letterlijk uitsterven. Kiezers die verdwijnen hebben ongeveer hetzelfde electorale effect als kiezers die zich 50/50 verdelen tussen de V- en de B-partijen, omdat ze de verhoudingen tussen die twee blokken niet veranderen. Van de dikke negen procent die cd&v nog rest kan je dus stellen dat een drietal procent naar de V-partijen zal gaan. En die drie procent is van belang.
Het is bekend dat de partij ermee worstelt dat haar kiezers letterlijk uitsterven
V-meerderheid in Vlaanderen
In de laatste peiling haalden Vlaams Belang en N-VA samen 47,5 procent van de stemmen, wat uitzicht geeft op een zetelmeerderheid in het Vlaams Parlement. Doe daar echter drie procent bij en die zetelmeerderheid is niet alleen verzekerd, maar ze wordt ook ondersteund door een stemmenmeerderheid. Psychologisch maakt die drie procent dus een wereld van verschil uit.
Tenzij een van de Vlaamse partijen alsnog onder de kiesdrempel duikt, zal het federaal in 2024 wellicht nog wel loslopen. Misschien zal cd&v opnieuw wat talmen, maar uiteindelijk zien we de partij toch weer, voor de laatste keer, in een federale regering stappen. En zelfs als ze het niet doet, kan de paars-groene coalitie misschien gedepanneerd worden door Les Engagés en/of DéFI. Maar met een federale oppositie die alleen nog maar uit Vlaams Belang, N-VA, PTB/PVDA en eventueel nog een klein centrumpartijtje bestaat, en een cd&v die in 2029 de kiesdrempel niet meer haalt, zien we niet in hoe er dan nog een federale regering gevormd kan worden zonder de N-VA. Zonder cd&v verdwijnt in de Kamer de noodzakelijke reserve aan Vlaamse zijde, die België nodig heeft om een federale regering te kunnen vormen. Met een V-meerderheid in het Vlaams Parlement ligt de sleutel dan bij de Franstaligen : met de N-VA alsnog over confederalisme praten in ruil voor geld, of geen Belgische regering meer vormen en het Vlaams Parlement zijn verantwoordelijkheid laten nemen.
foto’s (c) Gazet van Hove.