door Angélique Vanderstraeten in ’t Pallieterke .

De internationale rentevoeten stijgen om de inflatie te beteugelen. Commerciële banken krijgen een rente van zowat 3,5 procent als ze hun geld bij de ECB parkeren. De intresten op nieuwe woonleningen gaan omhoog, maar op een spaarboekje krijg je nog altijd slechts tussen 0,6 en 1 procent rente. De ergernis daarover is terecht, maar de lage rentestanden op spaartegoeden hebben ook een andere verklaring.

Het begon met minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) en ondertussen is staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand (Open Vld) ook op de kar gesprongen. De excellenties zijn van oordeel dat de rente op spaarboekjes omhoog moet. Overal zijn de rentevoeten aan het stijgen, een resultaat van het anti-inflatoir beleid van de centrale banken. Langzaam maar zeker zijn ze bezig om de inflatie die na corona en de Russische inval in Oekraïne piekte onder controle te krijgen. Via hogere rentevoeten voor leningen zetten ze bedrijven ertoe aan minder te investeren en te lenen. Idem voor de consumenten. Dat moet de economie doen vertragen en zo de inflatie onder controle houden en zelfs weer doen dalen.

Maar anno 2023 zijn daar blijkbaar een aantal perverse effecten aan verbonden. Om de economie te laten afkoelen, zetten de centrale banken de commerciële financiële instellingen ertoe aan minder geld in de economie te pompen. Wanneer geld bij de Europese Centrale Bank (ECB) in Frankfurt wordt geparkeerd en in zekere zin wordt bevroren, dan krijgen de banken daar een rente van 3,5 procent voor. Dat levert hen mooie winsten op, want de rente die ze op spaarboekjes moeten betalen in België, is zelden hoger dan 1 procent. En dat laatste percentage is dan nog het gevolg van de getrouwheidspremie voor wie zijn geld lang genoeg aanhoudt op een spaarrekening.

“Politici zijn via een omweg zelf verantwoordelijk voor de relatief lage rente op spaarboekjes”

De schuld van politici…

De oproep van politici om de spaarder meer te belonen, lijkt dus terecht. Maar hier is toch een genuanceerde analyse op zijn plaats. Om te beginnen zijn er twee tot drie redenen die aantonen dat de politici via een omweg zelf verantwoordelijk zijn voor de relatief lage rente op spaarboekjes. Ten eerste is er een Belgische bankentaks die inteert op de winsten van de banken. Niet gigantisch, maar wel hoog genoeg om de staatskas elk jaar met een aantal honderden miljoenen euro’s te spijzen. Schaf die af en de banken zullen meer geneigd zijn om de rente te verhogen.

Ten tweede is er in dit land een staatsbank, Belfius genaamd. Politici beschouwen overheidsbedrijven als hun speeltuin, getuige bpost en de NMBS. Wel, waarom zetten ze geen druk op Belfius om die rente te verhogen ? Uiteraard kan je een bank niet vergelijken met pakweg een postbedrijf. En gelukkig is er de toezichthouder FSMA en de ECB in Frankfurt. Politici kunnen Belfius niet alles laten doen wat ze willen. Maar druk zetten richting renteverhoging is een valabele demarche.

Ten derde blijft de rente hier relatief laag omdat er op de bankenmarkt weinig concurrentie is. De overheid kon hier in het verleden de nodige stappen zetten, maar heeft het niet gedaan. De verontwaardigde reactie van de regeringsleden over de lage rente klinkt dan ook een beetje flauw.

… en van onszelf

Daarnaast zijn er meer algemene macro-economische redenen waarom de spaarrente laag blijft. En België is in deze een specifiek geval. Het gaat om het businessmodel van de banken. Dat gebruikt deposito’s van spaarders om die als leningen voor bedrijven en consumenten (bijvoorbeeld voor woonkredieten) te gebruiken. De beste manier om meer deposito’s aan te trekken, is het verhogen van de rente. Maar door het intensieve spaargedrag van de Belgen hebben de banken daar niet direct nood aan. Er staat 300 miljard euro op Belgische spaarboekjes en dat is een interessante buffer voor de banken. Waarom dan de rente verhogen ? Ten slotte is het zo dat de rente op woonkredieten inderdaad gestegen is en dat dat de banken een aardige duit oplevert. Waarom dan ook niet de spaarders belonen ? Welnu, die hogere rente heeft betrekking op nieuwe woonkredieten. Hetgeen nu wordt afbetaald (over pakweg 20-25 jaar), is bijvoorbeeld nog afgesloten aan lage rentes rond de 1 procent. Daar verdienen de banken veel minder aan. En dat is volgens hen ook één van de redenen waarom de spaarrente die andere intrestvoeten niet volgt.

foto’s (c) Gazet van Hove.