ANALYSE – door Julien Borremans – www.doorbraak.be .
De media stond bol van de meningen over het sterk toegenomen aantal leefloners. Maar dat is maar het topje van een groter probleem in België. Het leger van inactieven zet de staatsfinanciën zwaar onder druk.
Het verhogen van de werkzaamheidsgraad loopt als een rode draad doorheen de verschillende gewestelijke en federale regeerakkoorden. De overheid heeft zich de laatste jaren geconcentreerd op het activeren van de werklozen, terwijl het leger aan inactieven sterk onderbelicht bleef. Onterecht, want de inactieven maken zowat 22 procent van de arbeidsreserve uit. Vlaanderen doet het een stuk beter, maar Wallonië en Brussel zweven rond de 25 procent.
Voor arbeidseconoom Stijn Baert is het duidelijk dat de inactieven geactiveerd moeten worden als we de magische grens van 80 procent werkzaamheidsgraad willen halen, want dan zijn volgens Bart De Wever (N-VA) alle economische problemen waar dit land mee worstelt opgelost.
België scoort heel slecht
Uit een recent rapport van de arbeidseconoom blijkt dat België wat betreft het aantal inactieven het heel slecht doet. Binnen de EU moeten we enkel Griekenland, Roemenië, Italië en Kroatië laten voorgaan. De EU-buurlanden doen het een stuk beter. In absolute cijfers betekent dit dat er 1.315.000 Belgen tussen de 25 en 64 jaar zijn die noch werken, noch werk zoeken, vertelt Stijn Baert. De arbeidseconoom vergelijkt dat met een ijsberg. Het topje wordt door de werklozen gevormd, de onzichtbare massa door de inactieven.
Nog dramatischer wordt het wanneer we het aantal inactieven gaan opsplitsen, want dan komen een aantal moeilijk te bespreken onderwerpen naar boven. Bij vreemdelingen met een nationaliteit van buiten de EU loopt de inactiviteitsgraad op tot 44,2 procent. Daarmee doet België het 8 procent slechter dan de tweede in rij, namelijk Nederland. Voor vrouwen van buiten de EU loopt dat percentage op tot ruim 59 procent, 11 procent meer dan eerste achtervolger Duitsland.
Succesvolle migratie
De hoge werkloosheid onder de migranten heeft volgens doctoraal onderzoeker Louis Lippens niet zozeer te maken met discriminatie op de arbeidsmarkt. ‘De cijfers omtrent etnische discriminatie nemen eerder af’, zegt Louis Lippens. Migranten komen vooral in het kader van de gezinshereniging of als vluchteling naar ons land, terwijl migranten naar bijvoorbeeld Denemarken komen om te werken of te studeren, wat uiteraard veel succesvoller blijkt.
Daarnaast wordt het leger aan inactieven nog aangevuld door langdurig zieken, laaggeschoolden en vrouwen met een gezinslast. Nog niet de helft van de laaggeschoolden is aan de slag. Daarmee doet België het ruim 10 procent slechter dan het Europees gemiddelde.
Gebakken lucht
De federale regering mag dan wel opscheppen over de vele tienduizenden banen die er de afgelopen jaren zijn bijgekomen, het blijft gebakken lucht. De achterstand op de andere EU-landen blijft. Meer zelfs. ‘Ondertussen zijn de helft van de EU-27-landen erin geslaagd de 80 procent werkzaamheidsgraad te bereiken. Het kan dus’, aldus Stijn Baert.
Om de werkzaamheidsgraad gevoelig te verhogen zullen meer dan wat taboes moeten sneuvelen. Uiteraard zullen we het moeten hebben over de responsabilisering van de gewesten en het efficiënter maken van de Belgische structuren. We zullen ook de moeilijke oefening moeten maken om enerzijds van de activering van de inactieven gevoelig aan te scherpen, en anderzijds ook de begrotingstekorten ingrijpend te saneren.
Het is van moeten want de vergrijzingstsunami komt ook op ons af. Doen we dit niet dan dreigt de sociale zekerheid onder het loden gewicht van de vele uitkeringen te kapseizen. God weet welke maatregelen ons dan door Europa zullen worden opgelegd.
Bestuurselite
Om die problemen aan te pakken zal dit land op verschillende schaakborden simultaan moeten schaken terwijl het economisch zowat op de rand van de afgrond bengelt. Het zal toch een politieke bestuurselite van een ander kaliber vragen, die heilige huisjes durft te slopen.
JULIEN BORREMANS
Julien Borremans is leerkracht, columnist en werkt mee aan verschillende internetfora.
foto’s (c) Gazet van Hove.