door Julien Borremans in ’t Pallieterke .
De Vlaamse universiteiten lijken te zwichten voor het grote geld en pleiten voor de internationalisering door het aantal toegelaten Engelstalige bacheloropleidingen uit te breiden en de taalvereisten voor aanwervingen van professoren te versoepelen. “Als een universiteit internationaal is, komt dat ook de eigen regio ten goede”, argumenteert KU Leuven-rector Luc Sels vanuit zijn ivoren toren, maar het tegendeel is waar. Het onderwijs moet in de eerste plaats meer inzetten om het Nederlands bij leerlingen en nieuwkomers aan te scherpen. Pas daarna komt het Engels aan de beurt.
Vlaanderen is in ijltempo aan het internationaliseren. Steeds meer pedagogen, onderwijsverantwoordelijken en opiniemakers pleiten voor de aanpassing van het onderwijs aan de nieuwe realiteit. De roep om lessen en cursussen in het Engels, het Frans of andere talen aan te bieden, klinkt weer harder. Maar uit onderzoek blijkt duidelijk dat een regio met een groeiende diversiteit beter inzet op het aanscherpen van de eigen taal om een degelijke aansluiting met de snel evoluerende maatschappij te garanderen. Dat noemt men emancipatie of volksverheffing.
Afkeer voor Vlaanderen
De vernederlandsing van het onderwijs heeft bloed, zweet en tranen gekost. Pas in 1923 werd de Gentse universiteit gedeeltelijk vernederlandst. In april 1930 keurde het parlement de wet op de totale vernederlandsing van de Gentse universiteit goed. De socialist August Vermeylen werd de eerste rector van de vervlaamste Gentse universiteit. Vlaanderen kon werk maken van een goed opgeleide bovenlaag die weldra de Vlaamse welvaart vorm zou geven, waarbij hele generaties Vlamingen uit het moeras van de armoede werden getrokken.
Het is geen geheim dat de intellectuele bovenlaag aan onze universiteiten zijn neus ophaalt voor het Nederlands en de taalstrijd als passé beschouwt. “Identitair denken remt onze internationale uitstraling, en door het al te strenge taalbeleid dreigt Vlaanderen dan ook kansen te missen”, schreef Luc Sels ondubbelzinnig in De Standaard. Blijkbaar is het voor de intellectuele toplaag aan de universiteiten te veel gevraagd om binnen de vijf jaar een stevige Nederlandstalige tekst neer te pennen of deel te nemen aan een debat in het Nederlands.
Maar is dat de reden wel ? Door meer Engelstalige bacheloropleidingen aan te bieden, hopen de Vlaamse universiteiten meer buitenlandse studenten aan te trekken. Zo kunnen deze onderwijsinstellingen een stuk van de verminderde inkomsten uit de basisfinanciering compenseren. Maar volgens Bart Maddens is er meer aan de hand : “Het Nederlands bannen uit de universiteit is voor sommigen een manier om de N-VA en het Vlaams Belang te jennen.” De afkeer voor meer en beter Vlaanderen binnen deze geglobaliseerde universitaire bovenlaag, is ideologisch ingegeven.
Doorgeslagen kosmopolitisme
Zo wil de VUB zich inschrijven in ‘een open en multiculturele superuniversiteit’. De VUB is een stichtend lid van EUTOPIA, een alliantie van tien gelijkgestemde Europese universiteiten die samen een netwerk vormen. De Vlaamse Universiteit Brussel omschrijft zich als een ‘Urban Engaged University’, gericht op ‘inclusie’. In hun visietekst gaat het uitsluitend over het superdiverse Europa en het multiculturele Brussel. Van Vlaanderen – nochtans de geldschieter bij uitstek – is geen sprake meer. “Iedereen is wereldburger.” Binnen dit doorgeslagen kosmopolitisme passen geen grenzen meer.
In Nederland heeft een doorgedreven verengelsing van de universiteiten voor grote schade gezorgd. Zowat veertig procent van alle eerstejaars komen uit het buitenland en studeren in het Engels. De instroom van heel wat Engelstalige studenten zorgt voor een sociaal, pedagogisch en economisch deficit. De studentenvoorzieningen worden niet alleen duurder, maar bij de Vlaamse studenten zet de taalarmoede zich zowel in het Engels als het Nederlands door, waardoor de kennisoverdracht zeker niet optimaal verloopt. De achteruitgang van de kennis van het Nederlands laat zich nu al pijnlijk voelen en zal bij een groeiende internationalisering van de universiteiten alleen maar toenemen. “Het academisch aanbod moet toegankelijk en democratisch blijven”, merkte minister Ben Weyts een tijd geleden terecht op.
Slechte basis
Bovendien is het slecht gesteld met de kennis van het Nederlands in het onderwijs. Uit onderzoek blijkt dat een significant deel van de leerlingen in het tweede jaar secundair de eindtermen van de basisgeletterdheid niet haalt. Deze leerlingen lezen zo slecht dat ze een eenvoudige mail niet begrijpen. Vlaanderen kan maar beter inzetten op extra aandacht voor het Nederlands in het onderwijs en voor nieuwkomers.
Uiteraard moeten de universiteiten zich inschrijven in de internationale ontwikkeling, maar dat mag zeker niet ten koste gaan van de democratische verworvenheden, en dat is onderwijs in de moedertaal.
foto’s (c) Gazet van Hove.