COLUMN – door Siegfried Bracke – www.doorbraak.be .
Natuurlijk is elke onderhandeling een spel van geven en nemen, van dreigen en toegeven. Toch ziet het er voor formateur De Wever niet slecht uit. Hij heeft de feiten mee.
Niets is zo sterk als de werkelijkheid, en formateur Bart De Wever heeft die helemaal mee. Dat vergroot zijn kans op slagen. Die werkelijkheid wordt trouwens elke dag aangevuld met nóg meer slecht nieuws. Over de industrie die het moeilijk heeft, over de groei die vertraagt, de inflatie die te hoog blijft, de werkloosheid die weer wat toeneemt. Nooit tevoren heeft die werkelijkheid zo duidelijk gemaakt dat er echt moet worden hervormd.
Ten overvloede zeggen de data waar het (al lang) fout gaat. In die zin kan De Wever met het grootste gemak zeggen dat hij, los van links of rechts, gewoon oplossingen zoekt voor evidence based problems. Die problemen ontkennen is immers niet meer aan de orde. Het aantal mensen dat werkt is bij ons minder gestegen dan elders in de EU. Zonder index blijk je de koopkracht even goed of zelfs beter – met minder nadelige gevolgen én voor de bedrijven én voor de onderste laag van de middengroep – te kunnen beschermen. We zijn écht het enige land in de EU met én een te groot gat in de begroting én een reusachtige staatsschuld én een uit de hand lopende vergrijzingskost. Die combinatie is uniek.
Planbureau
We weten dat allemaal, al lang, maar De Wever vraagt aan de administratie en aan het Planbureau nog meer berekeningen. Kwestie van de onderhandelende partijen écht te laten weten waar het écht op staat. Kwestie van de onderhandelende partijen nóg meer in het bad te steken.
Waarbij alles aan alles hangt, lezen we overal. Alweer is dat niets meer dan de werkelijkheid. Wie sleutelt aan de pensioenen, grijpt ook in op de arbeidsmarkt en op de kosten van de sociale zekerheid. Als je de fiscaliteit grondig verandert, raak je natuurlijk ook aan de arbeidsmarkt. Het kleinste kind begrijpt dat wie vandaag niet werkt en een uitkering krijgt, een kost is voor de gemeenschap. Maar als die morgen toch werkt, dan wordt die kost van de ene dag op de andere een bijkomende belastingbetaler. Met honderdduizend niet-werkenden die aan de slag gaan is een tiende van de vereiste begrotingsinspanning moeiteloos geleverd.
Het klopt dat de koppeling van al die thema’s ook onderhandelingstechnisch interessant is. Maar dat is alleen maar een bijkomend voordeel. Pensioenen, fiscaliteit, arbeidsmarkt, het zijn de pijlers van één en hetzelfde geheel : de staatshuishouding.
Onhoudbaar
Dat geldt ook voor de staatshervorming. Koen Geens zei het al : wie geen staatshervorming wil moet maar eens komen uitleggen hoe je dit land ooit nog hervormd krijgt. Een systeem met deelstaten die geld kunnen uitgeven à volonté maar de rekening kunnen doorschuiven naar het federale niveau dat zich als enige Europees moet verantwoorden, is – ook dat is de evidence zelve – onhoudbaar. Ook dat is voor De Wever eigenlijk goed nieuws. Als hij bovendien de eigen achterban kan uitleggen dat staatshervorming geen doel is maar een middel, dan is ook dat probleem eindelijk opgelost.
Boven dat alles hangt het dwingende Europese financiële plaatje. Een tijd lang heeft men gedacht dat de EU dat wel zou versoepelen, maar vier weken terug hebben de ministers van Financiën net het omgekeerde gedaan : de vijs is aangespannen. De Wever moet dat, zoals gelijk welke andere formateur, ondergaan. Tegelijk maakt dat de dingen makkelijk : partijen kunnen en zullen immers van alles willen, maar eerst komt wat moet.
Die Europese norm is voor alle duidelijkheid geen koord waarmee men ons gaat opknopen. Het is geen dwangbuis. Het is een opgelegde afslankoefening, om gezond te blijven, om onze welvaart te behouden. En laat nu net welvaart hét thema zijn van De Wever…
Rijke mensen
Jean-Luc Dehaene heeft – in een totaal ander tijdsgewricht – bewezen dat je kan besparen met verstand. Wie er het beste tegen kan, moet het meeste doen. Als we de rijken willen laten betalen, moeten we verder kijken dan de rijke mensen. Er zijn ook rijke instituten en organisaties : de vakbonden, de Boerenbond, de politieke partijen y tutti quanti. We gaan die toch niet laten ontsnappen ?
Want hervormingen die niemand pijn doen bestaan niet. Vivaldi zei altijd niemand pijn te doen; er is ook niets hervormd. Wel is de weg van de geleidelijkheid altijd de meest efficiënte : het brugpensioen wordt niet afgeschaft, het dooft uit. En je moet een 54-jarige treinbegeleider niet zeggen dat hij zijn pensioen op 55 mag vergeten. Vraag hem wel om een paar maand langer te blijven. En het jaar daarop doe je daar een aantal maanden bij. De Wever weet dat; de vijf Arizonapartijen ook.
Semantiek
Uiteraard zal semantiek altijd een rol spelen. Spreek dus niet over een belangrijke stap richting confederalisme; zet hem gewoon, en heb het over meer efficiëntie en minder kosten. Uiteraard zal symboliek altijd een rol spelen : partijen die de Senaat nog vijf jaar ongemoeid laten zitten, hebben het niet goed begrepen. En uiteraard is elke onderhandeling ook een spel, maar onderhandelen wordt stukken makkelijker als je aan tafel zit met partijen die soms standpunten verdedigen bezijden de werkelijkheid. Als uit een aanbesteding blijkt dat voor het uitbetalen van werkloosheidsuitkeringen de vakbonden niet de goedkoopste oplossing bieden, valt er dan nog veel te onderhandelen ? Ook dat is een kwestie van data, van evidence based beleid.
Iedereen wil dat het lukt, lezen we overal. Ook de socialisten van Vooruit. Het is waar dat zij de grootste bocht moeten maken. Omdat ze (helaas) (te) lang on-werkelijke stellingen hebben verdedigd; denk aan de eindeloze werkloosheidsuitkeringen. En er is de druk van de PS, de vakbond en de ziekenkas die, ondanks de werkelijkheid, de oude vormen en gedachten niet kunnen laten sterven. Conner Rousseau denkt anders : dat aan een mogelijke mislukking van de onderhandelingen de conclusie vasthangt dat je met socialisten eenvoudigweg niet kán hervormen, vindt hij afschuwelijk. Dat houdt hem aan tafel. Ook na de semaine famiale.
Siegfried Bracke was voor de N-VA Kamervoorzitter en gemeenteraadslid in Gent. Voordien was hij journalist bij de VRT.
foto’s (c) Gazet van Hove .