door Jurgen Ceder in ’t Pallieterke .
Bart De Wever is vóór de verkiezingen verschillende malen duidelijk geweest : “Zonder confederalisme stappen we niet in een federale regering.” Het is het enige formele breekpunt dat ik hem vooraf heb weten uitspreken. In die volstrekt duidelijke logica zou je verwachten dat confederalisme een eis is die N-VA eerst op tafel zou leggen, vooraleer je aan de rest van besprekingen begint. Dat lijkt niet het geval.
Integendeel, het overleg over dat aspect is net afgesplitst van de ‘echte’ onderhandelingen over het federale regeringsprogramma. Sander Loones is nu belast met die parallelle zoektocht. Hij moet nagaan wat er bij de andere partijen mogelijk is op gebied van staatshervorming. “We stappen niet in een federale regering zonder een zoektocht naar de mogelijkheden van een staatshervorming” is niet hoe ik mij de belofte van De Wever herinner.
Wat betekent confederalisme ? Ruw geschetst betekent het dat de deelstaten in principe alle bevoegdheden hebben en dan overeenkomen wat ze nog samen willen doen, zoals bijvoorbeeld op vlak van defensie, de aanpak van zware criminaliteit of de begrotingsverantwoordelijkheid ten aanzien van de EU. Bart Maddens wees er in mei op dat je al in oude teksten – het confederalismeplan van 2014 – moet gaan snuffelen om te weten wat N-VA onder confederalisme verstaat. Over één belangrijk aspect bestond daarin geen enkele onduidelijkheid : de splitsing van de sociale zekerheid.
“Vlaams-nationalisten moeten België niet redden”
Ik verkies ook volledige onafhankelijkheid, maar heb geen bezwaar tegen een confederalisme dat in de praktijk voor een groot deel hetzelfde betekent. Het vermijdt veel moeilijke discussies over internationale erkenning en de status in de EU, en bestrijdt de spookbeelden over de chaos die veel mensen zien opdoemen bij een eenzijdige uitroeping van de onafhankelijkheid. Bovendien is dan, in een situatie waar Wallonië niets meer krijgt van Vlaanderen, een formele splitsing alleen nog een kwestie van jaren en veel verdragsrechtelijk papierwerk.
Dat confederalisme vergt een radicale staatshervorming die Franstalige partijen alleen met het mes op de keel zullen aanvaarden. Als je eerst een overeenkomst bereikt over een regeringsprogramma, valt echter alle druk weg. Dan kan Sander Loones nog zoveel overleggen als hij wil, maar zal er niets beters uit de bus komen dan een staatshervorming waarin hiaten van andere vorige hervormingen worden weggewerkt, met mogelijk een kleine defederalisering toegevoegd aan een of andere bevoegdheid en met weinig financiële implicaties.
“Vlaams-nationalisten moeten België niet redden”, zei Michael Discart, voorzitter van de VVB, terecht op 11 juli. Ik begrijp de neiging van politici die zich nestelen in het bestel om aan beleid te doen en de verwezenlijking van het doel dat de bestaansreden van hun partij uitmaakt even uit te stellen. In het geval van N-VA zou dat dan wel al de tweede keer zijn. Zo zou het confederalisme voor N-VA alleen nog een formele eis worden, vreest Bart Maddens, een stoffige bepaling in oude statuten. Bewijs dat onze vrees onterecht was, onderhandelaars. Geef ons minstens de volledige splitsing van de sociale zekerheid.
Jurgen Ceder.
