COLUMN – door Siegfried Bracke – www.doorbraak.be .
Knappe koppen zijn het bij de VRT die al die oefeningen in rekenen met dubbel krijt bedenken.
Laat ik er maar van uitgaan dat u Humo niet leest. Laat dat vooral ook zo blijven. Lees liever Doorbraak twee keer, of — nog een veel beter idee — schenk een abonnement aan vrienden en kennissen: ze zullen u levenslang dankbaar zijn. En als er iets interessants in Humo staat laat ik u dat wel weten. Nu bijvoorbeeld.
Recent zijn twee nogal erg lange stukken verschenen over hoe de Vlaamse ministeriële kabinetten bij de VRT programma’s bestellen. Zeer tot ongenoegen van de programmamakers, zo blijkt, die het hebben over ‘kabinetsprogramma’s’ die ze op bevel van de VRT-directie dan toch moeten maken. Voor alle duidelijkheid : we hebben het hier over niet-nieuwsdienstprogramma’s.
Er wordt uitgebreid beschreven hoe de VRT-top handjeklap doet met de Vlaamse excellenties en hun kabinetten. Volgens Humo gaat het om een regelrechte aanslag op de onafhankelijkheid van de omroep. Die programma’s, wordt gezegd, moeten er immers komen tot meerdere eer en glorie van de bewindslieden. Vandaar dat ze zo kort mogelijk voor de verkiezingen moeten worden uitgezonden.
Hoge toppen
In de praktijk valt daar weinig van te merken. ‘Knappe Koppen’ is zo’n ‘bevolen’ programma, bevolen door het kabinet van Jan Jambon (N-VA): het gaat over Vlaamse wetenschappers die hoge toppen scheren. Vorige week was de eerste aflevering; het ging toen over iemand die door haar onderzoek in de genetica het opsporen van misdadigers, ook in onopgeloste zaken van tientallen jaren geleden, veel makkelijker had gemaakt, een echte sprong voorwaarts.
Ik heb daar niets politieks in gezien. Dat programma komt trouwens vijf maanden na de verkiezingen. Hopeloos te laat dus. Enig verband met Vlaams beleid werd ook niet gelegd. Het ging over de gedrevenheid van een wetenschapster die besefte dat het onderzoek waarmee ze bezig was de samenleving heel goed van pas zou komen. De doctor in de forensische genetica — in ons land de eerste ooit — kon dat bovendien allemaal heel helder uitleggen, ook toen het over de ingewikkelde techniek van het onderzoek ging. Als dat een politiek programma was, dan is het weerbericht dat ook.
Maar voor Humo en voor de VRT-programmamakers — die zonder twijfel gretig mails en ander gerief aan Humo hebben geleverd — gaat het om een regelrecht schandaal. Al hangt dat, zoals zo vaak, natuurlijk af van de uitgangspunten.
Extra betalen
Bij de VRT en bij Humo vindt men namelijk dat de omroepdirectie ‘niet hoort te beslissen over het maken van tv-programma’s’, dat doen de makers zelf. (Leest u de vorige zin misschien nog een keer…) Waarover die veelkoppige directie dan wel beslist is mij een raadsel. Al begrijp ik nu waarom zoveel VRT-leidinggevenden er prat op gaan nooit naar de uitzendingen te kijken waarvoor ze verantwoordelijk zijn.
Het kabinet X of Y, of een of ander Vlaams agentschap of ministerie betaalt de VRT voor die programma’s
Interessant is ook dat als programmamakers — juist vanwege die vermeende aanslag op de onafhankelijkheid — weigeren een programma te maken, de omroepdirectie dat programma gewoonweg vraagt aan andere medewerkers. Die honderdkoppige groep programmamakers blijkt een soort brandweer te zijn die wacht tot ze wordt opgeroepen, maar bij een oproep eerst democratisch overlegt of men al dan niet in actie gaat schieten. Het zegt natuurlijk alles over de vaak beschreven onmenselijke werkdruk op het ministerie van Radio en Televisie.
Waar het echt om draait is dat u en ik voor al die zogenaamd bestelde programma’s ook extra betalen. Want dat is de regel. Het kabinet X of Y, of een of ander Vlaams agentschap of ministerie betaalt de VRT voor die programma’s. Voor Knappe Koppen is dat 170.000 euro per aflevering, en daar bovenop heel forse overheadkosten.
De VRT krijgt dus via de Vlaamse overheid bovenop de dotatie nog hopen geld om speciale programma’s à la Knappe Koppen te maken. En dat geld, dat is overheidsgeld, en dus van u en van mij. U en ik betalen met andere woorden twee keer.
Creatieve directie
Tenzij men natuurlijk zegt dat die Knappe Koppen – eigenlijk een programma over slimme mensen – niet op de VRT hoort, behalve als iemand er extra voor betaalt. Is dat zo ? Is dat echt zendtijd die nu alleen dankzij die extra financiering kan worden ingevuld, maar waar anders nog maar eens FC De Kampioenen zou worden geprogrammeerd ?
De creativiteit die bij de programmamakers wel vaker ontbreekt, is bij de VRT-directie vrijwel onbeperkt als het erop aankomt de belastingbetaler twee keer te laten betalen. Een minister vindt dat stress in deze samenleving een probleem is ? ‘Kalm Waes’ ! Kost wel 700.000 euro extra. Maar je kan in ‘Thuis’ ook een aangepaste verhaallijn bestellen: een personage dat kapot gaat aan de stress? Het kan. Meerdere bestelde verhaallijnen, dat kan ook. Prijs per verhaallijn: 220.000 euro + overheadkosten. Of een rubriekje in ‘Iedereen Beroemd’ : 150.000 euro voor 18 afleveringen. U vraagt, wij draaien.
Niet eens subtiel
Soms is er sprake van niet eens zo subtiele fraude. Voor programma’s die de digitale inclusie moeten bevorderen legt de VRT twee miljoen op tafel, en de Vlaamse regering legt er dan nog eens twee miljoen bovenop. Met de twee miljoen van de VRT wordt vooral personeel betaald dat men hoe dan ook toch moet betalen. Alleen de twee miljoen geld van Vlaanderen is dus echt extra, en daar is het uiteraard om te doen.
De lijst is zo lang als de Wapper. ‘Vlaanderen Vakantieland’ ? Alleen met bijkomend geld uit toerisme. ‘Villa Politica’ ? Als de Kamer betaalt wel… Voor ‘Dagelijkse Kost’ van Jeroen Meus wordt ook extra betaald, zij het met een staalharde contractuele Vlaamse eis: Jeroen moet elke week twee Vlaamse gerechten maken. Oef ! Stel je voor dat die Meus hele dagen veganistische gerechten uit Opper-Volta bereidt !
Knappe koppen zijn het bij de VRT die al die oefeningen in rekenen met dubbel krijt bedenken. In het nieuwe Vlaamse regeerakkoord staat dat de VRT bovenop de gewone dotatie twintig miljoen extra krijgt. Voor bewezen diensten.
Siegfried Bracke was voor de N-VA Kamervoorzitter en gemeenteraadslid in Gent. Voordien was hij journalist bij de VRT.
foto’s (c) Gazet van Hove .