door Redactie Politiek ’t Pallieterke .
Een oppositiekuur is voor verzwakte politieke partijen meestal het moment om extra zuurstof op te doen en richting volgende verkiezingen aan een wederopstanding te beginnen. Op basis daarvan zouden de Vlaamse liberalen van Open Vld optimistisch moeten zijn. Maar dat is niet het geval. Verschillende elementen tonen aan dat de partij nog altijd voor haar overleven vecht.
‘Een vernedering’, dat was in één van de vele politieke podcasts van de voorbije weken de omschrijving van de manier waarop andere partijen momenteel omgaan met de Vlaamse liberalen van Open Vld. Het gaat dan meer bepaald om de gesprekken die even gevoerd werden tussen formateur Bart De Wever (N-VA) en Open Vld-voorzitter Eva De Bleeker met het oog op het vormen van een regering met een beperkt programma. Ondertussen is duidelijk dat er, afgezien van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, niemand die piste ooit ernstig heeft genomen. Het was gewoon een manier om druk te zetten op Vooruit, zodat de partij toch zou meestappen in het Arizona-project. De Vlaamse liberalen werden gebruikt als een soort van pasmunt.
Open Vld zou wel eens voor jaren voor het eigen overleven moeten vechten
Op dit moment ziet het er dus inderdaad niet naar uit dat de partij aan een regering zal deelnemen. Herbronnen in de oppositie is dus de boodschap, om dan tegen 2029 versterkt terug te komen. Dat de partij in de recentste peiling van Het Laatste Nieuws verder wegzakt, is in deze weinig of niet relevant. Het klopt dat Open Vld van acht naar vijf zetels zou zakken, maar gezien het feit dat een nieuwe stembusslag niet voor meteen is, moet men dat niet al te ernstig nemen. De bevolking zit trouwens nog niet in een electorale modus. Zeker niet na de twee verkiezingen van juni en oktober. Dat zou betekenen dat Open Vld zich dermate kan herbronnen, zodat ze in 2029 opnieuw richting 10 procent of meer stijgt. Eva De Bleeker gelooft erin en is optimistisch. Alleen zijn er verschillende elementen die aantonen dat Open Vld wel eens voor jaren voor het eigen overleven zal moeten vechten.
Oppositie wordt niet ernstig genomen
Dat wordt nu al duidelijk in de verschillende parlementen en meer bepaald tijdens de plenaire zittingen. Beginnen we met het Vlaams Parlement. Open Vld’er Maurits Vande Reyde fulmineerde tegen de nieuwe Vlaamse regering-Diependaele. Er doen immers geruchten de ronde dat een begrotingsevenwicht tegen 2027 niet meer realistisch is, waardoor de schuld van de Vlaamse overheid blijft stijgen. Vande Reydes kritiek is dat dat het gevolg is van jarenlang ‘big government’-uitgavendrift bij de Vlaamse overheid : de schuldgraad stijgt op amper 8 jaar tijd van 63 procent naar een astronomische 94 procent. Ter vergelijking : in 2006 was Vlaanderen quasi schuldenvrij. Allemaal zeer terechte vaststellingen, alleen : Open Vld was de voorbije tien jaar zelf onafgebroken lid van de Vlaamse regering. Het is de zwakte van de oppositie die op deze manier niet ernstig wordt genomen : de Vlaamse liberalen fulmineren tegen een beleid waarvoor ze zelf een grote verantwoordelijkheid dragen.
De Vlaamse liberalen fulmineren tegen een beleid waarvoor ze zelf een grote verantwoordelijkheid dragen
In de federale Kamer is het niet anders. Het is eigenlijk zielig te moeten vaststellen dat uittredende Open Vld-excellenties zich zorgen maken over de begroting. Ze hebben er jarenlang amper aandacht aan besteed. Eén van de figuren die het echt wel bont maakt, is Vincent Van Quickenborne. Nu hij een gewoon Kamerlid is, heeft hij blijkbaar zijn donkerblauwe overtuiging teruggevonden. Zo fulmineerde hij tegen het gesjoemel binnen het Anderlechtse OCMW met leeflonen en zegde uittredend minister van Pensioenen Karin Lalieux de wacht aan. Nochtans heeft Van Quickenborne jarenlang in een regering gezeten met haar. Werd de PS toen tot de orde geroepen ? Het is eigenlijk nooit gebeurd.
Oude garde raakt maar niet weg
De manier waarop Van Quickenborne zich in de federale Kamer gedraagt, is geen cadeau voor partijvoorzitter Eva De Bleeker. Open Vld wil daar oppositie voeren bij monde van de oude garde. Ook ontslagnemend premier Alexander De Croo zal daar straks als gewoon Kamerlid zetelen. Zijn dat de personen die het een mogelijke Arizona-regering of regering-De Wever I moeilijk zullen maken ? Ze zullen constant herinnerd worden aan het eigen wanbeleid van de voorbije jaren. Het zou voor Open Vld beter zijn als die oudgedienden gewoon ontslag nemen en er nieuwe, tamelijk onbekende gezichten in het halfrond komen zitten. De Croo en co maken echter geen aanstalten om te vertrekken. Dat is blijkbaar een traditie bij de Vlaamse liberalen.
Dat alles is des te pijnlijker voor Eva De Bleeker, die zelf indertijd als staatssecretaris voor Begroting door de oude garde opzij werd geschoven. Eigenlijk moet zij eerst tonen dat ze nog over het nodige gezag in de partij beschikt. En dat kan enkel door aan figuren als De Croo en Q duidelijk te maken dat die de baan moeten ruimen. Zolang dat niet gebeurd is, zal ze niet als volwaardig voorzitter kunnen functioneren. Met zo’n verziekte toestand die blijft aanslepen, dreigt Open Vld verder weg te zakken.
Profileren op de privacy ?
Dat zal des te meer het geval zijn indien de volgende federale regering de hervormingen doorvoert die Open Vld al decennialang bepleit, maar nooit klaar heeft gekregen. Denken we maar aan de beperking in de tijd van de werkloosheidsuitkeringen. Gaan de Vlaamse liberalen daar tegen stemmen ? Of tegen een hervorming van de pensioenen ? Het kan natuurlijk zijn dat Arizona met een fel afgeslankt regeerakkoord komt dat ver verwijderd is van de verschillende nota’s die formateur Bart De Wever heeft samengesteld. Kwestie van iedereen aan boord te houden. Maar zelfs dan zal het resultaat beter – of minder slecht – zijn dan wat Vivaldi of de paarse regeringen hebben gerealiseerd.
Het ziet er dus niet zo goed uit voor de Open Vld’ers die geloofwaardige oppositie willen voeren. Tenzij ze zich richten op een typisch liberaal thema : de aantasting van de privacy. Dat ligt bij klassieke liberalen zeer gevoelig, zoals de plannen van uittredend minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) om alle berichten op platformen zoals WhatsApp, Telegram, Signal en Facebook Messenger te scannen op beelden van kindermisbruik. Uiteraard is iedereen voor een harde strijd tegen kindermisbruik. Maar de echte pedofielen gebruiken alternatieve kanalen. Zo ver binnendringen in het privéleven botst terecht op veel weerstand. De Vlaamse liberalen kunnen er garen bij spinnen. Al is het de vraag of dat veel meer dan een paar extra procenten aan kiezers zal opleveren.
foto’s (c) Gazet van Hove .