door Thierry Debels in ’t Pallieterke .
Bij het Kasteel van Loppem kunnen we dwars door het parkdomein fietsen. Dit kasteel geldt als een parel van de neogotiek en dat is vooral te danken aan de toenmalige kasteeldame Savina de Gourcy Serainchamps. Krant van West-Vlaanderen : “Ze dreef haar wil door bij de bouw van dit kasteel. Jean Bethune, naar algemeen wordt aangenomen de vader van de Vlaamse neogotiek, had maar te knikken en uit te voeren.”
Savina Louise Josephina de Gourcy Serainchamps (Gent, 17 juli 1825 – Loppem, 7 september 1912) was een Belgische gravin en een telg uit het adellijke geslacht De Gourcy Serainchamps. Zij was gehuwd met baron Charles van Caloen (1815-1896). Zij waren bouwheren en de eerste bewoners van het kasteel van Loppem.
Savina de Gourcy Serainchamps werd op 17 juli 1825 geboren als oudste dochter van graaf Felix de Gourcy Serainchamps (1802-1861) en barones Mathilde Dons de Lovendeghem (1801-1842). Ze had nog een broer en drie zussen en woonde als kind op het kasteel van Mianoye te Assesse bij Namen, waar ze privéonderwijs kreeg. Ze volgde humaniora bij de dames kanunnikessen van Berlaymont in Brussel. Daar ontstond een levenslange vriendschap met de Brugse Emilie van Outryve d’Ydewalle (1826-1894) de latere echtgenote van Jean-Baptiste de Bethune.
Religieus
Op 19 april 1847 huwde ze met Charles van Caloen, een vriend en studiegenot van Jean-Baptiste de Bethune, in de familiekapel van De Gourcy Serainchamps in het kasteel van Mianoye. Het echtpaar ging in Brugge wonen, in het ouderlijke huis van Charles van Caloen aan de Dijver. Het echtpaar was uitermate ultramontaans katholiek geïnspireerd. Beide echtgenoten waren eigenlijk liever religieuzen geworden. Haar vader Felix De Gourcy Serainchamps Savina zorgde ervoor dat Charles vanaf 1857 de baronstitel kon dragen. Na diverse erfenissen, langs beide kanten van de familie, werd het echtpaar één van de rijkste grootgrondbezitters van West-Vlaanderen.
Het echtpaar Van Caloen-de Gourcy Serainchamps kreeg vijf kinderen : Maria van Caloen (°1848), Savina van Caloen (°1850), Joseph van Caloen (°1853), Albert van Caloen (°1856) en Ernest van Caloen (°1859). Ze voedden de kinderen op als modelkatholieken. Religie was erg belangrijk binnen het gezin, zowel in de persoonlijke beleving als naar de buitenwereld toe. De kinderen kregen zowel hun lagere als middelbare studies in het kasteel zelf om ze te vrijwaren van slechte vrienden in reguliere katholieke scholen.
Guido Gezelle werd privéleraar Nederlands op aanbeveling van Jan Faict, de latere bisschop van Brugge en een zeer goede vriend van de familie Van Caloen. De kennis van de Vlaamse streektaal was belangrijk voor de omgang.
Bethune
De echtgenoten Charles en Savina van Caloen erfden in 1847 een neoclassicistisch buitenverblijf in Loppem. Uit religieuze overtuiging lieten ze dit “liberale” gebouw afbreken en bouwden ze een middeleeuws uitziend kasteel in een neogotische stijl, de enige kunststijl die voor hen “waarlijk christelijk en nationaal was en in overeenstemming met de christelijke zeden en tradities van het land”. Het ontwerp vertrouwden ze in 1856 initieel toe aan Edward Pugin, maar in 1859 werd het hele project verder uitgewerkt en uitgevoerd door Jean-Baptiste Bethune.
Het kasteel werd geconcipieerd als een totaalkunstwerk, waarbij de “veelzijdig artistiek geïnteresseerde” Savina een essentiële inbreng had, zowel op artistiek als op organisatorisch vlak, deels ook omdat haar echtgenoot Charles slechtziend was. Hij zag het resultaat pas jaren later na een operatie aan zijn beide ogen in 1867. Beide echtgenoten waren zeer kunstminnend. Dank zij Savina werd het kasteel een aantrekkingspool voor kunstenaars, schrijvers en religieuzen. De vriendenkring was bijzonder groot en divers. Ook Guido Gezelle, een graag geziene gast in aristocratische families, was een regelmatig bezoeker van het kasteel.
Net als haar man werd Savina vereeuwigd in de kapel : één van de glasramen toont de heilige Savina. Zowel de inrichting, de kapel en kasteelpark vertonen een overvloed aan katholieke elementen die wijzen op de ultramontaanse invloed van de gravin.
foto’s (c) Gazet van Hove & Wikimedia Commons .