door Redactie Politiek ’t Pallieterke .
Politicologen en Wetstraatjournalisten ergeren er zich aan dat de federale regering in wording geen optimisme zal uitstralen, dat het geen enthousiasmerend project zal zijn. Vraag is of dat überhaupt nodig is, gezien de budgettaire uitdagingen, de profileringsdrang van een aantal politieke kopstukken en het communautaire spook dat snel weer zal opduiken.
Formateur Bart De Wever (N-VA) noemt de kansen op de vorming van een federale regering 50/50. Volgens de Franstalige krant La Libre Belgique is dat gezien het structureel pessimisme van de Antwerpse burgemeester al een hele prestatie. Zonder verder echt diep in te gaan op diens voorspelling of kansberekening. In Vlaanderen ligt dat blijkbaar anders. Ondanks de lange formatie die tergend traag verloopt, hoopt men daar op één of andere opstoot van optimisme. Kortom, de federale regering zou met een zogezegd optimistisch en ‘wervend project’ moeten komen. Van de Wetstraatjournalisten zou je kunnen verwachten dat dit een logische reactie is op een afstompende periode waarbij er soms dagenlang amper of geen nieuws te melden viel.
“Onder Guy Verhofstadt maskeerde optimisme structureel wanbeleid”
Maar wat te denken van de politicologen die recent een duidelijke boodschap hadden ? Meer bepaald Carl Devos (Universiteit Gent) in zijn recentste column in het Laatste Nieuws : “Zeker is wel dat ook deze formatie sporen zal nalaten. Vivaldi bewees hoe belastend dat kan zijn. De komende jaren worden sowieso lastig, voorlopig vindt Arizona geen enthousiasmerend narratief, de teneur is eerder neerslachtig en defensief. Nochtans hebben burgers en de meerderheid nood aan een bevrijdend verhaal. Een regering vormen is één zaak, deze tot 2029 draaiende houden vergt een constante concentratie en concertatie.”
Optimisme maskeerde wanbeleid
Meer algemeen heerst een soort heimwee naar de jaren onder Guy Verhofstadt, Charles Michel en zelfs Alexander De Croo die met een optimistische boodschap de Wetstraat 16 binnenstapten. Dat is inderdaad leuk op het vlak van communicatie en bij sommigen zal dat optimisme ook zorgen voor een goed gevoel, maar blijkbaar is het geheugen zeer kort. Wie wil naar die tijd terug ? Onder Guy Verhofstadt (1999-2007) maskeerde dat optimisme structureel wanbeleid. We moeten het niet herhalen, maar doen het toch : er werd 27 miljard euro dat als buffer werd aangelegd om de vergrijzing te betalen door de gootsteen gejaagd aan vooral hogere uitkeringen en deels belastingverlagingen. Er was de ‘sale and lease back’-operatie met de verkoop van staatseigendom om die vervolgens terug te huren. We betalen er nog voor. Over het lege Zilverfonds zullen we maar zwijgen. Neen, het wervend project van rond de eeuwwisseling was een regelrecht drama.
“Het lanceren van de nodige hervormingen zou al een succes kunnen worden genoemd”
Het optimisme van de regering-Michel was minder ergerlijk, maar de politiek relatief homogene centrumrechtse Zweedse coalitie realiseerde een stuk minder dan men kon verwachten. Dat er überhaupt hier en daar verwezen wordt naar de Vivaldi-regering als “wervend project” bij het aantreden, is echt onbegrijpelijk. Hoogstens kan men respect opbrengen voor de manier waarop de coronacrisis in het begin werd aangepakt. Daarna was de regering-De Croo een totale ramp met als gevolg dat de huidige ploeg meer dan 20 miljard euro moet saneren. Op vier jaar tijd – één van de pistes van de Europese Commissie – is die opdracht loodzwaar. Op zeven jaar mét hervormingen iets minder, maar dat is het dan.
Hervormingen lanceren is al een succes
Hier komen we tot de kern van de zaak : de taak van de volgende federale regering is de overheidsfinanciën opnieuw op orde krijgen. En dat kan in eerste instantie gebeuren dankzij hervormingen op de arbeidsmarkt die meer mensen aan het werk zetten. Daarnaast is er de pensioenuitdaging en het ligt voor de hand dat er maatregelen genomen moeten worden die leiden tot langere loopbanen en minder royale ambtenarenpensioenen in de hoop dat het systeem niet kantelt. Misschien leven de Wetstraatjournalisten en politicologen in een parallel universum, maar daar is inderdaad nog nooit niemand vrolijk van geworden. Daarom mogen we ervan uitgaan dat het lanceren van de hervormingen al een succes kan worden genoemd. De geschiedenis leert dat die na een paar jaar al duidelijk het nodige effect ressorteren.
“Als het op het vormen van coalities aankomt, is de ideologische reflex van Bouchez ver weg”
Wie doet de regering vallen ?
Wat dat laatste betreft is het dan wel begrijpelijk dat sommige politieke waarnemers verwachten dat een Arizona-regering de rit niet uitdoet tot in 2029. Ofwel laat de N-VA de regering vallen zoals onder Michel met het Marakkesh-pact. Ergens in 2026 de stekker eruit trekken en naar nieuwe verkiezingen gaan, waardoor de verschillende verkiezingen niet meer samenvallen. Dat is een oude Vlaams-nationalistische eis.
Nu, het kan ook zijn dat andere politieke kopstukken de regering doen vallen door interne ruzies. Een Georges-Louis Bouchez (MR) zou er zijn hand niet voor omdraaien, goed wetende dat hij de electorale zege van zijn partij in 2024 nog eens kan overdoen. Bouchez profileert zich als een rechts-liberale hardliner, maar als het op het vormen van coalities aankomt is de ideologische reflex ver weg. Niet vergeten dat Bouchez er in 2020 geen problemen mee had om een as te vormen met de vermaledijde groene partijen en zo Vivaldi in de steigers te zetten.
Brussel als bindmiddel op splijtzwam ?
Een thema dat momenteel volledig afwezig is, is het communautaire. En wie de Belgische politieke geschiedenis een beetje kent, weet dat dit slechts tijdelijk is. De Vlaams-Waalse tegenstellingen duiken vaak onverwachts op. Al zit er nu een dossier aan te komen dat voorspelbaar is en een effect kan hebben op de werking en de samenhang van de federale regering : Brussel. Men slaagt er daar maar niet om een regering te vormen en dat voor een beleidsniveau dat quasi failliet is. De Arizona-regering zal er zich moeten over buigen. Alleen : betekent dit dat Brussel onder een soort van financieel-economische curatele wordt gesteld ? Geen probleem voor de Vlaamse partijen, maar allesbehalve evident voor de MR en Les Engagés.
foto’s (c) Gazet van Hove .