NIEUWS – door Pieter Bauwens – www.doorbraak.be .
Professor Hendrik Vuye (midden)
‘N-VA is een etatistische partij : ze bestuurt Vlaanderen met veel regeltjes en controle. Kijk maar naar de renovatieplicht’, zegt Hendrik Vuye. En echte verandering ? Die komt er niet.
Volgens professor en ex-N-VA’er Hendrik Vuye staat in het regeerakkoord van Bart De Wever (N-VA) niets nieuws : de Vivaldiregering deed het net zo. Hij ziet dan ook geen garanties dat deze regering iets dat lijkt op een staatshervorming zal realiseren.
Wat zijn de mogelijkheden van deze regering ?
Hendrik Vuye : ‘Je kan alles doen als je een tweederdemeerderheid hebt, maar die is er niet. Ik zie die ook niet verder in de legislatuur en eerlijk gezegd ook niet na de volgende verkiezingen. Je kan die meerderheid enkel bereiken op het moment dat ook PS en de groene familie inzien dat er een besparing via een staatshervorming moet komen, maar daar zijn we nog niet.’
‘De situatie is heel vergelijkbaar met de periode waarin Yves Leterme (CD&V) premier was. Hij zei toen dat we de grenzen van ons Belgische overlegmodel hadden bereikt en vatte dat nog eens mooi samen in een interview bij Doorbraak. “We zitten opgezadeld met de erfenissen van de staatshervormingen van Jean-Luc Dehaene en Wilfried Martens”, vindt hij terecht. Die worden door journalisten opgehemeld als staatsmanschap, maar het gaat eigenlijk om gebrekkige staatshervormingen.’
‘Alles zit vergrendeld. Kijk maar naar Brussel : het akkoord over de hoofdstad van 1989, onderhandeld door Jean-Luc Dehaene en Philippe Moureaux, en het Lombardakkoord van Guy Verhofstadt (Open Vld) hebben er een institutioneel kluwen van gemaakt.’
Het regeerakkoord maakt toch een opening naar een staatshervorming ?
‘Ik lees in dat regeerakkoord heel weinig. Ze hebben het over “doorgedreven hervormingsfederalisme”, maar dat is toch hetzelfde als wat Wilfried Martens bedoelde met het “unionistisch federalisme” en Leterme met het “samenwerkingsfederalisme” ? Ik zie in dit regeerakkoord geen aanzet tot confederalisme.’
‘Integendeel : de centrale rol toebedeeld aan het overlegcomité is volledig Belgisch. Dat was ooit een eis van Joëlle Milquet (cdH), en dus geen Vlaamse verwezenlijking.’
Is het akkoord een verbetering vergeleken met de vorige regering ?
‘Het nieuwe regeerakkoord is heel vergelijkbaar met dat van Vivaldi. Daarin stond de mogelijkheid om asymmetrisch beleid in te voeren, een ander beleid volgens de behoeften van de deelstaten. Ze gingen ook een staatshervorming voorbereiden en artikel 195 (dat de procedure voor het herzien van de Belgische Grondwet regelt, red.) moest op de lijst van grondwetsartikels staan die bij het einde van de regering voor herziening vatbaar zouden worden verklaard.’
‘Eén doelstelling hebben ze gerealiseerd : artikel 195 werd uiteindelijk voor herziening vatbaar verklaard. De andere twee, daar is niets in huis van gekomen. Dat die beloften nu opnieuw in het regeerakkoord van Arizona staan is niet genoeg. Dit zijn zelfs geen borrelnootjes, eerder een kluitje in het riet (lacht).’
‘In de gezondheidszorg willen ze rekening houden met de noden van elke deelstaat. Dat is geen staatshervorming maar gezond verstand. De deelstaten komen in de raden van bestuur van de Nationale Bank en het Planbureau. Ook dat is geen staatshervorming.’
Nu is één minister verantwoordelijk voor een staatshervorming, niet twee.
‘Akkoord, nu is het de premier die dat moet organiseren, maar dat is niet nieuw. Ooit moest premier Yves Leterme de staatshervorming voorbereiden, maar hij reed zich vast in het belgicisme van Joëlle Milquet. Mag ik eraan herinneren dat tricolore Georges-Louis Bouchez nog altijd de voorzitter van MR is ?’
‘Ook Les Engagés van Maxime Prévot staat niet te springen voor een staatshervorming. Dan zwijg ik nog over PS, Open vld en Groen-Ecolo die Bart De Wever geen cadeaus zullen doen, maar hij heeft wel enkele van die partijen nodig voor een staatshervorming.’
Je kan ook zeggen dat de regering-De Wever geen stap achteruit zet, want er komt geen herfederalisering.
‘Tijdens het plenaire debat was er een interessant stukje te horen bij een onderbreking van de toespraak van Axel Ronse, de fractieleider van N-VA. Denis Ducarme (MR) zei toen dat MR in de regering is gestapt om het Belgische federalisme te consolideren. Om de weg naar separatisme en nationalisme te blokkeren.’
‘Ik weet ook wel dat dat onderdeel uitmaakt van het parlementaire spel, maar wat denkt de N-VA-achterban daarvan ? De enige verwezenlijking is dat De Wever met grondwetsspecialisten teksten mag voorbereiden. We zullen zien wat daarvan komt. Ik ga er alvast mijn tijd niet aan verspillen. Zoals mijn grootvader zei : “Zelfs een ezel stoot zich geen tweemaal aan dezelfde steen, tenzij het een steenezel is.” Een ezel ben ik geweest, een steenezel zal ik niet zijn.’
Welke mogelijkheid geeft dat artikel 195 van de Belgische Grondwet ?
‘Geen mogelijkheid, zolang je geen tweederdemeerderheid hebt. Je loopt altijd tegen dezelfde muur. Dit is dramatisch. Om een beeldspraak van De Wever te gebruiken : federaal besparen is als schapen scheren, je moet stoppen als je op de huid zit. Federaal zit men op de huid.’
‘De werkloosheidsuitkeringen beperken tot twee jaar en de pensioenen van de ambtenaren gelijktrekken met de te lage pensioenen van de werknemers is nu gebeurd. Verder kan er op federaal niveau niet veel meer worden bespaard. Niet op justitie of defensie, ook niet op de sociale zekerheid. Maar wat zeggen economen ? Dat deze besparing niet voldoende zal zijn. De enige manier om verder te saneren is een staatshervorming en de deelstaten mee in bad trekken.’
Waarom kiest N-VA voor een Belgische regering met misschien een communautair programma ?
‘N-VA is een CVP 2.0 geworden. Pas op : een partij mag evolueren. De Wever zegt dat ook in de documentaire “Politiek Beest”. N-VA is een centrumpartij geworden die CD&V en Open Vld leeg heeft gegeten. Maar ik stel me dan de vraag of het allemaal de moeite loonde. N-VA heeft CVP en CD&V bestreden om uiteindelijk zelf zo te worden. Om zelf die akkoorden te sluiten waar ze ooit zo tegen waren. Wat hebben we bereikt, behalve vele jaren vol politieke onrust ?’
Wat voor partij is N-VA dan volgens u ?
‘N-VA is een etatistische partij : ze bestuurt Vlaanderen met veel regeltjes en controle. Hét voorbeeld is toch de renovatieplicht. Die bestaat in geen enkele andere regio en in geen enkel ander land volgens de Nationale Bank, maar wel in Vlaanderen. Er moet bovendien een administratie zijn om te controleren of burgers zich aan die renovatieplicht houden. Vlaanderen is de Leviathan van Thomas Hobbes geworden, een bureaucratische moloch die zich met alles moeit.’
‘Met die etatistische visie vinden ze natuurlijk snel aansluiting bij een partij als Vooruit. Nogmaals : het is legitiem dat een partij verandert, maar ik hoef daar niet mee akkoord te gaan en er zeker niet voor te stemmen.’
foto’s (c) Gazet van Hove .