COLUMN – door Siegfried Bracke – www.doorbraak.be .
Na één week Arizona blijft de Belgische Ziekte pal overeind : het is niet slecht, dat regeerakkoord, maar het is niet genoeg.
In een democratisch politiek systeem is er geen oerknal, geen Groot Moment waarop alles verandert. Grote Sprongen Voorwaarts zijn er alleen in dictaturen, met steevast, als bijkomend kenmerk, heel veel doden.
Ongeveer het omgekeerde is de Belgische Ziekte : de politieke stagnering met inefficiëntie als premier. Doden vallen er niet, gelukkig, maar er is wel permanente onvrede – de hooggespannen verwachtingen worden alweer niet waargemaakt – en, vooral, gigantische onverschilligheid.
Die Belgische Ziekte blijft pal overeind na één week Arizona : het is niet slecht wat in dat regeerakkoord staat, maar het is niet genoeg. Voor één keer zijn Geert Noels, Noël Slangen en Paul De Grauwe het eens.
Bijna altijd wordt daaraan toegevoegd dat dat naar Belgische normen allemaal niet zo erg is; ministapjes zijn bij ons genoeg. Meer kan niet. Is dat zo ? Zijn de Belgen echt de meesters van de status quo ? Hoelang kunnen we nog blijven zeggen dat het te weinig is, maar dat meer nu eenmaal niet gaat, omdat België België is ?
Pensioenstorm
Kan je straffeloos onze welvaart vanzelfsprekend blijven vinden ? Is onze achteloosheid over de stand van het land niet ronduit verontrustend ? Als het waar is dat er een grote pensioenstorm aan het broeien is – alleen de communisten ontkennen dat nog – is het dan in orde dat we dat oplossen tegen 2060 ? Heb ik niet overal gelezen dat na 2050 die storm langzaamaan gaat liggen ?
Heb ik trouwens ook niet altijd gelezen dat onze gezondheidszorg meer kost dan het Europese gemiddelde ? En dat we bovendien voor die zorg ook nog eens gemiddeld meer uit eigen zak betalen dan elders ?
Weten we niet allang dat we te vroeg stoppen met werken ? En dat dat één van de redenen is waarom onze pensioenen zo laag zijn ? Weten we niet allang dat er te veel mensen voor de overheid werken ? Bij ons is dat – en we zwijgen voor één keer over de regionale verschillen – 18 procent van de werkende bevolking. In Nederland is dat 12 procent, in Duitsland 11 procent.
Kost ons overheidsapparaat niet veel meer dan elders ? Bij ons is dat 8 procent van het bruto binnenlands product; in Nederland is dat 5 procent. Die 3 procent verschil maakt dat ‘onze systemen’ elk jaar 17 miljard meer kosten. Dat is geen slok op een borrel, dat is een royaal half glas.
Migratieland
We weten dat we bovengemiddeld te veel uitgeven en waaraan : aan ons apparaat, aan personeel, aan sociale uitgaven, aan subsidies ook. We moeten daar misschien eens iets aan doen ? Als we tellen hoeveel mensen die hier wonen maar in het buitenland zijn geboren, dan blijkt België veel meer een migratieland te zijn dan de Verenigde Staten, een land dat door migratie tot stand is gekomen… Of is ook dat een onoplosbaar probleem ?
We weten dat onze belastingen buitenissig hoog zijn : een alleenstaande zonder kinderen betaalt bij ons 54 procent belasting; het OESO-gemiddelde is 39 procent. Alweer een halve borrel. Tegelijk blijken we dan weer onze btw zo ingewikkeld te hebben gemaakt, dat van de mogelijke btw-ontvangsten minder dan de helft effectief in de staatskas terechtkomt. In Luxemburg halen ze in plaats van niet eens 50 procent maar liefst 80 procent. Met lagere btw-tarieven nota bene.
De hamvraag is wanneer gezapigheid en je m’en foutisme bijna misdadig worden.
De les van de geschiedenis is dat we meestal echt en adequaat reageren als het te laat is. Het voorbeeld bij uitstek is Zweden. Daar is men – dat was in 1991 – wakker geschoten toen het overheidsbeslag tot 67 procent was gestegen. De hypotheekrente draaide toen rond de 500 procent.
Uitkering
Twintig jaar lang had men er alle signalen genegeerd. Zo had Astrid Lindgren – die van Pippi Langkous – in de late jaren zestig al voor een heuse rel gezorgd toen ze in een krant het verhaal vertelde van Pomperipossa. Het verhaal van een succesvolle schrijfster – Lindgren zelf dus – die merkte dat ze op haar inkomsten 102 procent belasting betaalde, en dan maar liever van een uitkering ging leven. De sociaaldemocratische minister van Financiën zei dat Lindgren wel kon schrijven, maar niet kon tellen. Helaas voor hem bleek Lindgren gelijk te hebben…
Nog een interessante les van de geschiedenis is dat de oplossing toen niet uit de Zweedse politiek is gekomen. Wel uit een zogeheten Commissie van Wijzen, met daarin nogal wat buitenlandse experts; de politiek beloofde te doen wat die voorstelden. Evidence based, zoals we dat nu zeggen.
Gevolg ? Het Zweedse overheidsbeslag daalde in (amper) vijfentwintig jaar met 20 procent. Het hoogste belastingtarief daalde in dezelfde periode met bijna 30 procent. Het begrotingstekort daalde van 11 procent naar 0,3 procent, veel heffingen op vermogens en erfenissen werden geschrapt. Omdat wereldwijd blijkt dat een lage belasting op een brede basis veel meer opbrengt dan hoge belasting voor de rijken. Klap op de vuurpijl ? Het aantal arme Zweden werd gehalveerd.
De pensioenleeftijd hing voortaan gewoon af van de gemiddelde levensverwachting. De gezondheidszorg bleek het met veel minder ziekenhuisbedden te kunnen doen, en toch leven de Zweden gemiddeld langer dan wij.
In het weekeinde waren er bij ons nogal wat interviews met de voorzitters van de Arizona-partijen. Bij Conner Rousseau was de grondlijn : ‘Als je ziet wat we allemaal gered hebben…’. Hij heeft helaas gelijk. Dat is ons probleem : de Belgische Ziekte.
Siegfried Bracke was voor de N-VA Kamervoorzitter en gemeenteraadslid in Gent. Voordien was hij journalist bij de VRT.
foto’s (c) Gazet van Hove & VRT.