NIEUWS – door Winfried Matheeussen – www.doorbraak.be .
België moet aan een defensiebudget van 12 miljard euro zien te komen.
De Arizonaregering onder leiding van Bart De Wever (N-VA) is na lange onderhandelingen eindelijk van start gegaan. Maar de rest van de wereld stond intussen niet stil, en de nieuwe geopolitieke uitdagingen dwingen Europa tot grote investeringen in defensie. En dus moet ook België mee. Vijf vragen aan Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van Stichting Merito.
Vinden we in het regeerakkoord van De Wever iets concreet terug over defensie en de begroting ?
‘De federale regering heeft beloofd de defensiebudgetten op te trekken naar 2 procent van het bbp tegen 2029. De NAVO wil dat al veel vroeger. Met name secretaris-generaal Mark Rutte liet al weten dat de slechte leerlingen in de NAVO-klas die 2 procent-norm tegen volgende zomer al moeten halen.’
‘De Wever heeft in het regeerakkoord wel al extra marge voorzien. Hij gaat aan de Europese Commissie vragen of investeringen in militair materiaal – ter waarde van 1 miljard – buiten de begrotingsnorm gehouden mogen worden. Met de noodtoestand rond Trump, de NAVO en Oekraïne lijkt het me wel realistisch dat de EU die flexibiliteit zal toestaan. Uiteraard is het maar de vraag of België de begrotingsdoelstellingen zal halen. Zo rekenen ze zich rijk met de inkomsten uit de strijd tegen fiscale en sociale fraude (1,2 miljard euro) en terugverdieneffecten door jobcreatie. Dat is jammer genoeg een gekende techniek waarvan de resultaten hoogst onzeker zijn.’
De Arizonaregering kijkt voor het halen van de 2 procent-norm ook naar andere oplossingen, zoals de verkoop van overheidsbelangen in bedrijven zoals Proximus, Bpost, BNP Paribas Fortis en Belfius. Kan dat uitkomst bieden ?
‘Er is inderdaad sprake van een Defensiefonds dat gevuld moet worden met de verkoop van overheidsparticipaties. Om aan een defensiebudget te komen van 12 miljard euro – dat komt overeen met de beoogde 2 procent van het bbp – tegen 2029 volstaat het huidige begrotingspad niet. Het defensiebudget bedraagt nu 6 miljard euro. Belangrijke en opmerkelijke kanttekening : daar mogen we wel 1,9 miljard euro bijtellen voor de pensioenen van militairen. Maar de rest moet dus komen van die extra flexibiliteit om 1 miljard euro buiten de begrotingsnorm te houden en 2,4 miljard euro die we via het Defensiefonds bijeen moeten sprokkelen.’
Zijn die plannen concreet genoeg uitgewerkt ? Wat weten we daarover ?
‘Nog niet al te veel. De concrete invulling heeft het regeerakkoord niet gehaald. Die staat dus in beruchte Atoma-schriftjes. Wat we wel weten, is dat het zou gaan over enerzijds dividenden uit overheidsbedrijven en anderzijds de verkoop van overheidsparticipaties. Maar de catastrofale beurskoersen van Proximus en Bpost maken zelfs maar een gedeeltelijke verkoop van het overheidsbelang in die bedrijven erg onwaarschijnlijk. Waarschijnlijker is dat de regering gaat kijken naar de verkoop van overheidsparticipaties in de bank BNP Paribas Fortis en/of Belfius.’
‘In elk geval zien we in de begrotingstabellen bij het regeerakkoord dat ze ervan uitgaan dat de dividenden uit overheidsbedrijven vanaf 2026 met 100 miljoen euro afnemen. Op basis van de omvang van de dividenden van BNP Paribas Fortis of Belfius kan dit betekenen dat men respectievelijk een derde of een vierde van die bankparticipaties zou verkopen.’
De Europese NAVO-partners krijgen al meer dan tien jaar vanuit de VS en de NAVO de boodschap dat de defensiebudgetten omhoog moeten. Trump heeft op die vraag nu een turbo gezet, maar nieuw is ze niet. Wat is er in die periode al gebeurd ?
‘Duitsland heeft de laatste tien jaar zijn defensie-uitgaven verdubbeld tot 80 miljard euro (euro’s van 2015 om internationale vergelijkingen te maken, nvdr.). Daarmee zitten ze maar net boven de 2 procent van hun bbp, maar het geeft Duitsland al meer recht van spreken binnen de NAVO. De top 4 in de EU komt aan 250 miljard euro, maar dat kan beter. Daar zit namelijk ook Italië bij dat niet alleen met een stijging van 43 procent weinig vooruitgang heeft geboekt (tegen +100 procent voor Duitsland), maar dat ook met 1,5 procent van het bbp fors onder de vooropgestelde norm blijft hangen.’
‘De grote sprong voorwaarts zien we niet bij de klassieke EU-landen, maar eerder bij de nieuwkomers en die landen die dichter bij Rusland liggen. Polen valt hier op en is de belangrijkste opkomende Europese defensiemacht. Met een groei op 10 jaar tijd van 214 procent komt het voormalige Oostblokland nu boven de 4 procent van het bbp uit. Daarnaast zien we ook een sterke groei bij de Scandinavische landen. Zweden zag zijn defensiebudget stijgen met 145 procent en zit ook al stevig boven de 2 procent van het bbp. Ook Denemarken, Noorwegen en Finland halen die norm al. De Baltische staten zitten momenteel zelfs al boven de 3 procent van hun bbp.’
En hoe zit het met België ?
‘Het is erg pijnlijk om vast te stellen dat ons land tot de kneusjes binnen de Europese context behoort. We zitten zelfs niet in het peloton. Daarnaast zit België ook nog eens in de groep die wel de begrotingstekorten opstapelt maar weinig uitgeeft aan defensie. Dat betekent dat we onze middelen op dit moment elders besteden. Met name in de sterk uitgebouwde sociale zekerheid.’
‘We moeten dus onvermijdelijk -net zoals Frankrijk, Italië en Oostenrijk, die ook met grote begrotingstekorten kampen- onze uitgaven elders afbouwen om dit goed te maken. En de grote vraag is of deze regering bereid gevonden wordt om dit ook maar te overwegen.’
Winny Matheeussen (1973) is freelance journalist en houdt van honden, bergen en motoren.
Foto’s © Gazet van Hove .