Habemus Papam
NIEUWS – door Pieter Bauwens – www.doorbraak.be .
In zijn toespraak wilde Leo XIV te veel zeggen, maar duidelijk is wel dat hij de synodale weg wil verderzetten.
foto © Wikimedia Commons.
De nieuwe paus is zowaar een Amerikaan. De eerste Noord-Amerikaan die paus wordt, of de tweede Zuid-Amerikaan. Want na jaren in Peru nam hij de Peruaanse nationaliteit aan. Om dat in de verf te zetten sprak hij bij zijn eerste toespraak vooral geen Engels. Toch dé algemeen gesproken tweede taal en omgangstaal in de wereld.
Geen Europeaan, geen Afrikaan, de wereldkerk zocht het opnieuw veraf en toch dichtbij. Kardinaal Robert Francis Prevost is geboren op 14 september 1955 in Chicago. Dat maakt hem met zijn 69 jaar een relatief jonge paus.
Sinds 8 mei 2025 is de Amerikaanse augustijn de nieuwe en 267ste paus van de Rooms-Katholieke Kerk. Hij koos de naam Leo XIV.
Wat is een naam ?
Pausnaam, drie letters. Leo. Leo XIV zo laat de nieuwe paus zich noemen. Een pausnaam is een programma. Prevost wist dat hij een kandidaat was. Hij is in de eerste stemronde na de middagpauze verkozen en dus heeft hij in de namiddag tijd gehad om na te denken. Het werd dus Leo.
Zijn voorganger met die naam, Leo XIII (paus van 1878 tot 1903) is toch vooral bekend gebleven voor zijn encycliek ‘Rerum Novarum’, letterlijk ‘over de nieuwe dingen’. Op het hoogtepunt van de Industriële Revolutie sprak Leo XIII zich daarin uit voor een waardig leven voor de arbeider.
De encycliek kan gezien worden als het begin van de sociale leer van de Kerk. Het is ook een belangrijke inspiratie geweest voor het ontstaan van de christendemocratie.
En wie ?
Maar wie is die Prevost die nu Leo XIV is ? Hij staat bekend als een polyglot. Hij spreekt vloeiend Engels, Spaans, Italiaans, Frans en Portugees en zou volgens sommige bronnen ook Duits begrijpen. Hij haalde een bachelor wiskunde aan de Villanova University (VS), de Catholic Theological Union in Chicago en behaalde een doctoraat in kerkelijk recht aan de Pauselijke Universiteit van Sint-Thomas van Aquino in Rome.
Hij trad toe tot de Orde van Sint-Augustinus (augustijnen) en werd in 1982 tot priester gewijd. Van 1985 tot 2001 was hij missionaris in Peru. En nam de Peruaanse nationaliteit aan. Vandaar zijn groet aan de Peruanen als kersvers paus.
Overste en hogerop
Na zijn periode als missionaris in Peru werd Prevost van 2001-2013 de algemene overste van de augustijnenorde, waarmee hij internationale ervaring opdeed. Hij maakte blijkbaar indruk, want na die periode keerde hij terug naar Peru en zetelde van 2014 tot 2021 als bisschop van Chiclayo.
In 2023 benoemde paus Franciscus hem tot prefect van het ‘Dicasterie voor de Bisschoppen’, een van de invloedrijkste posities binnen het Vaticaan, verantwoordelijk voor bisschopsbenoemingen wereldwijd. Hij werd ook voorzitter van de Pauselijke Commissie voor Latijns-Amerika.
Franciscuskardinaal
Hoewel hij nog maar in 2023 tot kardinaal werd benoemd door paus Franciscus, schopte hij het snel tot kardinaal-bisschop, de hoogste rang binnen het kardinalencollege. Een snelle en betekenisvolle promotie.
Prevost mag dan ook een typische kardinaal van Franciscus genoemd worden. Een missionaris uit een kloosterorde in een relatief klein land, geprezen om zijn nederigheid, pastorale aanpak, focus op de wereldkerk en internationale ervaring.
Maar hij is ook een oud-algemeen-overste én actief in de Curie. Hij is vertrouwd met het besturen van een orde en kent het bestuur van de kerk. Pluspunten om paus te worden.
Synodaliteit blijft
In zijn toespraak als nieuwe paus wou hij te veel zeggen, maar duidelijk is wel dat hij de synodale weg, die inspraak tot medebestuur van leken in de kerk moet mogelijk maken, wil verderzetten.
Hij wil ook het vredeswerk van Franciscus voortzetten. Opvallend waren ook de verwijzing naar de vorige paus in zijn toespraak. Het is dus duidelijk dat hij dat werk wil verderzetten, maar uiteraard op een andere manier. Want elke paus is een correctie op zijn voorganger.
Kader
Zo past Prevost perfect in het plaatje dat op voorhand van een nieuwe paus werd geschetst in de voorafgaande vergaderingen van de kardinalen. In de stijl van Franciscus de progressieve hervormingen verderzetten, met nadruk op inclusiviteit, synodaliteit en sociale rechtvaardigheid.
Maar Leo XIV heeft meer bestuurservaring, ook in de Curie. Iemand die de chaos die Franciscus – bewust – creëerde opnieuw tot orde moet brengen. Iemand zonder grote verrassingen. Althans dat verwachten de kardinalen.
Niets is toeval. Dus ook niet de kledij waarmee de nieuwe Leo XIV op het balkon verscheen. Hij was opnieuw traditioneel gekleed, zoals Benedictus en Johannes-Paulus II voor hem. Deze paus zal meer dragen dan enkel de witte soutane van Franciscus. Ook dat wordt gezien al een statement. Terug naar wat we gewoon waren.
Leo XIV zal het gezag, kennis en geduld moeten hebben om de Curie verder te hervormen en de financiën van het Vaticaan te saneren. Van hem wordt ook verwacht dat hij de synodaliteit zelf waarmaakt in het Vaticaan. De kardinalen willen meer dan enkel een paus verkiezen. Ze willen meespreken.
Misbruik
Hij zal ook moeten omgaan met de donkere schaduw die over de Kerk hangt : Het seksueel misbruik. Dat zal de volgende dagen ook aan bod komen in de commentaren over de nieuwe paus. Ook hij werd, in aanloop naar het conclaaf, onder andere op X, beschuldigd van slecht beheer of betrokkenheid bij het toedekken van seksueel misbruik.
In de volgende dagen zal blijken wat daarvan hard gemaakt kan worden. De kardinalen leken in ieder geval niet overtuigd.
Pieter Bauwens is sinds 2010 hoofdredacteur van Doorbraak. Journalistiek heeft hij oog voor communautaire politiek, Vlaamse beweging en religie.
foto’s (c) Gazet van Hove & Wikimedia Commons.