door Jurgen Ceder in ’t Pallieterke.
Op 28 april, om 12.23 uur, viel in Spanje, Portugal en delen van Frankrijk alles uit. Treinen en metro’s vielen stil, met de passagiers nog aan boord. Informatie was moeilijk beschikbaar, want ook de internetverbindingen en mobiele netwerken werden voor meer dan 80 procent uitgeschakeld. Uitgedoofde verkeerslichten leidden tot een algemene verkeerschaos. 7 mensen kwamen om, onder meer in Spaanse ziekenhuizen, door de koolmonoxide die vrijkwam bij het opstarten van de noodgeneratoren. De economische schade zou bijna 5 miljard bedragen.
Wanneer in ons eigen huis de stroom voor enkele uren uitvalt, beseffen we pas hoe afhankelijk we zijn. De modem is dood. De televisie is zwart. Er is geen licht meer, wat vooral ’s avonds een niet te onderschatten probleem is. De elektrische garagepoort houdt de auto gevangen. Koken, of gewoon koffie zetten, kan niet meer. Snel wat kaarsen of ander overbruggingsmateriaal kopen in de supermarkt gaat ook niet, want kassa- en betaalsystemen zijn uitgevallen. Pech als je om een of andere reden de hulpdiensten moet bellen met een gsm waarvan de batterij niet meer kon worden opgeladen.
Hoe kon dit gebeuren in een modern land ? De verklaring is verontrustend, maar veelzeggend voor heel wat beleidsfouten in westerse samenlevingen. Laat me beginnen met een omweg.
“Een vrouw is een vrouw”
Het Britse Hooggerechtshof heeft net beslist dat een vrouw een vrouw is, en dat een ‘transvrouw’, een omgebouwde man dus, geen vrouw is. De uitspraak van het Hof had eigenlijk alleen betrekking op de definitie van ‘vrouw’ in de wet op de gelijkheid van mannen en vrouwen, maar iedereen beseft dat deze uitspraak zal doorwerken naar alle normen in het Verenigd Koninkrijk.
Het is geen toeval dat het VK het eerste Europese land is dat juridische klaarheid schept over wat een evidentie zou moeten zijn. Het werd er eigenlijk toe gedwongen. De agressieve transideologie woedde in dit land meer dan elders. Verkrachters konden zich tot vrouw uitroepen om naar een vrouwengevangenis overgebracht te worden. Wie op sociale media zei dat een transvrouw geen echte vrouw is, liep het gevaar de politie over de vloer krijgen. Mensen verloren hun job omwille van ‘genderkritische’ opmerkingen. Bekende figuren zoals JK Rowling of de socialiste Rosie Duffield, werden om dezelfde reden slachtoffer van bedreigingen met verkrachting en dood. De excessen hebben de laatste jaren tot een steeds sterkere tegenreactie geleid. Het zijn vooral feministes die deze weerstand hebben geleid.
Het meest opvallende aan de uitspraak was de onmiddellijk berusting bij het overgrote deel van links. Premier Starmer, die eerder nochtans vertelde dat het fout is om te stellen dat alleen vrouwen een baarmoeder hebben, ging nog verder. Hij verwelkomde het arrest en zei dat hij tevreden was dat er eindelijk duidelijkheid was geschapen in een moeilijk dossier. De bocht die links in het VK maakt in het transdossier is spectaculair. Het lijkt erop dat velen blij zijn niet meer het onverdedigbare te moeten verdedigen.
“Waar zijn ze nog fout over ?”
De bemerkingen van de conservatieve feministe Louise Perry daarover troffen mij. Het is ook de reden waarom ik een column over de Spaanse stroompanne met een totaal ander onderwerp begin. Het verschil tussen mannen en vrouwen is biologisch zo fundamenteel, dat het in geen enkele cultuur, in geen enkel tijdperk ooit in vraag is gesteld, stelt ze vast. Perry : “Indien onze elites, in de politieke, academische, en culturele wereld, zich zo gemakkelijk lieten inpalmen door een politieke mode, die zo fundamenteel ingaan tegen de werkelijkheid die ze met hun eigen ogen en oren kunnen vaststellen, maar bij de eerste tegenwind dat standpunt weer laten vallen, is dat verontrustend. Aan mijn progressieve vrienden, die heel het transgedoe ook waanzinnig vinden, vraag ik dan : indien ze fout kunnen zijn over zoiets fundamenteels, waarover zijn ze nog fout ?” Het is een uitstekende vraag.
‘Groot mysterie’
Premier Sanchez was er fier op. Op 16 april was het de eerste keer dat op een weekdag alle Spaanse elektriciteit werd geleverd door hernieuwbare energie. Twaalf dagen later lag alles al in puin. Sanchez reageerde heftig. Nog voor er enige duidelijkheid kwam over de oorzaken van de stroompanne, ontkende hij formeel dat die iets konden te maken hebben met hernieuwbare energie. De media bleven ook een tijd in de ontkenningsfase steken. Persagentschap Reuters verspreidde een column met de titel : “Geef hernieuwbare energie niet de schuld voor de Spaanse stroomuitval”.
Verras ik de lezer met de vaststelling ook de Vlaamse media hun best deden om geen schuld te vinden bij wind- en zonne-energie ? De Standaard dacht bijvoorbeeld aan een ‘zeldzaam atmosferisch fenomeen’. Fout. Terwijl ik al op het internet bij heel wat geïnformeerde bronnen kon lezen dat hernieuwbare energie wel degelijk de hoofdrol speelde bij de stroomuitval, bleven de Vlaamse nieuwsmedia de oorzaak als een groot mysterie behandelen.
De waarheid is dat het gebrek aan inertie het Spaanse netwerk fataal werd. Inertie (traagheid) is het vermogen van het elektriciteitsnet om veranderingen in de stroom of frequentie op te vangen zonder in problemen te raken. De klassieke energiecentrales werken met grote generatoren, die nog wat blijven draaien nadat ze worden uitgeschakeld. Daarmee kunnen ze schokken opvangen. Zon en wind vallen volledig uit en hebben daarom zero inertie.
De defecte remmen van het Spaanse systeem hebben de ramp veroorzaakt, niet het incident dat eraan vooraf ging
Precies zoals voorspeld
Wat precies het begin van de kettingreactie heeft veroorzaakt, is inderdaad nog niet precies geweten, maar het is wel degelijk de dominantie van zonne-energie die verantwoordelijk is voor de catastrofe. Vergelijk het met een botsing tegen een voorligger die op zijn remmen ging staan. Als blijkt dat de remmen van de achterligger defect waren, zal niemand de schuld leggen bij de voorligger. De defecte remmen van het Spaanse systeem hebben de ramp veroorzaakt, niet het incident dat eraan vooraf ging.
Geen verrassing voor specialisten. De Belgische professoren Mund (ons vorig jaar helaas ontvallen) en Furfari waarschuwen reeds jaren voor de instabiliteit van stroomnetwerken die worden gevoed met zonne- en windenergie. In een stuk gepubliceerd in 2022 (‘Les blackouts, leurs causes et conséquences économiques’) had de briljante Mund gewaarschuwd voor precies het scenario dat zich nu in Spanje heeft voltrokken.
Het antwoord op de stroompanne wordt nu al voorbereid : meer uitgaven aan het net, die de reeds dure groene energie nog duurder zullen maken. Ook bij ons gebeurt dat. Tussen 2024 en 2028 plant Elia een investering van 31,6 miljard euro in de netinfrastructuur, om dat geschikt te maken voor ‘hernieuwbare energie’. Om dat in perspectief te zetten : dat is een stuk meer dan de meeruitgaven die door de huidige regering zijn gepland inzake defensie in dezelfde periode.
Er kan niet genoeg benadrukt worden dat ‘hernieuwbare energie’ een zuiver ideologisch begrip is, afkomstig van de Club van Rome, die in de jaren 1970 voorspelde dat we de rijkdommen van de aarde aan het opgebruiken zijn. Een halve eeuw later is niets van de voorspellingen van die club uitgekomen, maar het idee dat alles wat we gebruiken uit de aarde hernieuwbaar moet zijn, is een geloofsdogma van de groene beweging gebleven.
Europa blijft zijn industrie kapot maken met volstrekt onhaalbare doelstellingen
ChatGPT helpt
In een later nummer kan ik nog eens terugkomen op mijn fascinerende ervaringen met open AI. Mijn vragen aan ChatGPT over hernieuwbare energie waren alvast leerzaam. Bij een eerste vraag over het nut van hernieuwbare energie was de AI nog enthousiast. Hij noemde die “essentieel voor de opwekking van klimaatvriendelijke elektriciteit”.
Een AI is echter geen mens en blijft ook niet koppig bij zijn mening wanneer je hem confronteert met feiten en logica die ingaan tegen zijn opinie. Ik stelde de chatbot vijf vragen :
1. Je hebt het over het aandeel van hernieuwbaar in de opwekking van elektriciteit, maar welk percentage van het wereldwijde energieverbruik verloopt via elektriciteit ? ChatGPT gaf toe dat dit slechts 20 procent is.
2. Wind- en zonne-energie zijn inderdaad hernieuwbaar. Geldt dat ook voor de materialen waarmee de apparaten worden gebouwd die deze energie capteren ? ChatGPT gaf toe dat niet het geval is.
3. Welk aandeel hebben de verbranding van hout en andere biomassa in de wereldwijde opwekking van hernieuwbare energie ? Stoten deze energiebronnen CO2 uit ? ChatGPT vertelde mij dat ze 55 procent van de hernieuwbare energie uitmaken en meer CO2 uitstoten dan de verbranding van gas of olie.
4. Is kernenergie, die als niet-hernieuwbaar wordt gezien, de meest klimaatvriendelijk energie ? ChatGPT bevestigde dit.
5. Is het niet zo dat de exploiteerbare voorraden van sommige niet-hernieuwbare energiebronnen, zoals aardolie, eigenlijk toenemen ? En dat de voorraad van thorium, nodig voor kernenergie van de volgende generatie, zo goed als onuitputtelijk is ? ChatGPT stemde in met deze stellingen.
Daarna legde ik deze vijf antwoorden, zoveel mogelijk in de eigen bewoordingen van ChatGPT zelf, samen voor aan de AI en vroeg ik of ze de conclusie rechtvaardigen dat hernieuwbaar een nutteloos begrip is, zowel in de strijd tegen klimaatverandering als in de zoektocht naar duurzame energie. En dat het eigenlijk vooral een ideologisch, simplistisch begrip is, dat politici toelaat de indruk te wekken dat ze die doelstellingen nastreven. ChatGPT bevestigde dat dit een correcte conclusie is.
“Doordrenkt van irrationaliteit”
En zo ben ik terug bij de vaststelling van Louise Perry. Tegen alles in wat ze konden weten over de voordelen van kernenergie, hebben politici, onder druk van een ideologische gril, besloten tot een uitstap. Nu bekennen ze zelf dat dit een vergissing was. Over wat in het energie-, milieu en klimaatbeleid zijn ze nog fundamenteel fout ?
Het is evident dat ‘hernieuwbaar’ een contraproductief begrip is in het kader van energiebeleid, maar politici en media blijven aan de fetisj vasthouden. Hetzelfde geldt voor de nuluitstoot in het algemeen. Europa blijft zijn industrie kapot maken met volstrekt onhaalbare doelstellingen, terwijl de rest van de wereld de CO2-uitstoot vrolijk verder opdrijft.
Vorig jaar klonk in het VK een eerste vloek in de linkse klimaatkerk. De baas van de socialistisch gezinde GMB-vakbond verklaarde dat de groene plannen van de Labour-regering onhaalbaar zijn, de rekeningen onbetaalbaar zullen maken en een miljoen werkplaatsen zullen kosten. Vorige week zat de voormalige premier Blair op dezelfde lijn. Hij zegt dat het nuluitstootbeleid van zijn eigen partij gedoemd is tot mislukking. Hij waarschuwt ook voor het alarmisme in het klimaatdebat, dat hij “doordrenkt van irrationaliteit” noemde. Het klaarblijkelijke lijkt ook hier de ideologie aan het verdrijven te zijn. Intussen zal veel schade aangericht zijn.
foto’s (c) Gazet van Hove.