boek stasi kinderenDat de Oost-Duitse staatsveiligheidsdienst, de Stasi, die maar liefst 91.000 werknemers telde, alle inwoners van de voormalige D.D.R. (Duitse Democratische Republiek) onophoudelijk in de gaten hield en het leven zuur maakte, was bekend.

Onbekend tot nu toe was hoezeer het klimaat van wantrouwen, angst en niet aflatende sociale controle ook de eigen familieleden van de Stasi-werknemers beheerste.

Ruth Hoffmann schreef er zopas een boek over, waarin de getuigenissen en belevenissen van in totaal dertien in zulke gezinnen groot gebrachte kinderen zijn ogenomen.

Cel in Stasi-gevangenis van Hohenschönhausen / Berlin
Cel in Stasi-gevangenis van Hohenschönhausen / Berlin

Het werk biedt een verrassend nieuwe kijk op de DDR en maakt ons duidelijk hoe het er in werkelijkheid was.

En het is bovendien nog een spannend boek geworden ook. Stasi-werknemers genoten in het vroegere Oost-Duitsland veel privileges maar moesten er mee leven dat de controle van de ‘Firma’ zich uitstrekte tot in de woonkamer.

Op wie je dochter verliefd werd, waarom de zoon des huizes lang haar had en naar de verkeerde muziek luisterde of het feit dat de echtgenote brieven naar haar zuster in het Westen schreef: Elk generatieconflict of elke afwijking van de socialistische heilsnorm kon zijn weg naar de dossiers van een medewerker vinden en zelfs het einde van zijn of haar loopbaan betekenen.

Stasi-gebouw in Berlin / Lichtenberg
Stasi-gebouw in Berlin / Lichtenberg

Als je als zoon of dochter een uitreisvisum aanvroeg, leidde dat in alle gevallen tot een contactverbod met je familie. Meestal betekende het ook een werkelijke breuk er mee. In ‘Stasi-kinderen laat Hoffmann zien hoe de beklemmende atmosfeer van de totalitaire werkmethode van de Stasi het alledaagse leven van de betrokkenen in de greep hield. Wat wisten of vermoedden deze kinderen van de activiteiten van hun ouders ?

De Stasi controleerde heel de DDR (16 miljoen inwoners)
De Stasi controleerde heel de DDR (16 miljoen inwoners)

Welke werking had de – veelal geheime – missie van de ouder op het gezinsleven ? Hoe ging je om met het besef dat je vader (of moeder) bij de Stasi was ?

Feit is dat veel van de Stasi-kinderen gebukt gingen onder het lidmaatschap van (een van) beide ouders, met als gevolg verdringing of breuk met de ouders tot zware psychologische problematiek.

De verhalen die Hoffmann optekende zijn de verhalen van de slachtoffers van een regime die stuk voor stuk door hun politieke of maatschappelijke keuzes tot paria’s werden en niet zelden door hun familie werden verstoten.

Ruth Hoffmann (vertaling Corry van Bree), “Stasi-kinderen”,  Karakter Uitgevers bv, 2013, 312 blz. , 17,95 euro, ISBN 978 90 4520 009 5.