boek voor vlaanderen volk en führerHet boek ‘Voor Vlaanderen, Volk en Führer’, waarmee de Gentse auteur en historica Aline Sax promoveerde tot doctor in de geschiedenis, is belangrijk en vernieuwend in verband met het (nog steeds niet afgeronde) onderzoek naar de motieven van de collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog in Vlaanderen. Toch mag het besluit dat na lezing voor de hand lijkt te liggen – de overgrote meerderheid van de collaborateurs had wel degelijk sympathie tot grote bewondering voor HitlerDuitsland – niet zomaar veralgemeend worden.

De studie neemt immers enkel de op basis van het strafrecht gestrafte collaborateur in ogenschouw en gaat dus niet over ‘de collaborateur’ zoals, bijvoorbeeld, de plaatselijke Davidsfondsvoorzitter of het VNV-lid…

Voor haar studie baseerde Aline Sax zich vooral op gerechtsstukken, repressiedossiers, brieven, dagboeken en andere egodocumenten aan de hand waarvan ze naging waarom deze mensen collaboreerden, wat hen dreef en in welke ideologie ze hun collaboratie inpasten. Het beeld van de ‘doorsnee collaborateur’ – als zoiets bestaat – dat ze hieruit distilleerde is dat van een jonge man onder de dertig, uit een lagere sociale klasse én, in de meeste gevallen, overtuigd nationaal-socialist. Het nazisme zou door hen niet zijn gebruikt om een verborgen agenda inzake de Vlaamse zaak te realiseren, maar als een doel op zich. Weg dus met de na-oorlogse beeldvorming over de collaboratie als zou die steeds gedomineerd geweest zijn door de Vlaamse idealist of de katholieke oost-frontstrijder die geen ideologische verwantschap had met de Duitse bezetter en het nationaal-socialisme.

Uit de brieven die Aline Sax kon inkijken, komt duidelijk de verafgoding van Adolf Hitler naar voor : hij zou alles beter maken en ze wisten verdomd goed waar hij voor stond, al komt het antisemitisme zo goed als niet aan bod…

Voor Vlaanderen, Volk en Führer’ is een doctoraatsthesis en daarom vaak wat saai om lezen – te uitvoerige citaten, te veel herhalingen. Voor de liefhebbers van het onderwerp is het echter een buitengewoon interessant boek, onthullend ook, indien men weet te nuanceren.

Aline Sax, “Voor Vlaanderen, Volk en Führer”, uitgeverij Manteau, 2012, 422 blz. , 24,95 euro, ISBN 978 90 2232 751 7.