Ivan Van de Cloot schreef een boek met de ongemakkelijke waarheid over de banken- en schuldencrisis en de politieke verantwoordelijkheid daarvoor.
Door Pieter Bauwens – www.doorbraak.be .
Klein vraagje : geraakt u nog wijs uit die bankencrisis en de eurocrisis, de crisis in het algemeen ? Kan u volgen in de discussie over wie er schuld aan heeft ? Of beter nog : hoe lossen we de crisis op ? Een goede poging om dat allemaal wat te rangschikken en om er wegwijs in te geraken is Roekeloos van de econoom Ivan Van de Cloot. Het boek leidt de lezer van de bankencrisis naar de schuldencrisis en langs de politieke beslissingen daarover in België en Europa naar de oplossingen en de conclusies, inclusief het toedekken van verantwoordelijkheden in de Belgische politiek inclusief de parlementaire commissie Dexia.
U weze gewaarschuwd : gemakkelijke lectuur is het niet. Ik geef eerlijk toe dat ik er af en toe Wikipedia bij nodig had, er was namelijk sprake van bankproducten waarvan ik alvast nog nooit gehoord had en waarvan ik dus niet wist wat ik me daar moest bij voorstellen. Nu ja, het boek leert dat er bankiers waren die het ook niet echt wisten, maar die producten niettemin verkochten aan klanten die er later veel geld mee verloren. Van de Cloot overloopt bank per bank de problemen, Dexia, Arco, Fortis, KBC … ze komen alle aan de beurt. Opbeurende lectuur is het niet. De banken namen enorme risico’s door te beleggen in niet-transparante producten, waarvan er een heel aantal ‘giftig’ bleken te zijn. Of hoe de hebberigheid het won van het verstand. Als verwende kinderen wilden ze steeds meer en niemand hield ze tegen. En ook nu niet. Er is niets veranderd en een herhaling van het debacle valt niet uit te sluiten.
Daarbij komt nog het voluntarisme met betrekking tot de euro. Elke betrokkene wist dat de verschillen in de eurozone te groot waren, maar toch werd de euro ingevoerd. Als de economie het niet goed doet in Duitsland daalt de rente in de eurozone en dit bracht de zuiderse landen in de problemen. Van de Cloot besteedt ook aandacht aan de situatie in Griekenland, beschrijft de schrijnende en hopeloze toestand waarin de economie – en dus ook de mensen – in terecht gekomen zijn en denkt na over de toekomst. (Het boek is geschreven voor Syriza aan de macht kwam.)
België
Van de Cloot is ook heel scherp voor het al te gepolitiseerde en gecompliceerde Belgisch systeem. Het benoemen van verantwoordelijken lijkt meer op het inkleuren van vakjes in een kleurboek. Politici zijn veelal niet op zoek naar de beste persoon voor de job, stelt Van de Cloot vast. Hij is ook streng voor de spilzuchtige regeringen in tijden waarin het ons economisch voor de wind ging. Toen werd het geld verbrast dat we nu niet hadden, door politici nog wel die nog altijd als grote staatslieden gevierd worden. De analyses van die ‘staatsmannen’ wegen in de media ook nog altijd zwaar door. Dit in tegenstelling tot de analyses van de auteur.
Zijn verhaal is consistent. In het boek staan fragmenten uit opinieartikels die Van de Cloot schreef toen de hoger vermelde gebeurtenissen zich voordeden. Opmerkelijk hoe actueel die soms nog zijn, en even opmerkelijk hoe juist de profetetieën achteraf bleken. Van de Cloot noemt zichzelf een econoom van de lange termijn. Hij kijkt niet op de korte termijn. Uit die opiniestukken wordt duidelijk dat er ook in volle bankencrisis ook andere stemmen waren. Jammer genoeg werden die niet of te weinig beluisterd. Het maakt het verhaal van Van de Cloot alleen maar sterker.
Geen gemakkelijk boek dus, maar je er doorheen worstelen loont dubbel en dwars de moeite. Dit is een analyse die er toe doet. Weg van de steekvlamjournalistiek of de snelle analyses of de spinning van de politiek.
Jammer genoeg is het boek bewust wat specialistisch gehouden, althans zo lijkt het wel. Met een goede redacteur is er van dit boek een voor een ruim publiek toegankelijke bestseller te maken. Uitgeverij Lannoo moet zo’n mensen toch in dienst hebben ? In plaats daarvan wordt dit boek uitgegeven door Lannoo Campus, alsof het de cursus van deze of gene hoogleraar is. Jammer, want het boek verdient meer en beter. Dit is het soort analyse dat je moet gelezen hebben als je bewust de politiek en de maatschappelijke discussie wilt volgen. Het liefst van al zou ik dit boek bewerken in afzonderlijke artikels voor Doorbraak, omdat het zo relevant is. Het is godgeklaagd dat de meest onnozele werkjes over politiek veelvuldig gehypet worden en dat boeken die er echt toe doen, zoals Roekeloos, grotendeels worden doodgezwegen in de media. Vergelijk dat eens met het recente boek van Paul de Grauwe, dat wél door Lannoo zelf werd uitgegeven.
Van de Cloot trapt niet in de val van de eenvoudige oplossingen. Wél toont hij overtuigend aan dat er alternatieven zijn voor het huidige beleid. Zijn boodschap is niet echt vrolijk. Uit de crisis geraken wordt moeilijk voor iedereen. Maar is zulke boodschap niet te verkiezen boven de valse hoop die politici nu al de hele crisis proberen te wekken ? De situatie in Griekenland toont aan hoe fout het gelopen is met de euro. Een ongemakkelijke waarheid die weinig mensen willen horen. Laten we dus volwassen worden en onze situatie onder ogen zien. In dat opzicht is Roekeloos van Ivan Van de Cloot een goed begin.
Ivan Van de Cloot, Roekeloos Over banken en politiek, Uitgeverij LannooCampus, 2014, 248 blz. , 29.99 €, ISBN nummer : 978 94 014 1831 7.
Foto’s : (c) Reporters.