Was de stadstol slechts een (groen) schot voor de boeg, of wordt het op termijn een reële beleidsdaad ? De toekomst zal het uitwijzen. Maar afgezien de vele kanttekeningen die men bij deze maatregel kan formuleren, plaatst het VLD-excellentie Sven Gatz in een vrij vervelende positie. Het was in de aanloop van de Gewestverkiezingen van 2014, ruim vijf jaar geleden dus. Zoals steeds besteedde De Brusselse Post, het blad van het Vlaams Komitee voor Brussel (kortweg VKB), aandacht aan de nakende stembusslag, Traditioneel gebeurde dit door een aantal interviews met kopstukken allerhande, en in dit geval sloeg men twee vliegen in één klap. In casu : Luk Van Biesen en Guy Vanhengel. De transcriptie van het gesprek was, neemt u het van ons aan, ernstiger dan de teneur van het interview dat vooral veel weg had van twee gekscherende tieners, high five handjes kloppend en vol van het eigen gelijk. Op een gegeven moment kwam de kwestie van een stadstol ter sprake. Even keken ze mekaar aan, waarna Vanhengel met een gemene grijns simpel “nu niet, nooit niet” antwoordde. Een “archaïsme” noemde hij het ook. “Niet meer van deze tijd.” Zou hij dat vandaag met even veel zekerheid beweren ? Zelf is hij geen minister meer, kompaan Sven Gatz is dat nu in zijn plaats. De liberalen spelen niet meer de eerste viool aan Vlaamse kant en zoals geweten leverde de meerderheidsvorming behoorlijk wat spanning op met de Melsenstraat. Groen is nu de grootste en kersvers Minister Elke Van den Brandt laat er geen twijfel over bestaan dat die stadstol er komt. Het ware natuurlijk beter samen te werken met de overige gewesten, maar Brussel kan niet blijven wachten. Als de anderen treuzelen, neemt de hoofdstad het voortouw. Uiteraard. Is deze stad soms geen toonbeeld van hoe een moderne stad de 21ste eeuw omarmt ?
Fiscale hervorming
Het enthousiasme bij Groen is groot, maar gevoelig kleiner bij de andere coalitiepartners. Tussen het principe en de uitwerking ervan ligt een soms lange, hobbelige weg. Veel hangt natuurlijk af van de concrete invulling, maar zoals fiscalist Michel Maus terecht waarschuwt in De Morgen van het voorbije weekend, kan zo’n belasting een “pervers mechanisme in gang zetten”. Riskeer je immers niet de vooral Vlaamse pendelaar te belasten ? Officieel heet dat met de stadstol het fiscaal zwaartepunt van het bezitten naar het gebruiken van de wagen wil verschuiven, zonder dat dit een negatief effect op de factuur van de chauffeur zal hebben. Maar het kleinste kerstekind dat een minimale ervaring met dit land heeft, weet dat een fiscale hervorming doorgaans ook neerkomt op een belastingverhoging. Men kan ook “compenseren”, klinkt het sussend. Bij de Brusselaars zeker, aangezien men een soort van verrekening met de rijtaksen kan doorvoeren. Maar aangezien de gewesten hiervoor instaan, zou dit niet kunnen voor de Vlaamse pendelaar die zo een netto-betaler van de tol wordt.
Pendelaars discrimineren
Het is allemaal nog koffiedik kijken, maar toch ontwaar je in deze (mogelijke) maatregel enkele klassieke Brusselse constructiefouten. Net zoals wanneer men versmallingen of het schrappen van rijstroken doorvoert, laat de wisselwerking die een stad met haar ommeland onderhoudt de Brusselse politici koud. Pendelaars ? Het heeft aan Franstalige kant altijd al een negatieve connotatie gehad. Met dedain kijken ze neer op die proleten die in de grote stad komen werken. Dat anno 2019 de realiteit behoorlijk anders oogt is nog niet tot in hun psyche doorgedrongen. Nog zo’n trekje : men wil maatregelen treffen, zonder dat aan de randvoorwaarde voldaan is. Precies zoals bij de invoering van de voetgangerszone. Blijken plots heel wat mensen niet meer naar de binnenstad te komen wegens moeilijk bereikbaar met de wagen, gekoppeld aan een parkeerbeleid dat wellicht in Burkina Faso beter uitgewerkt is ? Oeps, niet aan gedacht. Wanneer men het gebruik van de wagen wil ontraden in de stad, zou het dan niet aangewezen zijn nu al werk te maken in de verdere uitbouw van de alternatieven, openbaar vervoer op kop ? De aanpak volgt echter een andere chronologie : eerst de belasting, dan de investering. Een beetje alsof men het zakgeld van de kinderen halveert om eerder met de fiets dan de bus naar school te gaan, maar moet vaststellen dat er geen fiets voorhanden is.
Liberale druk
En nu Sven Gatz ? De kans is groot dat hij zal moeten plooien. De manier waarop de Brusselse liberalen in de regering gestapt zijn is nog niet verteerd bij Rutten & Co. Herinner u : ze pakte hem als Vlaams Ministers vernederend prompt zijn bevoegdheden af (daar waar Vanhengel in een ver verleden nog zelfs eventjes minister in de Brusselse én Vlaamse regering was). Maar wat als het hele project toch doorgezet wordt ? Kunnen de liberalen het zich permitteren om hier, zelfs passief, medeverantwoordelijkheid voor te dragen ? En dat voedt dan weer andere vraag : zal Gatz met een dergelijk dossier zijn volle termijn kunnen en/of mogen uitdoen ?
KNIN
Tekst © ’t Pallieterke.
Foto’s © Gazet van Hove.