door Pieter Bauwens – www.doorbraak.be .
Iedereen is dat gekakel over confederalisme in België beu, maar toch moet er iets gebeuren. Zo blijft het op de politieke agenda staan. Wie van België houdt zou die ‘confederalistische gedachte’ beter omarmen, het alternatief is separatisme en dat loert om de hoek in deze dubbel- of trippeldemocratie.
Confederalistische gedachte
We zijn het ondertussen gewoon dat de Federale regeringsvorming in het verborgene gebeurt door enkele partijkopstukken. Zeg maar in achterkamertjes of in Hertoginnedal of het Egmontpaleis. Journalisten graven en gissen dan naar wat daar wordt bedisselt, en opiniemakers en commentatoren wikken en wegen alles wat publiek wordt gezegd en geschreven.
Opmerkelijk was de tussenkomst van Siegfried Bracke hier op Doorbraak.be. Hij schrapt het woord ‘confederalisme’ om het te vervangen door de ‘confederalistische gedachte’. Dan kan je van een Babelse spraakverwarring evolueren naar een inhoudelijk debat. Denk maar aan het boek Quid nunc, (Egmont 2016), waarin Gerolf Annemans 79 betekenissen van ‘confederalisme’ oplijstte onder de titel definities en kakofonie.
Onmiddellijk zien journalisten daar een signaal in. Alsof Bracke zijn artikels eerst doorpraat met de partijleiding van de N-VA. ‘Typisch journalisten om overal een bedoeling en een machinatie in te zien’, krijg je dan als commentaar van een politicus. Tja. Wat is strategie en wat een artikel van iemand die gewoon erg veel doorzicht heeft in de situatie ?
Confederalisme
Bracke legt de vinger op de zere plek. Tussen PS en N-VA staat veel dat een akkoord in de weg staat, ook het ‘confederalisme’. Als, en ik herhaal ALS, er een ‘grote staatshervorming’ komt (en dus een regering met N-VA en PS, nogmaals als), zo eentje die werkelijk op confederale leest geschoeid is, zal N-VA die nooit ofte nimmer als confederalisme kunnen verkopen. Daarvoor heeft ‘de Belgische politiek’ te lang storm gelopen tegen het woord.
Hooguit zal de partij kunnen zeggen dat het een hervorming is naar de ‘confederalistische gedachte’ wat door de partners met klem ontkend zal worden. Zoals dat met een Belgisch compromis gaat, ze zullen beide gelijk hebben. Bracke ziet dat, zoals hij bij het nemen van zijn bocht ook de situatie perfect inschatte.
Creatieve politici
Toch zal er iets moeten gebeuren. Maar door het electoraal verlies van PS en N-VA is de marge klein. Dan moeten we opletten. Politiek is alles mogelijk mits enige creativiteit en de wil om te slagen bij politici, hoorde ik prof. Nikos Skoutaris ooit zeggen. Dat is de sterkte, maar ook de zwakte van het systeem. Bekijk de voorbije staatshervormingen maar eens en de institutionele chaos die die politieke creativiteit veroorzaakt heeft. En ja, Skoutaris had het over de Brexit toen.
Wat we niet nodig hebben is het compromis omwille van het compromis. Tijd voor oplossingen. Een grondige hertekening van de Belgische politieke structuur. Een duidelijke structuur, een ontvette structuur. We kunnen ons dat hele Belgische systeem echt niet meer permitteren.
Subregio’s
En dus wordt er verkend. Welke oplossingen zijn er mogelijk ? In hun column op Knack wijzen Hendrik Vuye en Veerle Wouters op het subtiele woordenspel dat politiek is. Plots spreken verschillende politici in de wetstraat over ‘subregio’s’. Vermoed wordt dat iets dergelijks in de nota van de informateurs Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR) staat.
Een ‘creatief ideetje’ is dat. De federale staat uitkleden, decentraliseren, maar zonder de deelstaten meer bevoegdheden te geven. Leuk. Goed gevonden. Creatief. Maar een oplossing is het niet.
Zo wordt de confederalistische gedachte verdronken in een decentralisatie van de Federale overheid. Met bevoegdheden voor de provincie West-Vlaanderen of de stadsregio Antwerpen. Volgens Vuye en Wouters klinkt het als op maat gemaakt van enkele onderhandelaars. Te verleidelijk om er niet op in te gaan.
N-VA kan en mag niet in meegaan in die schijnoplossing. Stel je voor naast de Gewesten en Gemeenschappen ook nog subregio’s. elk met een eigen bestuur en eigen assemblee ?
Witboek
Morgen, zaterdag 12 oktober stelt de Vlaamse Volksbeweging (VVB) in het Vlaams Parlement haar Witboek voor. De VVB wil een Vlaams, staatsvormend project op een andere manier benaderen. ‘Meer en betere democratie, daarvoor hebben we een Vlaamse republiek nodig’. Na jaren semantisch geneuzel over de precieze betekenis van ‘confederalisme’ zet de VVB het separatisme opnieuw op de kaart in de Vlaamse Beweging. Eindelijk. Met de bedoeling om het ook ver buiten die beweging uit te dragen. Oef.
Het moet en mag niet enkel de Vlaamse Beweging wakker schudden ook de politici. Het gaat niet om het compromis, het gaat om een oplossing. Het probleem van België zit niet in de verschillen tussen Antwerpen en West-Vlaanderen. Het verplicht samengaan van twee democratieën die verder uit elkaar drijven, dat is het probleem. Met daarbovenop de institutionele verrommeling die ze in de Wetstraat de voorbije decennia uit hun politieke creatieve koker hebben laten vloeien om die verschillen te maskeren, verzachten, verzoenen, uit te kopen, weg te moffelen en te ontkennen.
Met andere woorden een staatshervorming moet de ‘confederalistische gedachte’ uitdragen : de klemtoon op de deelstaten, het belang van de Federale overheid drastisch inperken. Dat is de ondergrens. Flou genoeg voor iedereen.
België
Eigenlijk is het eenvoudig. Als de voorstanders van België niet meestappen in de ‘confederalistische gedachte’ dan verprutsen ze een mooie kans om het leven van hun geliefde koninkrijk nog wat te rekken.
De ‘confederalistische gedachte’ is de beste optie om een beetje een werkbare Belgische staat te hebben. Dat is ook de reden waarom ik daar tegen ben. Confederalisme of de confederalistische gedachte blijft een voorlopige oplossing. Vroeg of laat begint de hele miserie opnieuw. Dan beter de korte pijn. Over de betekenis van separatisme, of de separatistische gedachte moeten we alvast niet discuteren. Dat doen ze zelfs in de N-VA niet.