Maar blijft overeind dankzij lezers en ondanks de overheid

www.doorbraak.be – door Pieter Bauwens

De Vlaamse regering maakt duidelijke keuzes. Of die, zoals in het beleidsdomein media, allemaal even doordacht zijn, is de vraag. Vandaag gaat veel journalistieke en politieke aandacht naar de VRT. Terecht, dat is de grootste hap uit het Vlaamse mediabudget. Maar ook de journalistiek in Vlaanderen heeft aandacht nodig en daarover blijft het stil. Akelig stil.

Ontgoocheling 

Toegegeven, Media  is het eerste hoofdstuk in het Vlaamse regeerakkoord dat ik gelezen heb. En ook toegegeven, ik was ontgoocheld. Niet zozeer over wat er in stond, maar vooral om wat er niet in stond. Voor alle zekerheid zocht ik in de PDF naar ‘journalistiek’. ‘Geen resultaat’ was het antwoord.

Waarom zou journalistiek beter toch vermeld worden ? Omdat het landschap in Vlaanderen verschraalt —of dat al is — door mediaconcentratie. Dat toont het jaarlijkse rapport van de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM), jaar na jaar aan. Het is mijn aanvoelen dat de VRM dat zelfs nog onderschat.

minder journalisten voor meer van hetzelfde op de verschillende mediakanalen

Recent komt daar de cross-over fusie bij. Journalisten van DPG worden in Antwerpen samengebracht in één redactie. Ze werken niet meer voor HLN.be of VTM, ze werken voor de centrale redactie. Dat betekent minder journalisten voor meer van hetzelfde op de verschillende mediakanalen van DPG.

Minder, minder, minder

Vandaag ben je qua journalistiek snel rond : Mediahuis, DPG, Roularta en de VRT bezetten een groot deel van het landschap. Maar zoals bij Asterix zijn er nog wat kleine spelers die vanuit hun dorp weerwerk bieden. Doorbraak is daarbij, maar ook, elk op hun manier, Newsmonkey, Apache, MO*, De Wereld Morgen, … kleine spelers die voor diversiteit zorgen in het medialandschap.

De vraag is dan, moet de overheid die kleine spelers steunen ? Sommigen vinden van wel, anderen niet. De commissie media in het Vlaams Parlement vond in een resolutie van wel. Maar deze regering doet er niets aan. Integendeel, ze knippen in de subsidies die ook kleine spelers krijgen.

Subsidies

Doorbraak hangt niet af van subsidies

Laat me duidelijk zijn. Doorbraak hangt niet af van subsidies. Dat Bart De Wever volgens Apache (en dat werd niet tegengesproken) Doorbraak wou treffen met de besparingen is ofwel een rookgordijn, ofwel onwetendheid. Meer dan 10.000 euro op een jaar krijgen we niet, dat is geen 10% van onze inkomsten. Onze inkomsten krijgen we uit activiteiten zoals ons sponsordiner, maar vooral door steun van lezers die graag meer Doorbraak willen.

Die 10.000 euro komt van twee subsidielijnen van elk bijna 1 miljoen. Zo kan je zien hoeveel procent naar Doorbraak komt. Eén van die posten, de mediacademie, wordt nu afgeschaft. Logisch. Moet de Vlaamse regering bijna 1 miljoen euro subsidie verdelen onder (voornamelijk) de grote mediaspelers die winst maken ? Dat is weggesmeten geld.

Moet dat ?

Moet de overheid media subsidiëren ? Dat mag, maar enkel als dat op een objectieve manier kan gebeuren. Ik heb al gezocht naar zo’n manier, maar ik heb die nog niet gevonden. Vroeger heeft de overheid dat simpel opgelost. Ze subsidieerde de bezorging van kranten en weekbladen. Dan subsidieer je iedereen, tenzij de sukkel met een maandblad. Die subsidie bestaat nog altijd. U krijgt de krant gratis in de bus, u betaalt enkel uw abonnement, de overheid betaalt de bezorging.

Hoeveel de overheid precies betaalt voor die bezorging, wil de overheid niet zeggen. Dat is bedrijfsgeheim. Bpost doet dat en geschat wordt dat ze daar zo’n 120 miljoen euro per jaar voor krijgen. Dat zijn 120 miljoen euro mediasubsidies buiten het mediabeleid. Dat is iets minder dan de helft van wat de VRT elk jaar krijgt, die krijgen nu 276 miljoen euro.

Niet neutraal

Vandaag is die subsidie niet meer neutraal. Niet iedereen geeft uit op papier. Dankzij overheidssteun is een papieren krant of weekblad kunstmatig goedkoop in België. En wie er geen heeft, betaalt toch voor de distributie.

De overheid trekt vandaag het speelveld scheef.

Zo faalt de overheid in haar kernopdracht naar de media : zorgen voor een gelijk speelveld. De overheid trekt vandaag het speelveld scheef. De lobby van de grote groepen houdt de druk op de overheid om dat voordeel te behouden. De politici knabbelen uit eerlijke schaamte bij elk nieuw contract een stukje van de prijs, maar het voordeel blijft. Het zou de volgende federale regering sieren met die ongelijkheid komaf te maken.

Oneerlijke concurrentie

De gratis nieuwssite en app VRTnws zet de standaard voor gratis nieuws in Vlaanderen

Er is nog een probleem. Een netelig. De VRT krijgt als openbare omroep geld met de duidelijke opdracht te informeren. Dat doet de VRT zo goed dat het ook daar de markt scheef trekt. De gratis nieuwssite en app VRTnws zet de standaard voor gratis nieuws in Vlaanderen.

De VRT krijgt zo van de Vlaamse overheid de opdracht de markt te verstoren. Journalistiek is niet gratis. Meer en meer wordt duidelijk dat als internetjournalistiek wil overleven er op een of andere manier voor betaald zal moeten worden. Waarom zou iemand een abonnement nemen op HLN.be of Doorbraak als het gratis op VRTnws staat ?

Het is beter dat spanningsveld openlijk te bespreken, in plaats van knullige formuleringen in het Vlaamse regeerakkoord op te nemen over ‘longreads’ op de VRT-website. Hoe kan de VRT zonder marktverstoring best haar informatieopdracht uitvoeren ? Het is tijd voor een intelligent debat. Verlaat de loopgraven.

Pieter Bauwens

Pieter Bauwens is sinds 2010 hoofdredacteur van Doorbraak.

Foto’s (c) Gazet van Hove.