door Filip Van Laenen in ’t Pallieterke .
Het geruzie over stikstof heeft een zware hypotheek gelegd op de relatie tussen N-VA en cd&v. Op korte termijn dreigt dit de huidige Vlaamse regering te verlammen. Maar op langere termijn kan dat betekenen dat Crevits, Brouns en Dalle reeds de allerlaatste Vlaamse cd&v-ministers zijn. Federaal mag de partij in 2024 misschien nog één of twee ministers benoemen voor ook daar de boeken definitief dicht gaan.
Cd&v is dan wel (even) in de bres gesprongen voor de Vlaamse landbouw, de vraag is of dat electoraal ook iets waard is. In de traditionele media maken vooral klimaathysterische bobo’s de dienst uit, en daar valt voor cd&v dus weinig of niets te rapen. Wie het nieuws buiten de traditionele media zoekt, zit vaak al van tevoren in het vaarwater van Vlaams Belang, N-VA of de PVDA. De recente inspanning van cd&v-minister Brouns om op Facebook enkele advertenties te plaatsen, zal daar weinig aan veranderen. We denken daarom dat wie het gehad heeft met de stikstofnormen eerder bij de partij van Tom Van Grieken dan die van Sammy Mahdi zal uitkomen.
Weg naar paars-geel in Vlaanderen wijd open
Een jaar is een eeuwigheid in de politiek. Er kan dus nog veel gebeuren tussen nu en de Vlaamse verkiezingen van volgend jaar. Maar zoals het er nu naar uitziet, is de kans gering dat de cd&v de relatie met N-VA nog voor de volgende Vlaamse regeringsonderhandelingen zal weten te repareren.
Omgekeerd zullen Vooruit en Open Vld er zich voor hoeden in dezelfde situatie als cd&v terecht te komen. Let wel: beide partijen zullen er wel voor zorgen dat ze genoeg afstand houden van de N-VA, bijvoorbeeld door een straffe uitspraak in een interview of een harde interpellatie in het Vlaams Parlement. Er is niets gevaarlijker voor een toekomstige coalitie dan dat de kiezer de indruk krijgt dat alles eigenlijk al bedisseld is, want dan gaat hij op zoek naar de toekomstige oppositiepartijen. Maar Open Vld en Vooruit zullen er zich wel voor hoeden om de zaken zo op de spits te drijven dat hun relatie met de N-VA in gevaar zou komen. De stikstofruzie heeft er daardoor voor gezorgd dat de weg naar een paars-gele Vlaamse regering in 2024 meer dan ooit open ligt, zelfs al zou die een meerderheid van maar één zetel hebben in het Vlaams Parlement.
Eindig aantal toekomstige Vlaamse cd&v-ministers
We zien maar twee scenario’s waarbij cd&v na de volgende verkiezingen toch terug in de Vlaamse regering zetelt. In het eerste scenario haalt paars-geel geen meerderheid en blijkt de aversie van N-VA tegenover Groen ondanks alles toch nog groter te zijn dan die tegenover cd&v. Cd&v zal het dan in de stembus goed moeten doen om meer dan één Vlaamse minister te mogen leveren. Het tweede scenario is er een waarbij Vivaldi niet alleen federaal verdergaat, maar ook regionaal in Vlaanderen een meerderheid haalt en daar van start gaat. In dat geval mag cd&v rekenen op twee Vlaamse ministerpostjes.
Maar wat kan cd&v in een Vlaamse regering aanvangen met één of twee ministers? En als de partij in de oppositie gedwongen wordt, of zelf voor de oppositie kiest, zou ze zich daar dan kunnen herbronnen om er in 2029 weer te staan? Zoals reeds gezegd, is een jaar een eeuwigheid in de politiek, om over zes jaar nog maar te zwijgen. Maar het zou ons verbazen als de Vlaamse christendemocraten de trend van de laatste 75 jaar in de loop van de komende jaren fundamenteel zouden weten om te buigen. De conclusie blijft dus dat Crevits, Brouns en Dalle waarschijnlijk de laatste, of eventueel de op één na laatste, Vlaamse cd&v-ministers zijn. Dat het aantal toekomstige Vlaamse cd&v-ministers op één hand te tellen is, is hoe dan ook een uitgemaakte zaak.
Nog één of twee federale cd&v-ministers
Federaal ziet het er iets beter uit voor de cd&v, al kunnen we ook daar niet bepaald spreken van een overvloed aan ministerpostjes in de komende regeringen. De beste kansen maakt de partij bij een voortzetting van Vivaldi, maar veel meer dan ofwel een minister en een staatssecretaris als de partij de kleinste wordt aan Vlaamse zijde, of twee ministers als ze Groen achter zich kan laten, wordt het dus niet. Vergeet niet dat er aan Vlaamse zijde maar zeven ministerposten te verdelen zijn als een Franstalige eerste minister wordt.
Het alternatief is een paars-gele constructie die zonder cd&v een paar zetels te kort komt om aan een meerderheid te raken. In dat geval zit er voor cd&v echt niet meer in dan een minister en een staatssecretaris.
Het is moeilijk om een scenario te bedenken waarbij cd&v in 2024 opnieuw in de federale regering geraakt zonder dat er aan Vlaamse zijde slechts zeven ministerportefeuilles beschikbaar zijn voor vier deelnemende partijen. Nog moeilijker is het om een scenario te bedenken waarbij cd&v in 2029 nog relevant is om mee te spelen in federale regeringsonderhandelingen. Daarmee kondigen de regeringsonderhandelingen van 2024 zich voor cd&v op alle niveaus zonder meer als historisch aan, al is dat niet op een manier die een partij zichzelf graag toewenst.
foto’s (c) Gazet van Hove.