Zowat 75 procent van de Waalse verkozenen vindt een lokaal mandaat toekomstloos.

Waalse burgemeesters in gevecht met de burger

NIEUWS – door Christophe Degreef – www.doorbraak.be .

Ook in Wallonië gaat het slecht met de democratie. Dat blijkt uit een enquête bij Waalse burgemeesters en schepenen. Veertig procent onder hen wil zich niet meer verkiesbaar stellen volgend jaar. Vooral de burger moet het ontgelden. Het antwoord van de UVCW neigt bij momenten zelfs weg van de democratie.

Eén op de tien lokale verkozenen in Wallonië wil uit de politiek stappen. 40 procent wil niet meer opkomen in 2024. Maar liefst 75 procent vindt het lokale ambt zelfs toekomstloos. Dat blijkt uit de recente enquête in opdracht van de Union des Villes et Communes de Wallonie (UVCW), de Waalse vereniging voor steden en gemeenten. De enquête werd afgenomen bij 483 Waalse mandatarissen. ‘Als deze tendens zich doorzet, dan betekent dit een gevaar voor de Waalse lokale democratie’, meent Maxime Daye, de voorzitter van de UVCW, tevens burgemeester van het Henegouwse ’s Gravenbrakel.

Als voornaamste oorzaak wijzen de burgemeesters, schepenen en OCMW-voorzitters voornamelijk naar de voorbije crisisperiode. Corona heeft de verhoudingen tussen burgers en verkozenen op scherp gesteld. Waar vroeger de lokale politiek een redelijk goede verhouding had met de bevolking, daar taant die nu. 70 procent van de respondenten zegt dan ook dat men aan de covidcrisis een bijzonder wrange nasmaak overhoudt.

Zowel door de burger als door hogere overheden worden er steeds meer eisen gesteld aan het lokale ambt. Persoonlijke motieven spelen echter een grote rol om te willen stoppen als plaatselijke verkozene. Uit de enquête blijkt immers dat in zes op de tien gevallen de balans tussen privé- en werkleven het hoofdmotief is om ermee op te houden.

Toch is het vooral de burger die met de vinger gewezen wordt door de UVCW. Daye maakt in navolging van de enquête gewag van toegenomen aantal verbale en fysieke agressie, vooral versterkt door sociale media. Ergens verbaast dat ook niet, want de overgrote meerderheid van de lokale mandatarissen gebruikt diezelfde media ook om te communiceren. Maar de burger verwacht wel antwoorden. Steeds sneller, volgens de enquête. Wanneer het de burger niet zint, gaat die ook steeds vaker over tot persoonlijke bedreigingen, zo meent voorzitter Daye.

Nieuw sociaal contract

Daye stelt daarom een charter voor. Dit nieuwe ‘sociale contract’ moet de plaatselijke democratie versterken. Aan de hogere overheden vraagt de UCVW dat er minder bureaucratische vereisten komen voor steden en gemeenten en dat de gemeenten beter betoelaagd worden voor hun lokale werk. Zo’n nieuw contract moet gemeenten ook toelaten om gemakkelijker te fusioneren. Veel gemeenten in het meer rurale Wallonië ondervinden nu nog hinder om basistaken voor een beperkt aantal burgers te blijven aanbieden.

Opnieuw focust de UCVW binnen dat ‘charter’ echter meer op de burger. Die moet ‘opgevoed’ worden in democratie, burgerschap en respect voor de ander. Daarom stelt de vereniging al vanaf jonge leeftijd burgerschapscursussen voor op school. Sinister wordt het wanneer de UVCW stelt dat de Europese Unie versterkt moet worden in haar ‘Digital Services Act’. Deze toekomstige Europese regelgeving wil internetbedrijven strengere eisen opleggen inzake inhoud die nog mag worden meegegeven. In één adem wordt ook opgeroepen om misdrijven op sociale media niet meer te vervolgen als een persdelict (waar in België in regel alleen het hof van assisen voor bevoegd is, red.).

Andere voorstellen zijn constructiever. Zo wordt bijvoorbeeld voorgesteld dat de burger opnieuw zoals vroeger vaker naar de gemeenteraad zou komen en gebruik maakt van zijn recht om de burgemeester en schepenen rechtstreeks te interpelleren.

Tenslotte roept de organisatie ook op om het statuut van lokaal politiek personeel te verbeteren en om proactiever om te gaan met de veranderende samenleving en zichzelf beter te scholen. Dat moet hand in hand gaan met een betere verloning, zo stelt de UVCW.

In Wallonië leeft het lokale net zo sterk als in Vlaanderen, maar is er traditioneel minder bestuurstransparantie. Vorig jaar leidde de gemeentefusie van Bastogne en Bertogne er tot fel lokaal protest. En de bekende politieke website cumuleo.be is oorspronkelijk opgestart vanuit de Franstalige behoefte om – met dank aan het internet – de verschillende mandaten van politici in kaart te kunnen brengen en te controleren.

CHRISTOPHE DEGREEF

Christophe Degreef is onafhankelijk journalist. Niet oud, wel old skool.

foto’s (c) Gazet van Hove.